Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, G Yüz Üniversitesi'nde Dr. Ömer Morgül tarafından sunulan bir akademik etik dersi formatındadır. Konuşmacı, elektrik ve elektronik mühendisliği bölümünde öğretim üyesi olarak akademik etik ve dürüstlük konularını ele almaktadır.
- Sunum, akademik ortamda etik ve dürüstlük kavramlarının tanımıyla başlayıp, etik ile ahlak arasındaki farkları açıklamaktadır. Ardından akademik sahtekarlıklar (kopya, plagiarizm, çoklu kopya, rüşvet, yanlış bilgi verme, kimlik değiştirme, sözleşmeli kopya) detaylı şekilde incelenmekte ve bunların sonuçları anlatılmaktadır. Son bölümde ise plagiarizmin türleri, tespit yöntemleri ve nasıl kaçınılacağı konuları ele alınmaktadır.
- Video, akademik yolsuzlukların ciddi sonuçlarını (disiplin cezaları, okuldan atılma, meslekten dışlanma, maddi cezalar) vurgulayarak, öğrencilerin akademik etik kurallarını anlamaları ve uymaları konusunda önemli bilgiler içermektedir. Ayrıca, Turnitin gibi plagiarizm tespit programları ve doğru alıntı yapma teknikleri de sunumda yer almaktadır.
- 01:54Sunumun Tanıtımı
- Mert Gençoğlu, GÜZ Üniversitesi'nde "Akademik Ortamda Etik ve Dürüstlük" başlıklı bir sunum yapacağını belirtiyor.
- Sunumu yapılacak olan Dr. Ömer Morgül, İstanbul Teknik Üniversitesi'nde lisans eğitimi ve Kaliforniya Üniversitesi Berkeley'de doktor eğitimini tamamlamış, halen elektrik ve elektronik mühendisliği bölümünde öğretim üyesi olarak çalışıyor.
- 03:59Akademik Ortam Kavramı
- Akademik ortam sadece kampüs sınırları içinde değil, akademik etkinliklerin gerçekleştiği her yerdir.
- Kampüsün dışında yapılan akademik etkinlikler de akademik ortamın içine girmektedir.
- Sosyal medya da akademik ortamın bir parçası olabilir, çünkü akademik hayatla ilgili herhangi bir yorum veya paylaşım yapmak akademik ortamın içinde olmak demektir.
- 06:44Dürüstlük Kavramı
- Dürüstlük, Türk Dil Kurumu'na göre "bir şeyin ait olduğu, ait olmadığı ve ait olmayanların belirtilmesi" üzerine kuruludur.
- Dürüstlük, belirli kurallara uygun davranmaktır ve bu kuralların ne olduğu önemlidir.
- İngilizce'de "integrity" olarak çevrilen dürüstlük, moral, ahlak ve değerlerle ilgili kurallara sıkı sıkıya bağlı kalmayı gerektirir.
- 09:43Ahlak ve Etik Kavramları
- Ahlak, bir toplumda uymak zorunda olduğumuz kabul edilen davranış biçimleridir.
- Ahlak, neyin iyi, doğru, adil ve dürüst olduğunu belirleyen kurallardır ve bu kurallar kişiye has olabilir.
- Ahlaki kurallar yasal kanunlarla belirlenmiş olmak zorunda değildir ve bu kurallara uymama durumunda genellikle yasal yaptırımlar oluşmaz.
- Etik ise, meslek gruplarında tarafların o mesleği icra ederken uyması gereken kuralları ifade eder ve bu kurallara uymama durumunda ceza almak gibi bir yükümlülük getirir.
- 14:24Etik ve Ahlak Arasındaki Fark
- Doğru ve yanlış kavramları genellikle aynı şeyleri ifade eder gibi görünebilir, ancak konuşmacı bunları iki farklı kategoriye ayırıyor.
- Etik, bir gruba özgü kuralları ifade eder; örneğin tıpçılar için neyin doğru neyin yanlış olduğunu belirleyen kurallar ve uymazsanız yasal yaptırımlar gelebilir.
- Ahlak ise kişinin neye inandığı, neyin iyi ve neyin doğru olduğuna inandığı davranış biçimi olup daha çok kişisel ve içsel bir yapıya sahiptir.
