Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Elif Beyzai Maziyi (veya Elif Feyza Yılmaz) tarafından sunulan kapsamlı bir anatomi eğitim içeriğidir. Konuşmacı, kendi çizimleriyle anatomi ve tıp ders videoları hazırladığını belirtmektedir.
- Video, anatominin tanımı ve önemi ile başlayıp, normal anatomik pozisyon, anatomik düzlemler (koronal, sagittal, horizontal), anatomik eksenler (sagital, transfer, vertikal) ve anatomik hareketleri (fleksiyon, ekstansiyon, abdüksiyon, adüksiyon, rotasyonlar, sirkümdüksiyon, opozio, elevasyon, depresyon, protraksiyon, retraksiyon, pronasyon, supinasyon, inversiyon, deviasyon) detaylı şekilde açıklamaktadır. Ayrıca anatomik konum terimleri (anterior, posterior, superior, inferior, medial, lateral, inter-median, apikalis, bazilaris) ve karşılaştırma terimleri (proksimal, distal, süperfisyel, profundus, centralis, periferalis, internus, externus, ipsi lateralis, contra lateralis, unilateral, bilateral) örneklerle anlatılmaktadır.
- Video, anatomi konularını daha kolay öğrenmek için kelimelerin anlamlarını öğrenmenin önemini vurgulamakta ve morfolojik benzerliklerin anatomi isimlendirmesindeki rolünü açıklamaktadır. İçerik, anatomik düzlemler ve eksenler hakkında temel bilgiler sunarak, ilerleyen videolarda daha detaylı bilgilerin verileceği belirtilmektedir.
- Anatomi ve Tıbbi Terminoloji
- Anatomi, Yunanca "ana" (çıkarmak) ve "tommy" (kesmek) kelimelerinin birleşmesiyle oluşur ve keserek çıkarmak veya parçalamak anlamına gelir.
- Anatomi, organizmaların yapılarını ve parçalarını inceleyen, evrensel olarak kabul edilen ve kendine özgü bir kelime haznesine sahip bir bilim dalıdır.
- Tıbbi terminoloji, hekimler, tıbbi profesyoneller ve sağlık personelleri arasında ilgili yapıların doğru tanımlanmasını sağlayan ortak bir dil oluşturur ve kelimelerin çoğu Latince veya Yunancadan türetilmiştir.
- 01:04Anatomik Tanımlayıcı Terimler
- Vücuttaki yapıları doğru tanımlamak için uluslararası olarak kabul görmüş tanımlayıcı terimler (descriptive terimler) kullanılır.
- Tanımlayıcı terimler, ilgili yapıları net bir şekilde tanımlar ve organların birbirine göreceli konumunu belirtir.
- Tanımlayıcı terimler ilişki terimleri, karşılaştırma terimleri ve hareket ile ilgili terimleri içerir.
- 01:45Normal Anatomik Pozisyon
- Anatomik tanımlamalar normal anatomik pozisyona göre yapılır.
- Normal anatomik pozisyonda kişi dik dururken baş öne dönük, çene yere paralel, gözler karşıya bakarken, kollar gövdenin yanında sarkık, avuç içleri ön tarafa bakacak şekilde ve başparmak vücudumuzdan uzak tarafa dönük şekilde durur.
- Ayaklar bitişik ve birbirine hafif paralel, ayak parmakları öne doğru halde olur.
- 04:00Anatomik Düzlemler ve Eksenler
- Anatomik düzlemler (kardinal planlar), hareketin gerçekleştiği eksene dik bir alanı ifade eder ve eklem yerlerinde düşünülür.
- Vücut içinden geçen ve birbirine dik olan üç belirli düzlem ve üç belirli eksen vardır ve bunların kesiştiği nokta ağırlık merkezidir.
- Vücudun ağırlık merkezi yaklaşık olarak iki sakral omurun (S2) birkaç santimetre önünde yer alır.
- 05:23Anatomik Düzlemlerin Tanımlanması
- Tüm anatomik tanımlamalar üç ana hayali düzlemi dayanmaktadır: koronal düzlem, sagittal düzlem ve horizontal düzlem.
