Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Antalya'nın Kumluca ilçesine bağlı Bey Dağları'nın yamacındaki Alakır Vadisi ve Dereköy bölgesini tanıtan bir belgeseldir.
- Belgesel, kış mevsiminin son günlerinde Dere Köy sahasından doğan çayı takip ederek Karaağaç su kaynaklarına kadar yapılan bir yürüyüşle başlayıp, bölgenin doğal güzelliklerini, iklimsel özelliklerini ve bitki örtüsünü anlatmaktadır. Ardından, 12 megavatlık hidroelektrik santraller (HES) projesinin vadiyi nasıl tahrip edeceğini, bitki ve hayvan çeşitliliğini nasıl yok edeceğini ve bölgenin mikro iklimini nasıl değiştireceğini detaylı şekilde ele almaktadır.
- Belgeselde ayrıca bölgenin jeolojik yapısı, kayaç türleri ve tektonik özellikleri hakkında bilgiler sunulmakta, HES inşaatlarının doğa üzerindeki olumsuz etkileri vurgulanmakta ve alternatif kalkınma modelleri olarak güneş enerjisi, ekolojik tarım ve eko-turizm önerilmektedir.
- 00:15Alakır Vadisi'nin Doğal Durumu
- Alakır Vadisi'nde doğa ana katledilmiş ve su borulara hapsedilmiş durumda.
- Kış mevsiminin son günlerinde Dereköy sahasından doğan çay, Karaağaç su kaynaklarına kadar muhteşem güzellikteki vadide yatay bir geçişle yürüyor.
- HES inşaatlarının tahribatları ile Babükü deresi eski parlaklığını kaybetmiş, bulanık cam göbeği açık yeşil suları ile çıplak kalmış.
- 01:29Vadideki Ekosistem Sorunları
- Karaağaç su kaynakları kurutulmuş borulara hapsedilmiştir ve eski güzelliğinden eser kalmamıştır.
- Buradaki ekosistem tamamen yok edilmiştir.
- Doğa ana kendisinden hesapsızca alınanı fazlasıyla geri alacak ve aptal insanı yok edecektir.
- 02:05İklimsel Özellikler
- Kış aylarında yüksek sarp dağlık sahalarda oldukça soğuk mevsim hüküm sürer, sebebi Sibirya yüksek basıncıdır.
- Kış aylarına geçiş dönemlerinde Kuzey Afrika üzerinden gelen tropikal hava kütlelerinin etkisi görülür.
- Yaz aylarında Basra alçak basınç sistemi ve Azor yüksek basınç sisteminin etkili olduğu görülür.
- 02:43Yağış ve Bitki Örtüsü
- Yaz ve sonbahar ayları kurak geçse de kış mevsimindeki yağışlar yüksek kesimlere kar, alçak bölümlere yağmur bırakması nedeniyle su debisi Ağustos ayında bile iyi durumdadır.
- Yağışlar genellikle yağmur, kış aylarında zaman zaman kar, bahar ve yaz aylarında sağanak yağışlar şeklinde gözlenir.
- Geçtiği arazinin yarısına yakın bir kısmı ormanlardan, bağ ve bahçe meyve ağaçlarından oluşmaktadır.
- 03:38Orman Türleri
- 1500 metre yükselti kuşağına kadar Akdeniz'e özgü maki türü ağaççıklarla birlikte meşenin egemen olduğu yapraklı ormanlar bulunur.
- Kuca ve Alakır yüksek kesimleri bölümlerinde yer yer iyi koru niteliği gösteren yapraklı ormanlar geniş alanlar kaplar.
- 1700-1800 metrelere kadar kızılçam, karaçam, sedir ve ardıç gibi ibreli ağaçlardan oluşan iğne yapraklı ormanlar yayılmıştır.
- 04:28Dereköy Köyü
- Dereköy, Kumluca'ya 70 kilometre uzaklıkta olup, Kumluca ilçesinin 2000'li rakımlardaki Beydağları zirvelerde yayılmış çok çetin bir köydür.
