Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, halk kültüründe yer alan alkarısı ve albastı efsanesini anlatan bilgilendirici bir içeriktir. Video, bu varlıkların özellikleri, inanışları ve korunma yöntemlerini detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, alkarısının halk kültüründeki imajını, fiziksel özelliklerini ve davranışlarını anlatarak başlar. Ardından albastı (lohusa humması) hastalığı ve alkarısına karşı alınabilecek tedbirler açıklanır. Daha sonra farklı kültürlerdeki alkarısı tasvirleri (Afganistan, İran, Orta Asya, Azerbaycan) ve albastı efsanesinin Sümer mitolojisine dayandığı bilgisi verilir. Son olarak, günümüzde Anadolu'nun birçok bölgesinde albastı inancının devam ettiği ve korunma yöntemlerinin nasıl uygulandığı anlatılır.
- 00:06Alkarısı Hakkında Genel Bilgiler
- Alkarısı, halk dilinde "al anası", "al kızı", "alkarı", "albası" ve "albıs" adlarıyla anılan, kötü ruhlardan sayılan ve cin, peri, dev veya şeytan şeklinde tasavvur edilen bir varlıktır.
- İnanısa göre albastı (lohusa humması) onun tesiriyle ortaya çıkar ve tedbir alınmazsa lohusa kadınla çocuğunun ölümüne sebep olur.
- Alkarısının ahır ve samanlıklarda, viranelerde, nehir kenarlarında, çeşme ve kaynak başlarında bulunduğuna ve atlarla lohusa kadın ve çocuklarına musallat olduğuna inanılır.
- 00:42Alkarısının Fiziksel Özellikleri ve İmajı
- Çoğunlukla al gömlekli, yaşlı ve son derece çirkin bir cadı şeklinde tasavvur edilmekle birlikte, güzel olanlarının da bulunduğu ve yakalandıklarında bunlarla evlenmenin mümkün olduğu kabul edilmektedir.
- Halk arasında iki tip imajı yaşamaktadır: birincisi ölüme sebep olmaz, sadece geceleri ahırda atlara binmek ve yelelerini örmekten zevk alır.
- İkinci tip alkarısının yeni doğum yapmış kadınlarla çocuklarına musallat olduğu, kadının böbrek, yürek ve ciğerini yemekten hoşlandığı söylenir.
- 01:45Albastı Hastalığı ve Alkarısının Belirtileri
- Alkarısının musallat olduğu lohusaya musallat olan alba karısının belirtileri gerinme, şiddetli ağrı, çevredeki eşyayı kırmızı görme, bayılma, sayıklama ve ağız köpürmesi şeklinde görülen hastalığa da albastı veya albasması denir.
- Söylentiye göre alkarısı koruma tedbirleri alınmamış, evde yalnız bırakılan ve henüz kırkını çıkarmamış lohusanın göğsüne oturarak ciğerini söker ve suya batırır.
- Hastadan kan geldiğinde alkarısının onu yakaladığı anlaşılır ve derhal korkutulup suya batırmasına fırsat vermeden lohusanın ciğer, böbrek ve yüreğinin elinden alınması gerekir.
- 02:28Alkarısına Karşı Alınacak Tedbirler
- Alkarısına karşı alınacak tedbirler, doğum yapan kadının albastıya tutulmasından önce ve sonra olmak üzere ikiye ayrılır.
- Önce alınacak tedbirlerin belli başlıları; lohusayı kırk gün yalnız bırakmamak, gece gündüz odasında lamba yakmak, ona ve çocuğuna yakın bir yere kuran, kama, bıçak, maşa, makas, ekmek ve beşiğine birer al kurdele bağlamaktır.
- Eğer lohusa ve çocuğu albasmasına uğramışsa hocaya yahut ocaklıya okutulur, yanlarında ansızın silah atılır veya demir aletlerle gürültü yapılır, odaya al veya kır bir at getirilip kişnetilir ve hastanın üzerine arpa konarak ata yedirilir.
- 03:10Alkarısının Farklı Kültürlerdeki İmajı
- Afganistan'da al, ölü insan etiyle beslenen, dağınık saçlı, uzun tırnaklı genç bir kadın olup, ayaklarının uçları geriye dönük bir yaratık olduğuna inanılmaktadır.
- Hıristiyanlık sonrası bir Ermeni söylencesinde aziz Peter ve aziz Paul'ün yolculukları sırasında bir yol kenarındaki kumluk alanda oturan al karısını görmüşlerdir.
- İran'da sıska vücutlu, çirkin burunlu ve kırmızı yüzlü yaşlı bir kadın olarak tasvir edilmiştir, genç kadınlardan çaldığı ciğerleri saklamak için omzunda bir sepet taşıdığına inanılmaktadır.
- 05:39Alkarısının Mitolojik Kökeni ve Günümüzdeki Durumu
- Albastı efsanesi çıkış olarak Sümer mitolojisine dayanmaktadır, Sümer mitolojisinde iblis Lilith ile ilişkilendirilen karakter, ortaçağ Yahudi inancı ve ardından Ortadoğu, Kafkasya ve Orta Asya'ya kadar yayılmıştır.
- Günümüzde Anadolu'nun pek çok bölgesinde halen varlığına ve verdiği zararlara inanılan al karısının şerrinden lohusa kadınlar ve çocukları korunmak için farklı önlemler almaktadırlar.
- Alkarısının varlığı hiç bir zaman tam olarak kanıtlanamamıştır ve hakkında söylenenler rivayetlerden ibarettir, bazı görüşlere göre al karısı olarak adlandırılan bu varlık bir cin türünün ta kendisidir.