- Anatomideki adlandırmalar rastlantısal olarak yapılmaz, çoğunlukla morfolojik (şekilsel) veya fonksiyonel benzerlikten yola çıkılarak yapılır.
- Düzlemleri ve eksenleri ezberlemek yerine, kelimelerin anlamlarını öğrenerek ve düzlem-eksen ilişkisini anlayarak daha kolay hatırlayabilirsiniz.
- 08:03Koronal Düzlem
- Koronal düzlem aynı zamanda frontal düzlem olarak da bilinir ve Latince'de plana frontalia veya plana koronalia olarak adlandırılır.
- Koronal düzleme stro coronalis adı verilen taç şeklinde bir yapıdan geçtiği için koronal adı verilir.
- Koronal düzlem, vücudu sağdan sola kesen dikey bir düzlemdir ve vücudu ön (anterior) ve arka (posterior) bölümlerine ayırır.
- 09:47Anatomik Düzlemler
- Sagittal düzlem (plana sagittalia), alnın ortasından geçen, önden arkaya (anteriordan posteriora) uzanan ve vücudu sağ ve sol parçalara bölen dikey bir düzlemi ifade eder.
- Sagittal düzlem, linea mediana anterior (ön orta çizgi) ve linea mediana posterior (arka orta çizgi) üzerinden geçerek vücudu tam iki eşit parçaya bölerse, bu düzleme planum medium (medyan düzlem) adı verilir.
- Transfer düzlem (plana transversa), vücudun içinden geçen, yere paralel uzanan ve vücudu üst (superior) ve alt (inferior) kısımlara bölen yatay bir düzlemi ifade eder.
- 13:08Anatomik Eksenler
- Anatomik eksenler, hareket düzlemlerde gerçekleşir ve etrafında hareketin gerçekleştiği hayali çizgiler olarak tanımlanır.
- Sagittal eksen (aksis sagittalis), vücutta önden arkaya (anteriordan posteriora) uzanan ve yere paralel olan hayali bir çizgidir; frontal düzlemle birbirine diktir.
- Transfer eksen (aksis transversalis), vücudun sağından soluna veya solundan sağına doğru uzanan yere paralel hayali bir çizgidir; sagittal düzlemden geçer ve buraya diktir.
- Vertikal eksen (axius verticalis), başın tepesinden ayak tabanlarının ortasına kadar yere dik olarak uzanan hayali bir çizgidir; transfer düzlemden geçer ve buraya diktir.
- 15:59Eklem Hareketleri ve Fleksiyon
- Hareketler en az iki kemiğin veya kıkırdağın birbiriyle eklem yaptığı eklemlerde meydana gelir.
- Fleksiyon (flexio), vücudun bölümleri veya eklemi oluşturan kemikler arasındaki açının azalması ile gerçekleşen bükülme hareketidir.
- Üst ekstremitedeki fleksiyon hareketleri (omuz, dirsek, el bileği, parmak fleksiyonları) genellikle öne doğru (anteriora) olurken, diz eklemindeki fleksiyon arkaya doğru (posteriora) gerçekleşir.
- 17:13Fleksiyon Hareketinin Düzlemleri ve Eksenleri
- Fleksiyon hareketi ön-arka (anterior-posterior) doğrultusunda gerçekleşir.
- Fleksiyon hareketi sagitta düzlemde gerçekleşir.
- Sagitta düzlemi dik kesen eksen transfer eksenidir, bu nedenle fleksiyon hareketi sagittal düzlem üzerinde ve transfer eksen etrafında gerçekleşir.
- 17:59Ekstansiyon Hareketi
- Ekstansiyon (eksentio), eklemdeki ilgili kemikler veya yapılar arasındaki açının arttırılmasını ifade eden uzatma hareketidir.
- Ekstansiyon hareketi esas olarak arkaya doğru (posteriora) gerçekleşir, ancak diz eklemindeki ekstansiyon öne doğru (anteriora) gerçekleşir.