- Dereköy'de Lidya tipi anıt mezar lahitlerine benzerlik gösteren muhteşem görsellikteki doğal karakovanlar ve serenler bulunmaktadır.
- Kışın en soğuk günlerinde köye ulaşım yol olmasına rağmen sorunlar yaşanabilmektedir.
- 05:09Vadinin Fiziksel Özellikleri
- Kırık, sarp ve engebeli topografik yapının görkemli bir güzelliğe sahip Bey Dağları'nın Kuca, Alakır, Büyükalan ve Dereköy bölümlerinde su kaynakları sarp kayalıkların çatlak noktalarından fışkırarak çıkıyor.
- Endemik ekosistem türlerinin yoğunlukta olduğu bu saklı doğa köşesinde çınar ağaçları, diğer makiler ve çanların, sedirlerin seremonisi içinde ormanda şakıyan kuşlar ve ağustos böceklerinin nağmeleri vardır.
- Bağbükü-Dereköy arası vadide yaklaşık 150 metre derinlik farklılığı gösteren, çoğunlukla geniş, çok az kısımda daralma görülür.
- 06:03Vadi Yapısı
- Karşı yamaçlardan bakıldığında fazla uzunluğa sahip olmayan sarp kaya kütleleri, keskin yüksek sırtlara geriye doğru sarp bir kayalık duvar sistemi oluşturmuştur.
- Az bir eğim göstererek vadi şeklinde Dereköy'e kadar devam eder ve bu vadi Bbükü vadisidir.
- Bbükü vadisi sahası, ikinci zamana ait derin denizel çökel istifleri ile ofiolikya kayaçların çoğunlukta olduğu karbonat kayaç serilerinden oluşan engebeli topografya oluşturan, kısmen yaşlı bir temel üzerinde kuzey-güney doğrultulu bir ova içerisinde çökelen dördüncü zaman alüvyon çökerlerini taşıyan bir jeolojik dağılıma sahiptir.
- 07:19Jeolojik Yapı
- Vadi tüm sahasından itibaren genişleyen, çevre alanları güneyden kuzeye doğru gençleşen bir stratigrafik istife sahiptir.
- Bu arazi sahalarının güneyinde üçüncü zaman karbonat kayaçlar, kuzeyinde ise engebeli alanlar halinde ortaya çıkan ofiyolitler ve karasal çökeller bulunmaktadır.
- Yörenin batısından kuzeydoğu yönüne doğru uzanan dördüncü zaman akarsu alüvyon çökerleri Dereköy kuzeyi dahil en genç birimleridir.
- 08:05Kayaç Toplulukları
- Babükü vadisi'nden Dereköy Büyük Alan sahalarına bakan ve kuzeyinde bulunan tüm arazi sahaları bir zamandan üç zamana kadar değişen çeşitli kayaç topluluklarını kapsayan bir alanda yer almaktadır.
- Kuzeydoğu kesiminde kuzeybatı-güneydoğu yayılımlı bir zamana ait şistler bulunmaktadır.
- Metamorfitler, yörenin Kuzca yüksek rakımlarına kadar doğru olan orta kesimlerde aynı doğrultuda uzanan o fiolitik kayaçlarla birlikte temelde bulunmaktadır.
- 09:06Tektonik Etkiler
- Babükü vadisi ve tüm Büyük Alan Alakır sahası paleoektonik ve neotektonik döneme ait tektonik etkilerle oluşan tektonik hatlar bulunmaktadır.
- İçerisinde çoğunlukla alt mezoik derin denizel çökel katkılı ofiolitik kayaç kütleleri ile mezoik yaşlı çeşitli karbonat serileri arasında sınır oluşturmaktadır.
- Bu bindirme, Nab sisteminin yerleşiminin son evresi ve sonrasında bir kısmında günümüzde de hareketliliğin devam ettiği izlenen deprem verileri ile kuzey-güney, kuzeydoğu, güneybatı ve kuzeybatı-güneydoğu yönlü ve çoğunlukla yanal atımlı fay sistemleri gelişmiştir.