- 15:26Etik ve Ahlakın Uygulanması
- Metaforik olarak tek başınaysanız (örneğin bir adada) etik kurallar bütününe ihtiyacınız yoktur çünkü yargılayacak ikinci bir kişi yoktur.
- Robinson Crusoe örneğinde olduğu gibi, tek başına adada yaşayan birinin ahlaki kurallara ihtiyacı var ancak etik kurallar tanımlı değildir.
- Cuma adaya geldiğinde iki kişi olduklarından itibaren kendi davranışlarını düzenlemeleri için etik kurallar bütününe ihtiyaçları vardır.
- 16:30Akademik Hayatta Etik ve Ahlak
- Akademik hayatta akademik bir etiğe ihtiyaç vardır; herkesin kendi ahlaki kuralları olsa da, akademik davranışları düzenlemek için etik kurallara ihtiyaç vardır.
- Etik kurallar uymazsanız yasal yaptırımlar getirecektir.
- Etik, bir grubun davranışını düzenlediği kurallar bütünüdür, ahlak ise kişinin tüm hayat alanlarında davranışlarını belirleyen kurallardır.
- 17:27Etik ve Ahlakın Özellikleri
- Etik kurallar daha genel, objektif, tartılabilir ve ölçülebilirdir.
- Ahlaki kurallar ise çok fazla tartılabilir, ölçülebilir değildir çünkü kişinin kendi inancıyla ilgilidir.
- Etik kurallar zaman içinde değişebilirken, ahlaki kurallar genellikle çocuklukta kazınmış olup hayat boyu değişmez.
- 18:21Etik ve Ahlakın Önemi
- Akademik dünyadaki etkinlikleri düzenli ve huzurlu bir şekilde yapabilmek için etik kurallara ihtiyaç vardır.
- Ahlaki kurallara ise iç huzur için ihtiyaç vardır.
- Etik kurallara uymazsanız yasal yaptırımlar alabilirsiniz, ahlaki kurallara uymazsanız genellikle yasal yaptırımlar yoktur.
- 19:26Etik ve Ahlakın Örtüşme Alanları
- İyi ve kötü kavramları kişisel iyi ve kötü ile ilgilidir ve yasal yaptırımı gerektirdiği için grup davranışının içerisine oturtulur.
- Etik ve ahlaki kurallar büyük oranda (yüzde 90-95) örtüşmektedir; kişisel olarak iyi bulduğunuz bir şey genellikle içinde bulunduğunuz grup için de doğrudur.
- Arada bir gri alan vardır; kişisel olarak iyi bulduğunuz bir şey grup tarafından yanlış değerlendirilebilir veya kişisel olarak kötü bulduğunuz bir davranış grup tarafından doğru görülebilir.
- 20:39Etik ve Ahlak Arasındaki Gri Alan Örnekleri
- Etik çalışmalarının önemli bir kısmı bu gri ağındaki problemlerle ilgilidir çünkü diğerleri son derece açıktır.
- Vigilante davranışı (kendi adaletini kendi sağlama) kişiden kişiye değişir; bazıları iyi bulurken, toplumsal etik kuralları bunu yanlış görür.
- Ötenazi örneğinde, birçok ülkede tıp etiği kişiye ne olursa olsun yoğun bakımda kalmasını ve kendi düzeni içerisinde ölmeyi gerektirirken, Hollanda'da ötenazi bir kişisel hak olarak kabul edilir.
- 24:04Meslek Grupları ve Ahlak
- Kişisel olarak kötü bulduğunuz bir davranış, içinde bulunduğunuz meslek grubu tarafından doğru olarak nitelendirilebilir.
- Avukatlık mesleğinde, kişisel olarak suçlu kişinin en ağır cezayı almasını istesiniz de, savunmakta olduğunuz kişinin mümkün olan en az cezayı alması için çalışmak zorundasınız.
- Bu durum, kişisel ahlaki kurallar ile meslek gruplarının etik kuralları arasındaki farkı göstermektedir.
- 25:20Charlie'nin Akademik İkilemi
- Charlie, Amerika'nın en saygın okullarından birinde burslu olarak okuyan bir öğrencidir.
