Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İsem Yayıncılık tarafından 2020 sınavı için hazırlanan bir eğitim dersidir. Bir eğitmen tarafından sunulan ders, Anayasa Mahkemesi'nin baktığı dava tiplerini ve yargı sistemi konularını ele almaktadır.
- Videoda Anayasa Mahkemesi'nin baktığı iki ana dava tipi detaylı şekilde anlatılmaktadır: iptal davası ve itiraz yolu. Eğitmen, soyut norm denetimi ve somut norm denetimi arasındaki farkları, şekil denetimi ve esas denetimi arasındaki farkları, dava açma sürelerini ve kimlerin bu davaları açabileceğini sistematik bir şekilde açıklamaktadır.
- Ayrıca, anayasa değişiklikleri, kanunlar, olağan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve meclis içtüzüğü için uygulanan denetim süreçleri, yerel mahkemelerin dosyayı anayasa mahkemesine gönderme süreci ve vatandaşların bireysel başvuru hakkının iç hukuk yollarının tüketilmesi şartıyla kullanılabileceği vurgulanmaktadır. Video, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini örneklerle açıklamakta ve bir sonraki videoda idari hukuk konusunun işleneceği belirtilmektedir.
- 00:08Anayasa Mahkemesi'nin Denetim Süreçleri
- Anayasa Mahkemesi'nin baktığı iki dava tipi iptal davası ve itiraz yolu (somut norm denetimi) olarak adlandırılır.
- Soyut norm denetimi, teorik zeminde yapılan ve kağıt üstünde inceleme yapan bir denetimdir.
- Somut norm denetimi ise bir dava görülürken o davaya uygulanan kanunun anayasaya aykırı olduğu sahada, uygulamada fark edilen bir denetimdir.
- 01:59Şekil Denetimi
- Anayasa Mahkemesi anayasa değişikliklerini sadece yapılış şekli bakımından denetler (teklif sayısı, serinleme süresi, oylama sayıları).
- Şekil denetiminde dava, resmi gazete yayınlandıktan itibaren on gün içinde açılmak zorundadır.
- Şekil denetimini Cumhurbaşkanı ile Meclisin beşte biri (120 milletvekili) açabilir.
- 03:36İçerik Denetimi
- İçerik denetiminde kanunda söylenilen bir anlam anayasadaki bir anlama aykırı düşmüş olabilir.
- İçerik denetimi şekil denetiminden daha zor olduğu için dava açma süresi altmış gündür.
- İçerik denetimini Cumhurbaşkanı, Meclisin beşte biri, en çok milletvekiline sahip birinci ve ikinci partiler açabilir.
- 06:04Anayasa Mahkemesi'nin Görevleri
- Anayasa Mahkemesi'nin en önemli görevi anayasa değişikliklerinin, kanunların, olağan cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve meclis içtüzüğünün anayasaya uygunluğunu denetlemektir.
- Anayasa değişikliklerinin sadece şekil bakımından, kanunların hem şekil hem esas bakımından denetlenir.
- Şekil denetiminde dava resmi gazete yayınlandıktan itibaren on gün içinde açılmak zorundadır, içerik denetiminde ise altmış gün içinde açılmak zorundadır.
- 07:51Somut Norm Denetimi
- Bir kanun metninde anayasaya aykırılık olsa bile, bazı kişiler fark etmemiş ve kanun yürürlüğe girmiş olabilir.
- Somut norm denetimi, ortada görülen somut bir dava ve olaya uygulanan metnin anayasaya aykırılığını fark ederek anayasa mahkemesine başvuru yapma sürecidir.
- Somut norm denetiminde ortada bir mahkeme, görülmekte olan bir dava, o davaya uygulanan hüküm ve aykırılık içerik bakımından olmalıdır.
- 11:28Somut Norm Denetiminin Uygulanması
- Yerel mahkeme, aykırılığı direkt kendisi fark etmiş olabilir veya tarafların talebi üzerine fark etmiş olabilir.
- Anayasa Mahkemesi'ne gönderilen dosya için beş ay süre verilir ve bu süre içinde inceleme yapılır.
- Anayasa Mahkemesi aykırılık görmezse, aynı konuyla alakalı on yıl boyunca bir daha başvuru yapılamaz.
- 14:47Anayasa Mahkemesi'nin Kararları
- Anayasa Mahkemesi'nin kararları herkes için bağlayıcıdır ve diğer yüksek mahkeme kararları ile çelişki olursa Anayasa Mahkemesi kararları geçerlidir.
- Anayasa Mahkemesi'nin tüm kararları resmi gazetede yayınlanmak zorundadır.
- Anayasa Mahkemesi yeni kural koyamaz, sadece hukukilik açısından denetim yapar ve mevzuata uygun mu değil mi diye analiz yapabilir.
- 16:56Bireysel Başvuru
- Vatandaşların bireysel başvuru hakkı vardır ancak bunun için iç hukuk yollarının tüketilmesi gerekir.
- Bir kanun yürürlüğe girdikten sonra, vatandaş normal yargısal yolları kullandı ve iç hukuk yolları bittiğinde anayasa mahkemesine başvuru yapabilir.
- İç hukuk yolları bittikten sonra mevzuatın iptali için anayasa mahkemesine başvuru yapılabilir.
- 18:50Soyut Norm Yönetimi ve Anayasa Mahkemesi
- Soyut norm yönetiminin konusu olmayan seçenek, olağan cumhurbaşkanlığı kararnamesi olup, tüzükler artık mevzuat sistemine dahil değildir.
- Anayasa Mahkemesi'ne somut norm denetimde yapılan başvuruyu reddederse, aynı konuyla ilgili on yıl boyunca başvuru yapılamaz.
- Somut norm denetiminde hakim beş ay içinde karar vermek zorundadır.
- 19:49İç Tüzüğün İptal Davası ve Anayasa Mahkemesi
- İç tüzüğün esas bakımdan iptal davası açma hakkı süresi altmış gündür.
- Anayasa Mahkemesi kanunların esas bakımdan iptal davası açma hakkına sahip olanlar arasında Cumhurbaşkanı, Meclisin beşte biri, en çok milletvekiline sahip birinci ve ikinci parti bulunur.
- Yargıtay ve Cumhuriyet Başsavcısı kanunların esas bakımdan iptal davası açma hakkına sahip değildir.