Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan anayasa hukuku dersi formatındadır. Eğitmen, yargı etabının temel prensiplerini ve Türkiye'deki adalet sisteminin yapısını anlatmaktadır.
- Video, yargı etabının Anayasa'nın 9. maddesi üzerinden ele alınmasıyla başlayıp, hakim ve savcıların teminatları, duruşmaların açık olması ve kararların gerekçeli olma zorunluluğu konularını kapsamaktadır. Ardından mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, askeri mahkemeler ve Türkiye'deki yüksek mahkemeler (Yargıtay, Danıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi) detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Eğitmen, öğrencilerin sınavlarda kullanabileceği "şifreleme yöntemi" adı verilen taktiklerle bilgileri daha etkili bir şekilde öğretebilmektedir. Yargıtay ve Danıştay başkanlarının dört yıla, uyuşmazlık mahkemesi üyelerinin ise on iki yıla seçildiği gibi önemli bilgiler tablo formatında sunulmaktadır.
- 00:03Yargı Etabının Tanımı
- Anayasa dersinin yürütme ve yasama etabı tamamlandıktan sonra yargı etabı ele alınacak.
- Yargı etabı tamamlandıktan sonra haklar detaylı işlenecek ve anayasa hukuku dersi tamamlanacak.
- 00:34Yargı Yetkisinin Anayasal Temeli
- Anayasanın 9. maddesine göre yargı yetkisi Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.
- "Tarafsız" ibaresi 2007 anayasa değişikliği ile eklenmiştir.
- Yargı yetkisinin bağımsızlığı, hiçbir makamın, organın veya mercinin mahkemelere emir verememesi, talimat gönderememesi ve tavsiye bulunamaması anlamına gelir.
- 02:00Yargı Bağımsızlığının Gösterimleri
- Görülmekte olan bir dava hakkında soru sorulamaz ve görüşme yapılamaz, bu da mahkemelerin bağımsızlığını gösterir.
- Mahkeme kararlarına herkes uymak zorundadır ve bu kararlar değiştirilemiyor veya geciktirilemiyor.
- Yasama, yürütme ve idare makamları mahkeme kararlarına uymak zorundadır.
- 03:37Hakim ve Savcıların Teminatları
- Teminat, güvence anlamına gelir ve hakim ve savcıların azledilememesi bir teminattır.
- Hakim ve savcılar kendileri istemedikçe 65 yaşından önce emekliye sevk edilemezler.
- Hakim ve savcıların aylıklarından, ödeneklerinden ve diğer özlük haklarından mahrum bırakılmamaları da bir teminattır.
- Bu teminatlar, meslekten çıkarılmayı gerektiren bir suçtan hüküm giyildiği veya sağlık nedeniyle görevi yapamadığı durumlarda hariç tutulur.
- 06:09Hakim ve Savcıların Mesleki Özellikleri
- Türkiye'de hakim ve savcılık mesleği adli ve idari şeklinde olup, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre görev ifa edilir.
- Hakim ve savcıların atanmaları, hakları, ödevleri, aylıkları, ödenekleri, ilerlemeleri, görev yerlerinin değiştirilmesi, disiplin kovuşturması, suçlardan dolayı soruşturma yapılması ve meslekten çıkarılmayı gerektiren durumlar kanuna göre düzenlenir.
- Hakim ve savcılar 65 yaşını bitirinceye kadar hizmet görürler (istisnalar hariç).
- Hakim ve savcılar kanunda belirtilenlerden başka resmi ve özel hiçbir görev alamazlar.
- Türkiye Cumhuriyeti'nde hakim ve savcılar idari yönden Adalet Bakanlığı'na bağlıdır.
- 09:23Adalet Hizmetlerindeki İdari Görevler
- Adalet hizmetlerindeki idari görevlerde çalışanlar (hakimler ve savcılar) hakim ve savcıların hükümlerine tabidir.
- Bu kişiler hakim ve savcılara ait esaslar dairesinde sınıflandırılır ve derecelendirilir.
- Adalet hizmetleri ve savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı tarafından denetlenir ve araştırmalar Adalet Müfettişleri tarafından yapılır.
- 12:18Duruşmaların Açık ve Kararların Gerekçeli Olması
- Mahkemeler ve duruşmalar herkese açıktır, ancak genel ahlakın ve kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hallerde duruşmaların bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına karar verilebilir.
- Küçüklerin yargılanması özel hükümlere tabidir ve mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılmalıdır.
- Davaların en az giderle ve mümkün olduğu süratle sonuçlandırılması yargının görevidir.
