Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Amerika'daki ekonomik sistemin tekelleşmiş yapısını ve gelir dağılımının eşitsizliğini ele alan bir sunum formatındadır. Başkan Grover Cleveland, Başkan Roosevelt, Başkan Johnson ve Senatör Gron gibi Amerikan yetkililerinin raporları ve istatistikleri referans olarak kullanılmaktadır.
- Video, Amerika'nın ekonomik sisteminin sadece bir bölümünün rekabetçi olduğunu, geri kalanının ise tekelleşmiş ve kolektivist olduğunu iddia ederek başlar. Ardından 1875'ten 1960'lara kadar tekellerin nasıl güçlendiğini, otomobil, tütün, lastik, sabun gibi sektörlerdeki tekellerin nasıl oluştuğunu ve bunların fiyatları nasıl belirlediğini detaylı istatistiklerle anlatır. Son bölümde ise gelir dağılımının eşitsizliği, yoksul bebeklerin ölüm oranının yüksekliği ve zenginlerin vergi ödemelerinin düşük olduğu ele alınır.
- Videoda ayrıca kapitalist sistemin temel sorunlarından biri olan bunalım ve depresyon, düşük tüketim ve aşırı üretim arasındaki çelişki açıklanmakta, 1929'dan sonra kapitalist sistemin bunalım ve depresyon sorunlarını çözmek için savaş hazırlığı ve girişimlerine yönelmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- 00:02Amerikan Ekonomisinde Tekel
- Amerikan ekonomisinin özgür ve özel teşebbüs olduğu iddiası bir yalandır; ekonomik sistemimizin sadece bir bölümü rekabetçi ve serbesttir, geri kalanı tekelleştirilmiş, denetim altına alınmış ve kolektivisttir.
- Kapitalistler rekabetin kari azalttığını, birleşmenin ise kari arttırdığını gördüler ve bu nedenle petrol, şeker, viski, demir, çelik, kömür ve diğer birçok metada birleştiler.
- Serbest rekabet teşebbüsünün sonu 1875 yılında görülmüştü ve 1888 yılında başkan Groger Cleveland, tekellerin Amerikan ekonomik yaşamını kıskıvrak bağladığını ve yasaların sıkı denetimi altında olması gerektiğini belirtti.
- 01:40Tekelcilerin Gücü
- Sanayi ve banka sermayesinin birleşmesi yoluyla bazı şirketler öylesine büyüyebilmişlerdir ki, bazı sanayi kollarında bugün bir avuç firma toplam üretimin yarısından fazlasını ya da neredeyse hepsini üretmektedir.
- Temsilciler Meclisi Küçük Ticaret ve Sanayi Komitesi'nin 1946 tarihli raporunda, General Motors, Chrysler ve Ford'un ABD'den yapılan her on otomobilden dokusunu ürettiği belirtilmiştir.
- Dört büyük tütün şirketi 1934'te üretilen sigaraların %84'ünü, içilen tütünün %74'ünü ve çiğnen tütünün %70'ini işlemişlerdir.
- 03:44Tekelcilerin Fiyat ve Patent Kontrolü
- Tekelci kapitalistler fiyatları diledikleri gibi saptamak durumunda olduklarını ve bunu ya kendi aralarında anlaşarak ya da en güçlü şirketin fiyatı ilan etmesiyle yapıyorlar.
- Temel patentleri denetimleri altında bulunduruyorlar ve gerekli üretim lisanslarını ancak kendi çizgileri ile gitmeyi kabul edenleri veriyorlar.
- Tekelci sanayiler iyi zamanlarda muazzam karlar sağlarken, kötü zamanlarda ise bir miktar kar ederler; rekabetçi sanayiler ise iyi zamanlarda kar ederken kötü zamanlarda çık verir.
- 04:45Tekelcilerin Ekonomik Etkileri
- Tekelci güçleri ve karları karşı hareket 19. yüzyılın son çeyreğinde başlamış, 20. yüzyıla değin sürmüştür.
- 1911 yılında Start Oil Company dağıldığında JP Morgan'ın "Hiçbir yasa insanı kendisiyle rekabete zorlayamaz" dediği bildirildi.
- 1935'te Birleşik Devletlerdeki bütün şirketlerin binde biri, bütün bu şirketlerin toplam varlıklarının %52'sine sahipti ve bunların net gelirinin %50'sini elde etti.
- 06:03Tekelcilerin Sosyal Etkileri
- Tekelin işçiler, hammadde üreticileri, tüketiciler ve hisse senedi sahipleri üzerindeki etkileri raporda kanıtlanmıştır.
