Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından KPSS ve ÖSYM sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik sunulan anayasa dersidir. Eğitimci, tahtaya yazarak konuları detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, yürütme yetkisi konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik, Cumhurbaşkanı'nın cezai sorumluluğu, makamının boşalması durumunda uygulanacak süreçler, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, Devlet Denetleme Kurulu (DDK), yürütmenin düzenleyici işlemleri ve olağanüstü hal döneminde kararnamelerin özellikleri gibi konuları kapsamaktadır.
- Videoda ayrıca meclis soruşturması süreci, cumhurbaşkanı yardımcılarının atanma ve görev sorumlulukları, bakanlıkların kurulması ve kaldırılması, DDK'nın işleyişi ve olağanüstü hal kararnamelerinin özellikleri gibi önemli anayasa maddeleri detaylı olarak açıklanmaktadır. Video, Milli Güvenlik Kurulu (MGK) görev ve sorumlulukları hakkında bilgi verileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:03Cumhurbaşkanı'nın Cezai Sorumluluğu
- Cumhurbaşkanı'nın cezai sorumluluğu, yasama alanında meclis soruşturması olarak bilinen konunun tekrarı gibidir.
- Cezai sorumluluk durumunda Cumhurbaşkanı Anayasa Mahkemesi'ne (Yüce Divan) götürülür.
- Anayasa Mahkemesi, Cumhurbaşkanını yargılama görevini gerçekleştirirken "Yüce Divan" sıfatını alır.
- 01:39Meclis Soruşturması Süreci
- Cumhurbaşkanı hakkında görevi ile ilgili bir suç işlediği iddiasıyla soruşturma istenebilir.
- Soruşturma açılması için TBMM'nin üye tam sayısının salt çoğunluğu (301 milletvekili) gereklidir.
- Soruşturma isteminin kabulü için TBMM'nin beşte üçünün (360 kişi) gizli oy ile evet demesi gerekir.
- 05:20Soruşturma Komisyonu ve Rapor
- Soruşturma açılması kararlaştırıldığında 15 kişilik bir komisyon oluşturulur.
- Komisyona iki aylık zaman dilimi verilir, yetmezse bir aylık ek zaman daha verilir.
- Komisyon raporu en geç 20 günde TBMM başkanlığına teslim edilir ve TBMM'de değerlendirilir.
- 06:41Yüce Divan'a Sevk ve Yargılama Süreci
- TBMM'de Cumhurbaşkanı'nın Anayasa Mahkemesi'ne (Yüce Divan) sevk edilmesi için oylaması yapılır.
- Cumhurbaşkanı, TBMM üye tam sayısının üçte ikisinin (400 milletvekili) gizli oyu ile Yüce Divan'a sevk edilir.
- Yargılama süreci Anayasa Mahkemesi tarafından üç aylık zaman diliminde yapılır, gerekirse üç ay daha uzatılabilir, toplam en fazla altı aylık sürede tamamlanır.
- 09:07Sonuç
- Seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen Cumhurbaşkanının görevi sona erer.
- Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu vardır ve bu süreç yasama alanında meclis soruşturması olarak geçer.
- Yargılama son kararı Anayasa Mahkemesi (Yüce Divan) sıfatıyla verir.
- 10:29Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması Durumunda
- Cumhurbaşkanlığı makamı ölüm, Yüce Divan'da yargı hüküm verip görevden alınması veya istifa gibi sebeplerle boşalabilir.
- Cumhurbaşkanlığı makamı boşaldığında, kırkbeş gün içinde cumhurbaşkanlığı seçimi yapılması zorunludur.
- Yeni cumhurbaşkanı seçilene kadar cumhurbaşkanı yardımcısı cumhurbaşkanlığına vekalet eder.
- 12:41Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Seçimlerinin Birlikte Yapılması
- TBMM seçimleri ile cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapıldığı için iki farklı durum oluşabilir.
- Genel seçime bir yıl veya daha az zaman kalmışsa, hem TBMM seçimleri hem cumhurbaşkanlığı seçimleri beraber yenilenir.
- Cumhurbaşkanlığı seçimi, makamın boşaldığı günden sonra gelen altmış günü takip eden ilk pazar günü TBMM genel seçimi ile birlikte yapılır.
- 15:08Cumhurbaşkanlığına Vekalet Durumları
- Hastalık, yurt dışına çıkma veya geçici olarak görevden ayrılma halinde cumhurbaşkanının belirlediği yardımcısı cumhurbaşkanına vekalet eder.
- İstifa veya ölüm durumunda en yaşlı cumhurbaşkanı yardımcısı vekalet eder.
- Anayasa, cumhurbaşkanının ölüm ve istifada kendisine vekalet edecek kişiyi seçme hakkını vermemiştir.
- 17:54Genel Seçime Bir Yıldan Fazla Zaman Kalmış Durumunda
- Genel seçime bir yıldan fazla zaman kalmış ise cumhurbaşkanlığı seçimi yenilenir.
- Seçilen cumhurbaşkanı, TBMM'nin seçim tarihine kadar görevine devam eder ve bu süre görev süresinin dışında kabul edilir.
- TBMM seçim tarihi geldiğinde cumhurbaşkanlığı seçimi ile meclis seçimini beraber yapar.
- 21:25Cumhurbaşkanı Yardımcıları
- Cumhurbaşkanı yardımcıları, cumhurbaşkanı tarafından atanır.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları, cumhurbaşkanına yardımcı olarak görev yaparlar.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları, cumhurbaşkanı tarafından en fazla ve en az kaç tane olmak zorunda olduğu belirtilmemiştir.
- 21:53Cumhurbaşkanı Yardımcıları
- Cumhurbaşkanı yardımcıları, cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevine son verilir.