- 14:02Mahkemelerin Kuruluşu ve Yetkileri
- Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir.
- Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamaz, ancak savaş halinde asker kişilerin görevleriyle ilgili suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir.
- Şu anda askeri mahkemeler kapatılmış durumdadır.
- 15:39Türkiye'deki Yüksek Mahkemeler
- Türkiye'de yargı sisteminde Yüksek Mahkeme olarak Yargıtay, Danıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi bulunmaktadır.
- Yargıtay adliyedeki son mahkemedir, Danıştay ise idarideki son mahkemedir.
- Bazı davalar direkt Yargıtay ve Danıştay'a açılabilmektedir, örneğin bir hakimin görevine son verildiğinde o hakim direkt Danıştay'a dava açabilir.
- 19:01Yargıtay ve Danıştay Kurullarının Özellikleri
- Yargıtay ve Danıştay kurullarının başkanları ve vekilleri kendi üyeleri arasından gizli oylama ile seçilir ve dört yıllığına görev yaparlar.
- Yargıtay ve Danıştay başkanı olabilmek için altı yıl üyelik gereklidir.
- Yargıtay ve Danıştay üyeleri, HSK (Hakim Savcı Seçim Kurulu) tarafından on iki yıllığına seçilir ve tekrar seçilme şansı yoktur.
- 21:45Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı
- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcı Vekili için Yargıtay Genel Kurulu beşer aday önerir.
- Cumhurbaşkanı bu adaylardan birini dört yıllığına seçer.
- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın nitelikleri kanunda belirtilmiştir.
- 26:08Uyuşmazlık Mahkemesi
- Uyuşmazlık Mahkemesi'nde üç asıl ve üç yedek üye bulunur.
- Uyuşmazlık Mahkemesi'nde aynı davada iki üye görevli, iki üye görevsiz olamaz.
- Bazı davalar doğrudan Yargıtay ve Danıştay'a açılabilir.
- 28:48Yargıtay ve Danıştay Hakkında Bilgiler
- Yargıtay üyeleri, sınıf adliye hakimleri, savcılar ve cumhuriyet savcıları HSK tarafından seçilmektedir.
- Yargıtay'ın kuruluşu, işleyişi, başkanı, başkan vekilleri, daire başkanları ve üyelerinin nitelikleri, seçim usulleri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esasına göre kanunla düzenlenir.
- Danıştay, idari yargı hakim ve savcıları HSK tarafından, diğer üyelerinin ise nitelikleri kanunda belirtilen cumhurbaşkanı tarafından seçiliyor.
- 30:51Danıştay'ın Görevleri ve Yapısı
- Danıştay, imtiyaz sözleşmeleri davalarını görüyor, iki ay içinde düşüncelerini bildiriyor ve idari uyuşmazlıkları çözmekle görevlidir.
- Danıştay'ın kuruluşu, işleyişi, başkanı, savcı, başkan vekilleri, daire başkanları ile üyelerinin nitelikleri, seçim usulleri, idari yargının özelliği, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esasına göre kanunla düzenlenir.
- 31:37Uyuşmazlık Mahkemesi
- Uyuşmazlık Mahkemesi, adli ve idari görev ve hüküm uyuşmazlıklarını görüyor.
- Uyuşmazlık Mahkemesi'nin yönetimine ve temsili başkana aittir, başkanı Anayasa Mahkemesi'nce seçilir.
- Uyuşmazlık Mahkemesi'nin başkanı, başkan vekilleri ve üyeleri dört yılda görev yapar, görev süresi bitenler yeniden seçilebilir.
- 33:00Uyuşmazlık Mahkemesi'nin Seçim Süreci
- Görev süresi dolacak olanların yerine, görev süresinin sona ereceği tarihten önceki iki ay içinde seçim yapılır.
- Emekli olacakların yerine, emekliye ayrılacağı tarihten önceki iki ay içinde seçim yapılır.
- Görev süresi dolmadan boşalan yerlere ise boşalma tarihinden itibaren iki ay içinde seçim yapılır.
- 34:43Uyuşmazlık Mahkemesi'nin Özel Durumları
- Başkanın özürlü veya izinli olması hallerinde, başkana ait görev ve yetkiler Anayasa Mahkemesi tarafından üyeleri arasından seçilip görevlendirilen başkan vekili tarafından yerine getirilir.
- Anayasa Mahkemesi diğer mahkemelerle arasında bir görev uyuşmazlığı yaşarsa, Anayasa Mahkemesi'nin dediği olur.