- Ekstansiyon hareketi de fleksiyon hareketi gibi sagitta düzlemde ve transfer eksen etrafında gerçekleşir.
- 19:16Plantar ve Dorsal Fleksiyon
- Plantar fleksiyon, ayak tabanına (plantar kısmına) doğru ayağa yaklaştırma hareketidir.
- Dorsal fleksiyon, ayağın ön kısmına (dorsum/dorsal kısmına) doğru yaklaşma hareketidir.
- Plantar fleksiyon bazı kaynaklarda uzatma hareketi niteliğinde olduğu için ayak ekstansiyonu olarak geçerken, dorse fleksiyon ayak fleksiyonu olarak adlandırılır.
- 20:19Abdüksiyon ve Aksiyon Hareketleri
- Abdüksiyon (abdotio), koronal düzlemde orta hattan uzaklaşma hareketidir ve sağa sola doğru gerçekleşir.
- Abdüksiyon hareketi koronal düzlem üzerinde ve sagittal eksen etrafında gerçekleşir.
- Aksiyon (adduction), koronal düzlemde orta hatta yaklaşma hareketidir ve aksiyon hareketinin zıttıdır.
- 21:03Abdüksiyon ve Aksiyon Hareketlerinin Örnekleri
- Üst ekstremite için abdüksiyon, omzu yanlara açıp gövdeden uzaklaştırmakla gerçekleşir.
- El bileği abdüksiyonu (radyal deviasyon), elin lateral (dış) yana doğru açılmasıyla elde edilir.
- El bileği aksiyonu (ulnar deviasyon), normal anatomik pozisyonda medya (iç) tarafa doğru yaklaştırmak anlamına gelir.
- 22:18Diğer Abdüksiyon ve Aksiyon Hareketleri
- El parmaklarının aksiyonu, her parmağın yanındaki medyan eksene (mit sagittal eksene) uzaklaşma hareketidir.
- Kalça abdüksiyonu, bacağın orta hattan uzaklaştırma hareketidir.
- Ayak parmaklarının aksiyonu, her parmağın bitişik olduğu medyan eksene yaklaşma hareketidir.
- 24:18Hareketlerin Düzlemleri ve Eksenleri
- Fleksiyon ve ekstansiyon sagittal düzlemde meydana gelir ve transfer eksen etrafında oluşur.
- Aksiyon ve aksiyon hareketi koronal düzlemde meydana gelir ve sagital eksen etrafında oluşur.
- 24:41Rotasyonlar
- Rotasyonlar (rotativi), vücudun bir bölümünün longit rinal vertikal ekseni etrafında dönmesidir ve eklemlerden bahsedilir.
- Medial rotasyon (internal rotasyon), bir uzun ön yüzeyinin medyan düzleme doğru döndürülmesidir; omuzda dirsek 90 derece bükülüyken humerus'un vertikal eksen etrafında içe dönmesi, kalçada ise uyluk kemiğinin vücudun ortasına doğru içe dönmesidir.
- Lateral rotasyon (external rotasyon), bir uzun laterale medya düzlemden uzağa döndürülmesidir; omuzda dirsek 90 derece bükülüyken humerus'un vertikal eksen etrafında dışa doğru döndürülmesi, kalçada ise uyluk kemiğinin vücudun ortasından uzak tarafa dönmesidir.
- 26:30Rotasyonların Özellikleri
- Medya ve lateral rotasyonlar vertikal eksen (longitüel eksen) etrafında gerçekleşir ve bu ekseni dik kestiği düzlem transfer düzlemdir.
- Rotasyonların düzlemini değil, eksenini düşünmek daha kolaydır çünkü vertikal eksen dikey bir eksendir ve o dik ekseninin etrafında dönme hareketi olduğu için daha kolay çağrışım yapar.
- 27:11Sürkümdüksiyon ve O Pozisyon
- Sürkümdüksiyon (sürkm düktü), fleksiyon, ekstansiyon, aksiyon ve aksiyon hareketlerinin birleşiminden oluşan dairesel bir harekettir ve her üç düzlemde ve eksende gerçekleşir.