- Okul müdürü, aşağılayıcı bir eylemde bulunan öğrencilerin kimler olduğunu öğrenmek için Charlie'yi sorgulamaktadır.
- Charlie, arkadaşlarına ihanet etmekten çekinerek isimleri vermek istememekte, ancak okul yönetimi bunu reddederek bursunu kaybetme tehdidinde bulunmaktadır.
- 27:58Ahlak ve Etik Arasındaki Çatışma
- Charlie, ahlaki değerleri güçlü biri olarak yalan söylemek yerine "evet gördüm" diyerek durumu itiraf etmektedir.
- Etik kurallarla ahlaki kurallar arasında bir fark vardır; Charlie'nin ahlaki kuralları etik kurallarla örtüşmüyor.
- Eğer kendi ahlaki normlarını uygularsa ve bu etik olarak yanlış bir şeyse, alacağı cezayı da baştan kabul etmek zorundadır.
- 31:32Akademik Dünyadaki Davranış Kuralları
- Akademik dünyada da dış dünyada olduğu gibi, kanunlara ve kurallara uymayan şeyler vardır.
- Akademik sahtekarlık, kopya, plagiarizm (intihal), çoklu kopya, rüşvet, yanlış bilgi vermek, kimlik değiştirme ve sözleşmeli kopya gibi suçlardır.
- Bu suçlar yakalanırsa disiplin soruşturması yapılabilir ve cezalar basit bir uyarıdan okuldan atılmaya kadar değişebilir.
- 34:33Akademik Sahtekarlığın Yaygınlaşması
- Akademik sahtekarlık tüm akademik dünyada gittikçe yaygınlaşan bir suç oranıdır.
- Plagiarizm (intihal) gittikçe artmakta ve bu nedenle önlemler alınması gerekmektedir.
- Harvard'da 225 öğrenci suçlanmış ve %70'i okuldan atılmış, Stanford'da da benzer bir olay yaşanmış, ancak rakamlar açıklanmamıştır.
- 39:20Kolejlere Kabuldeki Rüşvet Skandalı
- 2009 yılında ortaya çıkan kolejlere kabuldeki rüşvet skandalı, federal görevlilerin başka bir rüşvet olayını incelerken şans eseri keşfettiği bir durumdu.
- Bu skandal 2011'den beri devam eden, milyonlarca dolarlık iş hacmine sahip bir suç olayıydı ve zengin ve ünlü kişilerin çocuklarını üniversiteye kabul ettirmek için uyduruk sınav sonuçları ve belgeler hazırlattığı ortaya çıktı.
- William Age Macey ve Felicity Hopman gibi ünlü aktörlerin çocukları için sınav notlarını değiştirmeye çalıştıkları ve Loreal Lenfly gibi diğer meşhur kişilerin de benzer suçlardan suçlu bulundukları belirtildi.
- 42:24Kopya Çekme ve Plagiarizm Davranışlarının Kökeni
- Kopya çekme ve başkalarının bilgilerini kullanma davranışları anaokulunda masum bir ilgi olarak başlayabilir, ancak sürekli hatırlatılmadığında ortaokulda içselleşebilir ve ahlaki norm haline gelebilir.
- Bu davranışlar üniversiteye kadar devam edebilir ve evlendikten sonra çiftler arasında ahlaki açıdan sakınca görülmeden devam edebilir.
- Sorunun çözümü ahlaki kuralları değiştirmek değil, etik kuralları zorlamaktır çünkü ahlaki kurallar çocuklukta kazınmış ve değiştirilemez.
- 45:59Kopya Çekme ve Plagiarizm oranları
- Yale Üniversitesi'ndeki bir araştırmaya göre, 1400 öğrenci arasından %14'ünün üniversitede kopya çekmeyi düzenli olarak yaptıklarını belirtmiştir.
- 2009 yılında 43 bin üniversite öğrencisi üzerinden yapılan bir araştırmaya göre, öğrencilerin %64'ünün üniversite hayatı boyunca kopya çektiğini ortaya çıkarmıştır.