- İşçiler daha da yoksullaştılar çünkü tekelciler işçilere üretkenliklerine eşit bir ücret ödemiyorlardı.
- Hammadde üreticileri düşük fiyatlar yüzünden, tüketiciler yüksek fiyatlar yüzünden yoksullaştılar, ancak hisse senedi sahipleri gereğinden fazla yüksek yerlerden dolayı zengin oldular.
- 06:42Hisse Senedi Dağılımı
- Büyük iş çevrelerinin savunucuları, karların gereksiz şekil yüksek olması halinde bile, bu karların küçük bir gruba değil, milyonlarca insana dağıtıldığını savunurlar.
- Hisse senetlerinin geniş bir yana dağıtıldığını ve dev tekeli şirketlerin hisse senetlerinin yalnız baykodamanda değil, tonda dikte, harride ve milyonlarca başka küçük insanlarda bulunduğunu ileri sürerler.
- Asıl önemli olan kaç kişinin ne kadar hisse senedine sahip olduğudur ve karin ortakları arasında nasıl bölüşüldüğüdür; halkın Amerikan sanayinde mikroskobik bir hisseye sahip olduğu anlaşılır.
- 09:01Gelir Dağılımı
- Amerikalıların iyi yaşadığı doğru değildir; yurttaşlarımızın mutlu bir azınlığının lüks içinde yaşamalarına karşın, Amerikalıların çoğu sefalet içindedir.
- Başkan Roosevelt ikinci görev dönemine başlarken yaptığı konuşmada, ulusun üçte birinin kötü konutlarda oturduğunu, kötü giyindiğini ve kötü beslendiğini belirtmiştir.
- 1966 yılında 10.322.000 aile (toplam aile sayısının %21'inden fazlası) bir yılda 3.999 dolardan daha az gelir sağlamıştır, bu da Amerika'da her beş aileden birisinin eline haftada yemek, içmek ve eğlenmek için 80 dolardan daha az para geçtiğini gösterir.
- 11:31Amerika'da Gelir Dağılımı ve Eşitsizlik
- Yoksul bebekler arasındaki ölüm oranı, bolluk içinde yaşayan Amerika'da yoksul olmayanlardan yüzde elli fazladır.
- 1966 yılında yayınlanan bir rapora göre, gelir merdiveninin üst basamağındaki ailelerin %20'si, tüm ailelerin toplam gelirlerinin %47,7'sini alırken, alt basamağındaki ailelerin %60'ı sadece %35,5'ini almıştır.
- Tenis senatörü Gron'a göre, yıllık kazancı bir milyon dolardan fazla olan tipik bir vergi yükümlüsünün fabrika işçisi ve öğretmenden gelirinin daha küçük bir yüzdesini vergi olarak ödediği belirtilmektedir.
- 13:35Kapitalist Sistemdeki Ekonomik Sorunlar
- Gelir dağılımının kötü olması, kapitalist sistemin temeldeki zayıflığının ekonomik yanını ortaya koymaktadır.
- Geniş halk yığınlarının geliri sanayi üretimi tüketmeyecek kadar küçüktür, zenginlerin geliri ise çoğunluğun yoksulluğu yüzünden sınırlı olan bir pes için yapılabilecek karlı yatırımlardan kat kat büyüktür.
- Sanayi dev adımlarla büyürken, tüketicinin satın alma gücü kaplumbağa hızıyla ilerler; yığın üretimi sorunu çözülmüş olsa da üretilen malların yığın halinde satışı sorunu çözümlenememiştir.
- 14:33Bunalım ve Depresyon
- Sistemde bunalım ve depresyon dediğimiz dönemsel çöküşler yaşanmaktadır.
- Kapitalist işçilerin kar sağlamak için olabildiğince az ödeme yapmak, ürünlerini satmak için ise olabildiğince çok ödeme yapmak zorunda olması bir çelişki oluşturur.
- Düşük ücret kar sağlar ancak aynı zamanda mal talebini azalttığı için karı olanaksız hale getirir, bu çözümlenemez bir çelişkidir.
- 15:071929'dan Sonraki Ekonomik Durum
- 1929'dan sonra Birleşik Devletler'in kapitalizmin hala genişleyebileceği dönemi ebediyen ardına bıraktığı izlenimi doğmuştur.
- Keynes'e göre, eldeki kanıtlar tam ya da tama yaklaşan istihdamın az görülen ve kısa süreli bir durum olduğunu göstermektedir.
- Kapitalist sistemin bunalım ve depresyonu tedavi etmenin tek yolu savaş hazırlığı ve girişimiyle işlemesini sürdürebilmesidir.