- 09:58Yaban Hayatı ve Bitki Örtüsü
- Babükü vadisi ve tüm Büyük Alan Alakır sahası dağ silsilesinde yaban keçisi, yaban domuzu, tilki, tavşan, porsuk, su samuru, sincap, kartal, kuzgun, doğan, şahin, güvercin, üveyk, çulluk gibi kuşların yanında 36 kuş türü tespit edilmiştir.
- Alabalık ve yılan balığı da görülmektedir.
- Kızılçam, karaçam, ardıç, meşe türleri, çınar, kızılağaç, ceviz, keçiboynuzu, defne, sandal, sakız, tesbih çalısı, alıç, karaçalı sarmaşık, zakkum, laden, yaban gülü ve tespiti yapılamayan çok sayıda otsu bitki türlerini barındırmaktadır.
- 10:45Kanyon Özellikleri
- Bu yöredeki dağ silsilesi Akdeniz'e paralel yer almaktadır.
- 1100 ile 2900 rakımlar arasında yer alan sahada sedir, karaçam ormanları bulunmaktadır.
- Sahada 127 çeşit endemik takson tespiti yapılmıştır.
- 11:33Dereköy'ün Konumu ve İklimi
- Dereköy Alakır vadisi bölümü Antalya iline 60 kilometre, Kumluca ilçesine 60 kilometre uzaklıktadır.
- Köyün iklimi Akdeniz bölgesi içinde yer almasına rağmen denize uzaklık ve yükseklikten dolayı karasal iklim hakimdir.
- Antalya'nın Kumluca ilçesine bağlı Kuzca Söğüt Cuması köyü sınırları içerisinde yürütülen hidroelektrik santrali HES çalışmalarında onbinlerce kızılçam ağacı yok edildi.
- 12:06Alakır Nehri'nin Tehlikesi
- Alakır Nehri, Toros Dağları'nın yaşam can damarlarından biri olup, elektrik üretimi için borulara hapsedilecek ve doğal yatağından çalınarak kurutulacak.
- 60 kilometre uzunluğundaki Alakır Vadisi'nin can damarı kesilecek ve bölgenin flora ve faunasının tek yaşam kaynağının çekilmesi, vadinin mikro iklimini değiştirerek yaban hayatını, yağış rejimini, tarımı ve kültürel değerleri olumsuz etkileyecek.
- İlk yok olacaklara binlerce doğu çınarı, ilgın, mersin, funda ve diğer bitki türleri, ardından meşe türleri, Kafkas çitlembiyi, kızılçam, sedir ve ardıç türleri gelecek.
- 14:55Alakır Vadisi'nin Önemi
- Alakır Vadisi, Antalya'nın Kumluca ilçesine bağlı Bey Dağları'nın yamacındaki Dereköy köyündeki kaynaklardan başlayıp, Büyük Alan köyünün Karaağaç mahallesi'ndeki kaynakların oluşturduğu şelalelerle buluşup, Kuca ve Karacaören köylerinden geçerek Akdeniz'le kavuşan tertemiz suyuyla tüm bölgenin en önemli can damarıdır.
- Vadide eski Liya kentlerinin günümüzdeki köy yaşantısıyla, yaylalarındaki yörük kültürünün yanında nadide sedir ormanları, 1700 yaşındaki anıt sedir ağacı, ambar katranı barındıran Dibek Tabiatı Koruma Alanı, eski su değirmenleri ve ahşap köprüler gibi birçok değer bulunmaktadır.
- Son araştırmalarda bölgenin birçok endemik türe ev sahipliği yaptığı tespit edilmiştir.
- 16:37Projenin Etkileri
- Alakır Vadisi'nde tamamı ve nehrin tümü için öngörülen 12 megavatlık, her biri ortalama 10 kilometre uzunluğunda çok sayıda HES yapımı ile sadece enerji yenilenemeyecek bir şekilde tahrip edilip suları çekilerek saha doğası yok edilecek.
