Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan dini bir ders formatındadır. Eğitimci, önceki videoda kelamdan bahsettiğini ve bu videoda delillerden bahsedeceğini belirtmektedir.
- Videoda Allah'ın varlığını ispat etmek için kullanılan çeşitli deliller detaylı olarak anlatılmaktadır. Eğitimci, kozmolojik delil (hudus ve imkan delilleri), teleolojik delil (gaye ve nizam, inayet ve iftira), ontolojik delil (ekmel bir varlık delili), ahlak delili ve temanı delili gibi farklı delil türlerini açıklamaktadır. Her delil için temel kavramlar, tarihsel gelişimi ve örnekler verilmektedir. Video, bir sonraki derste Allah'ın sıfatları, kader ve kaza konuları ile olağanüstü haller hakkında bilgi verileceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:01İspatı Vacip Kavramı
- Videoda Allah'ın varlığını ispat için yapılan tüm delillere "ispatı vacip" denir.
- İspatı vacip kavramı altında imkan delili, gaye ve nizam delili, temanı delili gibi farklı deliller bulunmaktadır.
- 00:32Kozmolojik Delil
- Kozmolojik delil, evrenin düzenli işleyişi ve yöntemi üzerinden Allah'ın varlığını ispat etmeye çalışan bir delildir.
- Kozmolojik delil içinde hudus delili ve imkan delili bulunmaktadır.
- Hudus delili ilk kez Mutezile tarafından kullanılmış, İbn Rüşd ve İbn-i Sina tarafından eleştirilmiştir.
- 01:17Hudus Delili
- Hadis, sonradan yaratılan tüm varlıklara denir ve bunları yaratan öncesi bir varlık (muhtis, yaratıcı) vardır.
- İnsan üzerinden örnek verildiğinde, bilgisayarın var olması için öncesinde var olan insana ihtiyaç duyduğu gibi, insanlar için de öncesinde bir varlık olmalı demektir.
- Evrendeki her şey sonradan yaratılmıştır (hadis) ve bu varlıkları yaratan öncesi bir varlık vardır (muhtis, yaratıcı).
- 02:26İmkan Delili
- İmkan delili İbni Sina ve Farabi tarafından oluşturulmuştur, İbni Sina hudus deliliyi eleştirmiş ve imkan delili oluşturmuştur.
- Vacip, zorunlu varlıktır; mümkün ise sorunsuz varlıktır.
- Mümkün varlık (insan gibi) yokluğunda sorun yaratmazken, vacip varlık (Allah) zorunlu olarak var olmalıdır.
- 03:23Teleolojik Delil
- Teleolojik delil amaçlılık konusunu ele alır ve amaçlar ile araçlar arasındaki ilişkiye bakar.
- Teleolojik delil içinde gaye ve nizam, inayet ve iftira yer alır.
- Gaye ve nizam delili Gazali, İbn Rüşd ve Teymiye tarafından oluşturulmuştur.
- 03:42Gaye ve Nizam Delili
- Gaye ve nizam delili evrenin düzeninden bahsederek, güneşin doğuşu, yağmurun zamanında yağışı gibi düzenli işleyişin bir yaratıcı varlığına işaret ettiğini savunur.
- Evrenin düzeninden ve mükemmel işleyişinden Allah'ın varlığına ulaşılmaktadır.
- İbn Rüşd'deki karşılığı olan inayet ve iftira delili, evrendeki her şeyin insanlarla uyumlu bir şekilde devam etmesinden Allah'ın varlığını ispat etmeye çalışır.
- 04:37Ontolojik Delil
- Ontolojik delil varlık felsefesidir ve Descartes, Farabi tarafından açıklanmıştır.
- Farabi'nin ekmel bir varlık delili, zihnimde ekmel bir varlık düşünüyorum diyerek Allah'ın yokluğu düşünülemez, kesinlikle vardır şeklinde savunulur.
- Descartes'in zihnimde mükemmel bir varlık düşünüyorum şeklindeki savunması da Allah'ın yokluğu düşünülemez prensibini benimser.
- 05:31Ahlak Delili ve Temanı Delili
- Ahlak delili Kan tarafından savunulmuş, insanda yerleşik olan ahlak ve vicdanın varlığı Allah'ın varlığını ispat etmektedir.
- Temanı delili, iki tanrı olursa amaçsızlık ve anlaşmazlık olacağı için evrendeki düzenin devam etmesi imkansız olur.
- Herhangi bir karışıklık ve düzensizliğin olmaması, bir tane yaratıcının (Allah) varlığını göstermektedir.