- Sürkümdüksiyon hareketi çok eksenli iki adet eklemde gerçekleşir: omuz eklemi ve kalça eklemi.
- O pozisyon (opozio), baş parmak ve diğer parmakların birbiriyle birleşme hareketidir ve düğme ilikleme, kalem tutma gibi hareketlerde kullanılır.
- R pozisyon, O pozisyon hareketinin zıttıdır; baş parmağın diğer parmaklardan uzaklaşma ve normal anatomik pozisyonuna dönme hareketidir.
- 28:06Elevasyon ve Depresyon
- Elevasyon (elevatio), kaldırmak anlamına gelir ve omzun yukarı doğru kaldırılması hareketi olarak tanımlanır.
- Depresyon (deyo), alçalma, çökme anlamına gelir ve genellikle omzun aşağı doğru çekilmesini ifade eder.
- 29:05Protraksiyon ve Retraksiyon
- Protraksiyon (protractio), öne doğru çekme anlamına gelir ve genellikle mandibulanın veya omuzların öne doğru çekilme hareketini tanımlamak için kullanılır.
- Retraksiyon hareketi, protraksiyon hareketinin tam tersidir ve geri çekme anlamına gelir; temporomandibüler eklemin geriye çekilmesini veya omuzların geriye çekilmesini ifade eder.
- 29:45Pronasyon ve Supinasyon
- Pronasyon, içe dönme anlamına gelir ve ön kolu oluşturan kemiklerden biri olan radyosun ön kolun uzun ekseni etrafında dönmesi sonucu ön kolun içe doğru dönme hareketidir.
- Normal anatomik pozisyonda pronasyon hareketinin sonunda avuç içi (volar taraf) arkaya bakar; avucunuzu masaya koyma eylemi bir pronasyon hareketine örnektir.
- Ayak için pronasyon hareketi abduksiyon ve eversiyon hareketlerinin bir kombinasyonudur ve ayağın orta kenarının aşağı doğru hareketi olarak tanımlanır.
- Supinasyon (spinatio), dışa dönüşü ifade eder ve genellikle radius'un uzun ekseni etrafında kolun dışa doğru dönmesi anlamına gelir; normal anatomik pozisyonda bu hareketin sonucunda elin avuç içi volar tarafı öne bakar.
- Ayakta meydana gelen supinasyon hareketi ise o diksiyon ve inversiyon hareketlerinin bir kombinasyonudur.
- 31:07Deviasyonlar
- Radyal deviasyon, elin başparmak tarafına doğru yaklaşması yani elin aksiyonu olarak bilinir.
- Ulnar deviasyon, elin serçe parmağa doğru yaklaşması hareketi yani aksiyon olarak bilinir.
- 31:23Anatomik Hareketler
- Inversiyon, ayak tabanının median düzleme (normal anatomik pozisyonda ayağın bir tabanının diğer tarafa dönmesi) anlamına gelir.
- E-versiyon hareketi, inversiyon hareketinin tam tersi olup dışa dönme anlamına gelir ve ayak tabanının medyan düzlemden dışa laterale doğru dönmesini ifade eder.
- 31:50Anatomide İlişki Terimleri
- Anterior veya ventral terimi genellikle ön konumu ifade etmek için kullanılır ve vücudun önüne doğru yönlendirmeyi de ifade eder.
- Posterior veya dorsel ifadesi vücudun arkasını veya vücudun arkasında bulunan şeyleri ifade eder.
- Superior veya kranyal ifadesi başka bir vücut yapısının üzerinde veya o yapıya göre daha yüksekte bulunan bir konumu ifade eder.
- Inferior veya kaudel, başka bir vücut yapısının altında veya daha aşağıda bir konumu ifade eder.
- Medial kelimesi vücudun ortasını veya vücudun ortasına doğru olan yapıları belirtmek için kullanılır.