- Cumhurbaşkanı istediği kadar yardımcı seçebilir, ancak bir cumhurbaşkanının çok sayıda yardımcısı olmaz.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları, cumhurbaşkanı'na karşı sorumludur ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olan kimseler arasından atanır.
- 23:30Cumhurbaşkanı Yardımcılarının Görevleri ve Sorumlulukları
- Cumhurbaşkanı yardımcıları, TBMM önünde ant içerek göreve başlarlar.
- Görevleri ile ilgili suç iddiası varsa meclis soruşturmasına gidebilirler ve anayasa mahkemesi tarafından yargılanabilirler.
- Yüce divan'da seçilmeye engel bir suçtan hüküm giyerse görevi sona erer.
- 25:30Yasama Dokunulmazlığı
- Cumhurbaşkanı yardımcıları görev dışı suçlarda yasama dokunulmazlığından faydalanır.
- Yasama dokunulmazlığı, keyfi sebeplerden dolayı milletvekillerinin ve cumhurbaşkanı yardımcılarının yargılanmaması, sorgulanmaması, tutulmaması ve tutuklanamamasını sağlar.
- Yasama dokunulmazlığı meclis kararıyla kaldırılabilir.
- 26:36Cumhurbaşkanı Vekaleti
- Cumhurbaşkanı vekalet gereken bir durum ortaya çıktığında, en yaşlı cumhurbaşkanı yardımcısı yetkileri devralır.
- Cumhurbaşkanı istifa, ölüm, hastalık veya yurt dışına çıkma durumunda kendisine vekalet edecek insanı seçer.
- 27:22Bakanlar
- Bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip kişiler arasından cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.
- Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.
- TBMM üyeleri bakan olarak atanırsa üyelikleri kendiliğinden sona erer.
- 29:47Bakanların Sorumlulukları
- Bakanlar cumhurbaşkanı'na karşı sorumludur ve meclis soruşturması ile yüce divan'a sevk edilebilirler.
- Yüce divan hüküm verirse seçilmeye engel bir suçtan görevi sona erer.
- Bakanlar yasama dokunulmazlığından yararlanırlar, ancak bu dokunulmazlık ömür boyu değil, geçicidir.
- 31:43Devlet Denetleme Kurulu (DDK)
- Devlet Denetleme Kurulu (DDK), kamu denetçiliği olarak bilinir ve ÖSYM tarafından sık sorulan bir kurumdur.
- DDK, idarenin hukuka uygunluğunun, düzenli ve verimli şekilde yürütülmesinin sağlanması amacıyla kurulmuş bir birimdir.
- DDK, Cumhurbaşkanı'na bağlıdır, üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından seçilir ve işleyişi, görev süresi, özlük işleri, yapısı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.
- 33:08DDK'nın Özellikleri
- DDK, Cumhurbaşkanı'nın isteği üzerine çalışır.
- 2017 değişikliği ile DDK'ya idari soruşturma yetkisi verilmiştir.
- DDK'nın çeldiricisi TBMM'dir, çünkü TBMM ile karıştırılmamalıdır.
- 34:22Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri
- Yürütmenin düzenleyici işlemleri, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, olağanüstü hal ve yönetmeliği olmak üzere üç türdür.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile sadece sosyal ve ekonomik haklar düzenlenebilir.
- Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleme yapılamaz.
- 37:18Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin Sınırlamaları
- Kanunda düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkartılamaz.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde kanun geçerlidir.
- TBMM aynı konuda düzenleme yaparsa, Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin bir hükmü yoktur.
- 39:22Anayasanın Dengeleme Mekanizmaları
- Anayasa, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yetkilere sahip görünen Cumhurbaşkanı'nın önüne taş koyarak denge sağlar.
- Yasama yetkisi Meclis'e aittir, kanun koyucu Meclis'tir.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi resmi gazete'de yayınlandığı gün uygulanır, meclis onayına gitmesine gerek yoktur ve yargısal denetimi Anayasa Mahkemesi yapar.
- 40:47Olağanüstü Hal Döneminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
- Olağanüstü hal döneminde Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, ülkenin başında olağanüstü bir hal olduğunda acil karar almak için düzenlenir.
- Olağanüstü hal kararnamesinde çekirdek haklar (yaşam hakkı, masumiyet, kişisel vicdansal bütünlük) hariç tüm haklar hakkında düzenleme yapılabilir.
- Olağan dönem kararnamesinde sadece sosyal ve ekonomik haklar düzenlenirken, olağanüstü hal kararnamesinde çekirdek haklar hariç tüm haklar düzenlenir.
- 42:15Olağanüstü Hal Kararnamesinin Onay Süreci
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi resmi gazetede yayınlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin onayına sunulur.
- Olağanüstü hal kararnameleri, savaş durumu olmadığı müddetçe üç ay içerisinde TBMM'de görüşülüp karara bağlanmalıdır.
- Meclisin denetimini uzak tutmamak için, kararnameler üç ay içinde görüşülüp karara bağlanmazsa kendiliğinden yürürlükten kalkar.
- 44:27Olağanüstü Hal Kararnamesinin Özellikleri
- Olağanüstü hal Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde yargısal denetim yoktur.
- Olağan dönem Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin yargısal denetimi vardır.
- Olağan dönem kararnamesinde sadece sosyal ve ekonomik haklar düzenlenirken, olağanüstü hal kararnamesinde çekirdek hakların dışında bütün haklar düzenlenir.
- 45:39Yürütmenin Son Konusu
- Yürütmenin son konusu Milli Güvenlik Kurulu (MGK) görev ve sorumluluklarıdır.
- Yürütme yasamadan daha sakin bir konudur, yargı ise yürütmeden daha sakindir.
- Video yaklaşık on-onbeş dakikalık olup, yürütmede kısa bir konum kalmıştır.