- Vadinin kendine özgü mikro ikliminin değişmesiyle doğanın tüm dengesi bozulacak, yağış rejiminin negatif yönde etkilenmesiyle kuraklık, sel, erozyon, orman yangını riskinde artış ve hastalıklar ortaya çıkacaktır.
- Bu koşullarda geçim ve yaşam kaynağı olarak ne tarım ne turizm yapılamayacak, bölge halkı yöreyi terk etmek zorunda kalacak ve zengin tüm kültürel ve yerel değerleriyle zaman içinde yok olacaktır.
- 18:46İnşaat Sürecindeki Hasarlar
- Alakır Nehri'nin gürleyen sesi vadiden çalınmış olacak, santrallerin yapım aşamasında kilometrelerce uzunluğundaki kapalı iletim hattı boruları döşenirken onbinlerce yöreye özgü ağaç katledilmiştir.
- İnşaatlar sırasında bölgenin kendine özgü hassas topografyası dev iş makineleri ile değiştirilerek dağlar taş öğütme niyetiyle delik deşik edilip, taş öğütme makineleri ile un ufak edilip erozyon tetiklenmiştir.
- Kesilip yok edilen ağaçların yanı sıra iletim hattı açılırken etrafa gelişigüzel dökülen topraklarla çevredeki ağaç ve bitkilerde yok edilmektedir.
- 19:55Projenin Ekonomik ve Ekolojik Etkileri
- Yenilenebilir ve sürdürülebilir diye kamuoyunu yanıltarak sunulan bu ilkel HES'lerin üretim kapasiteleri 10 megavatın altında gösterildiğinden ÇED raporuna dahi kanunen gerek duyulmamıştır.
- Alakır Nehri'nin debisi düşüktür ve üretilmesi planlanan toplam elektrik miktarı 10 binlerce yılda oluşmuş bu doğa harikası vadiyi ve onun gerçek yerel sahipleri olan tüm canlı yaşantısını geri dönülmez bir şekilde tamamen yok etmeye kesinlikle değmeyecek bir miktardır.
- Gelişmiş ülkelerde yeni HES yatırımlarına izin verilmemekle birlikte, geçmişte izin verilenlerin de sadece bir nehre bir ya da en fazla iki adet HES yapılmasına izin verilen havza yönetmelikleri ile sıkı denetim altında ve birincil olarak doğanın korunması şartıyla gerçekleştirilmiş projelerdir.
- 21:41Alternatif Çözümler
- Elektrik çağdaş yaşamın vazgeçilmez bir gerçeğidir ve dışa bağımsız öz kaynaklarımızdan üretilmesi ulusal bir hedef olmalıdır.
- Antalya'da güneş enerjisi potansiyeline sahip olup, doğa katili HES'lere yapılan milyonlarca TL'lik yatırımların yerine hem maddi hem de manevi açıdan daha verimli ve doğaya zarar vermeden elektrik üretmek akla ve mantığa en uygunudur.
- HES'lerin yıkımından kurtulacak olan yöre halkı, bölgenin tabiatına, toprağına ve iklimine uygun olan ekolojik tarım, eko-turizm ve trekking gibi doğa sporlarının potansiyel geliriyle kalkınarak, yerel kültürel değerlerini koruyarak gelişebilecektir.
- 23:51Sonuç ve Çağrı
- Su, yaşam kaynağı, insanlara emaneti ve geleceğe dair sorumluluğudur.
- Bu film, tahakkümcüsü insan egosunun yarattığı kapitalist doğa sömürüsüne karşı Alakır Vadisi'nin gerçek sahipleri olan canlıların ve yerel halkının yaşam kaynağı olan suyu çalmak isteyen para hırsı ve mağduru doğa katillerine karşı direnişin sesine rehber olacaktır.
- Alakır Vadisi'ne gidip temiz havasından derin bir nefes, berrak serin suyundan bir yudum, tabiatının görsel ve işitsel ahengine ruhsal bir dokunuş için herkesin gitmesi ve ne uğruna nelerin yok edilmek istendiğine kendi gözleriyle tanık olması gerekmektedir.