Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan anayasa dersinin bir bölümüdür. Eğitimci, öğrencilere hitap ederek demokratik devlet ilkesi kapsamında seçim ilkeleri ve siyasi partiler konusunu anlatmaktadır.
- Video, üç ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde Türkiye'deki seçim sistemi, nispi temsil sistemi ve seçim ilkeleri (genel oy, eşit oy, gizli oy açık sayım döküm, seçimlerin serbestliği, bireysel oy, tek dereceli seçim) açıklanmaktadır. İkinci bölümde yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy kullanma hakları, Yüksek Seçim Kurulu'nun görevleri ve yapısı anlatılmaktadır. Son bölümde ise siyasi partilerin tanımı, kurulması için gerekli şartlar, mali denetim ve meclise girme barajı (%7) gibi konular ele alınmaktadır.
- Eğitimci, konuları günlük hayattan örneklerle açıklamakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini de belirtmektedir. Video, bir sonraki videoda etkinlik olacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:11Seçim İlkeleri ve Siyasi Partiler
- Demokratik devlet ilkesinin gerekleri arasında seçim ilkeleri ve siyasi partiler bulunmaktadır.
- Ülkemizde seçimlerde nispi temsil sistemi uygulanmaktadır, yani her parti oy aldığı oranda meclise girebilecektir.
- Seçim kanunları temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkeleriyle bağdaşacak şekilde düzenlenmelidir.
- 01:01Seçim Kanunlarında Değişiklikler
- Seçim kanunlarında yapılacak değişiklikler bir yıl içinde yapılacak seçimlere uygulanamaz.
- 01:45Seçim İlkeleri
- Genel oy ilkesi, din, dil, cinsiyet, ırk ayrımı gözetilmeksizin herkesin oy kullanmasına denir ve 1934 yılında gelmiştir.
- Eşit oy ilkesi, herkesin oyunun aynı olduğu ve herkesin tek oy hakkına sahip olduğu ilkedir.
- Gizli oy açık sayım döküm ilkesi 1950 yılında gelmiştir.
- 03:32Seçimlerin Diğer İlkeleri
- Seçimlerin serbestliği ilkesi (serbest oy), baskı altında kalmadan herkesin dilediği kişiye oy verebilmesini sağlar.
- Oy kullanmak zorunludur, bireysel oy kullanma ilkesi vardır.
- Tek dereceli seçim ilkesi 1946 yılında gelmiştir ve tek turlu seçim ile aynı değildir.
- 06:02Seçimlerin Yargısal Denetimi
- Seçimler yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır.
- Seçimlerin yargısal denetimini Yüksek Seçim Kurulu yapar.
- 07:00Seçmen Olma Koşulları
- Seçmen olmak için Türk vatandaşı olmak, 18 yaşı doldurmuş olmak ve kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak gerekir.
- Seçmen kütüğünde kayıtlı olmak şarttır.
- Silah altında bulunan er ve erbaşlar, askeri öğrenciler ve taksirli suçlar hariç ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler oy kullanamazlar.
- Tutuklular oy kullanabilirler.
- 10:22Yurt Dışındaki Vatandaşların Seçim Hakları
- Yurt dışında bulunan Türk vatandaşları belediye seçimlerinde oy kullanamazlar.
- Yurt dışındaki vatandaşlar meclis ve cumhurbaşkanlığı seçimleri ile referandumlarda oy kullanabilirler.
- 11:06Yüksek Seçim Kurulu
- Yüksek Seçim Kurulu, seçimlerin yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılması konusunda sorumludur.
- Yüksek Seçim Kurulu'nun görevleri: seçimlerin düzen içinde yönetimini sağlamak, itiraz ve şikayetleri inceleyip karara bağlamak, milletvekillerinin ve cumhurbaşkanı seçim tutanaklarını kabul etmektir.
- Yüksek Seçim Kurulu yedi asil, dört yedek üyeden oluşur, üyeleri Yargıtay ve Danıştay genel kurullarınca gizli oyla belirlenir ve görev süresi altı yıldır.
- Yüksek Seçim Kurulu kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır.
- 13:47Siyasi Partiler
- Siyasi parti, benzer görüşlere sahip otuz Türk vatandaşı bir araya gelerek oluşturabileceği yapıdır.
- Siyasi partiler önceden izin almaksızın kurulabilir ve belgeleri ve İçişleri Bakanlığı bildirimi ile kurulmuş sayılırlar.
- Siyasi partilerin merkezleri Ankara'da bulunur, yurt dışında da teşkilatlanabilir.
- 15:43Siyasi Parti Üyeliği
- Hakimler, savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organı mensupları, silahlı kuvvet mensupları, yüksek öğrenim öncesi öğrenciler ve işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri siyasi parti üyesi olamaz.
- Yüksek öğrenim öğrencileri siyasi parti üyesi olabilirler.
- Yükseköğretim kurulundaki öğretim elemanları siyasi partiye üye olabilir ancak üst kademelerde görev almak koşuluyla.
- 19:25Siyasi Partilerin Uyması Gereken Esaslar
- Siyasi partiler ticari faaliyette bulunamazlar.
- Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk uyruğundan olmayan gerçek ya da tüzel kişilerden mali yardım alan siyasi parti temelli kapatılır ve temelli kapatılan parti başka bir parti kurulamaz.
- Siyasi partiler demokratik devlet gereklerine, laik cumhuriyet gereklerine uygun davranmalıdır, suç işlemeye teşvik edemez ve diktatörlük savunamaz.
- 21:25Siyasi Partilerin Bayrak ve Amblem Kullanımı
- Siyasi partiler eski Türk devletlerine ait bayrak, flama ve benzeri amblemler kullanamazlar.
- 21:52Siyasi Partilerin Mali Denetimi ve Kapatılması
- Siyasi partilerin mali denetimini Anayasa Mahkemesi yapar, Sayıştay'dan yardım alır.
- Siyasi partilerin kapatılmasına sebep olan üyeler (kurucu dahil) beş yıl süreyle başka bir partiye katılamaz.
- Siyasi partilerin kapatılması davaları Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın açacağı dava üzerine Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatılır.
- 24:35Siyasi Partilerin Barajları
- Siyasi partilerin meclise girme barajı geçerli oyların yüzde yedisidir.
- Siyasi partilerin mali yardım barajı geçerli oyların yüzde üçtür.
- 25:39Seçim İlkeleri ve Siyasi Partiler Hakkında Genel Bilgiler
- Demokrasinin vazgeçilmez koşullarından biri seçimler ve siyasi partilerdir.
- Seçim ilkeleri genel oy, eşit oy, gizli oy, açık sayım, döküm, tek dereceli seçim, seçimlerin serbestliği ve yargısal denetime tabi olmasıdır.
- Siyasi partiler yurt dışında teşkilatlanabilir ve ticari faaliyette bulunamazlar.