- Lateral vücudun ortasından uzak olan, planum mediumdan uzak olan dış taraftaki yapıları belirtirken kullanılır.
- Inter-median veya inter-medius, iki yapının ortasında olan yapıları ifade eder.
- Medius terimi genellikle büyüklük ifade ederken kullanılır.
- 36:04Karşılaştırma Terimleri
- Proksimal, bir uzun bağlanma noktasına veya gövdeye yakın olan bir pozisyonu tanımlar.
- Distal, proksimalin tam tersini ifade eder ve bir uzuvda, bağlanma noktasından veya gövde noktasından daha uzakta olan bir pozisyonu tanımlar.
- Süperfisyel veya yüzeyel, vücudun yüzeyine daha yakın olan konumu tanımlar.
- Profundus ifadesi derin anlamına gelir ve vücudun yüzeyinden daha derinde bulunan bir konumu ifade eder.
- Centralis kelimesi merkezi anlamına gelir ve merkezde veya ana bölgede bulunan şeyi belirtir.
- Periferalis veya periferik, ana bölgeden uzakta veya dışarıda bulunan şeyi belirtir.
- Internus kelimesi iç demek ve vücudun içinde yer alan veya iç organlara ait olan yapıları belirtmek için kullanılır.
- Externus veya external, vücutta, vücudun dış yüzeyinde veya dış çevreye ait olan yapıları tanımlamak için kullanılır.
- 39:17Özel Anatomik Terimler
- Ipsilateral, vücutta aynı tarafta bulunan yapıları ve oluşumları belirtmek için kullanılır.
- Contralateral, ipsilateralin tam zıttı olup karşı taraflı demek ve vücutta karşı tarafta bulunan yapıları belirtmek için kullanılır.
- Unilateral, tek taraf demek ve tek taraflı bir ekstremite etkilendi gibi durumları belirtmek için kullanılır.
- 41:50Anatomi ve Anatomik Pozisyon
- Anatomi, keserek parçalara ayırmak anlamına gelir ve organizmaların yapılarını ve parçalarını inceler.
- Anatomi, tıp profesyonelleri ve sağlık çalışanları için evrensel bir dil oluşturur.
- Normal anatomik pozisyonda baş öne dönük, gözler karşıya bakarken, çene yere paralel, kollar gövdenin yanlarında sarkık, başparmağı dış tarafı, serçe parmağı iç tarafı gösterir, avuç içleri öne bakacak şekilde, ayaklar bitişik ve ayak parmakları öne doğru halde olur.
- 42:31Anatomik Düzlemler ve Eksenler
- Anatomik düzlemler, üzerinde hareketin gerçekleştiği alanlardır ve üç türdür: koronal düzlem, sagital düzlem ve horizontal düzlem.
- Anatomik eksenler, etrafında hareketin gerçekleştiği hayali çizgilerdir ve üç türdür: sagital eksen, transfer eksen ve vertikal eksen.
- Fleksiyon-ektansiyon hareketi sagittal düzlem ve transfer ekseninde, abloksiyon-aksiyon hareketi frontal düzlemde, lateral rotasyonlar vertical eksen etrafında gerçekleşir.
- 43:28Anatomik Hareketler ve Terimler
- Opsiyon hareketinin tersi repozisyon, pronasyon hareketinin tersi supinasyon, radyal deviasyonun tersi e-versiyon, inversiyonun tersi elevasyon, depresyonun tersi retraksiyondur.
- Anatomik terimler arasında anterior-posterior (ön-arka), medial-lateral (iç-dış), superior-inferior (üst-alt), proksimal-distal (yakın-uzak), süperfisyel-derin, profundus-internus (iç-dış), centralis-periferal (merkezden uzak) ve ipsilateral-kontra-lateral (aynı taraflı-zıt taraflı) bulunmaktadır.
- Koronal düzlem sağdan sola doğru uzanır, sagittal eksen koronal düzlemi dik keser, transfer eksen sagittal düzlemi dik keser, horizontal düzlem yere paraleldir ve vertikal eksen horizontal düzlemi dik keser.