- Çok sayıda öğrenci kopya çekmeyi ve plagiarizmi akademik hayatın normal bir parçası olarak görüyor, bu davranışları kişisel ahlaklarının geçerli bir parçası olarak kabul ediyorlar.
- 47:31Kopya Çekme ve Plagiarizm Türleri
- Başkasının kimliğini kullanarak sınava girmek veya yoklamalarda başkalarının yerine imza atmak aptalca davranışlar olarak nitelendirilmiştir.
- Kameralar ve sosyal medya teknolojileri bu tür davranışları kolayca tespit etmeyi sağlar.
- Sözleşmeli kopya (contract cheating) olarak bilinen yeni bir durumda, öğrenciler para karşılığında başkalarına ödevlerini yaptırıyor ve bu durum dünya genelinde 31 milyondan fazla öğrenci tarafından yapılmaktadır.
- 50:23Plagiarizm Tehlikeleri
- Plagiarizm (benzerlik) keşfeden programlar var ve aynı ödevi farklı kişilere veren kişileri yakalamak kolay.
- Ödevi yapan kişi, öğrenciyi şantaja açabilir; ödevi yapmış olduğu için üniversiteye göndermeyi tehdit edebilir.
- İngiltere'deki birçok okulda öğrenciler bu tür şantajlara maruz kalmıştır.
- 51:41Plagiarizm Türleri
- Plagiarizm iki farklı biçimde gerçekleşebilir: doğrudan kes-yapıştır veya paraphrasing (yeniden yazma) şeklinde.
- Plagiarizm sadece bilimsel eserlerle değil, yazarlarda, gazete yazarlarında ve müzisyenlerde de benzer suçlamalar görülmektedir.
- Turnitin adlı uygulama, farklı metinlerdeki benzerlikleri tespit edebilmektedir.
- 53:11Plagiarizm Örnekleri
- University of California Los Angeles'ta management bölümünün dekanı, başvurulardaki benzerlikleri Turnitin kullanarak tespit etmiş ve 52 öğrencinin başvurularını reddetmiştir.
- Ed Sheeran, Matt Cardle'dan plagiat suçlamasıyla karşı karşıya kalmış ve haklı bulunulduğunda 20 milyon dolar ödemek zorunda kalmıştır.
- İki şarkının farklı oktavlarda ve hızlarda çalındığı gösterilmiş, ancak oktavlar birleştirildiğinde büyük bir örtüşme ortaya çıkmıştır.
- 56:23Plagiarizm Kuralları
- Plagiarizmle ilgili farklı kaynaklar bulunmaktadır; kes-yapıştır şeklinde alıntılama ve paraphrasing (yeniden yazma) iki temel plagiat türüdür.
- Catempace (kes-yapıştır) yapmak, bir kaynağın bölümü alıp kendi çalışmanın içine koymak olup, bu büyük bir suçtur.
- Plagiarizm sonucunda okuldan atılma, meslek grubundan dışlanma veya milyonlarca dolar ödemek gibi sonuçlar yaşanabilir.
- 57:24Alıntı Yapma Kuralları
- Alıntı yaparken tırnak işareti kullanmalı ve referans numarası vermelisiniz.
- Çalışmanın sonunda referans bölümü oluşturup, referansların ne olduğunu açıkça belirtmelisiniz.
- Başkasının fikrini kullanıyorsanız o kişiye tam kredi vermek etik bir davranıştır.
- 59:33Alıntı ve Parafrazing
- Parafrazing, başkasının fikrini okuyup anlayıp kendi sözlerinizle yazmaktır.
- Parafrazing yaparken tırnak işareti kullanmaya gerek olmasa da, mutlaka referans numarası vermelisiniz.
- Başkasının fikrini kullanmak, başka ifadelerle yazmak sizi haklı çıkarmaz, referans vermek zorunludur.
- 1:01:03Plagiarizm Bulma Programları
- Turnitin, plagiarizm bulma programlarından biridir ve üniversiteler tarafından kullanılmaktadır.
- Turnitin, sunulan metinlerle kendi veritabanındaki metinler arasında benzerlik oranını belirler.
- Google da benzer bir program olan Google Assignment ile plagiarizm kontrolü yapabilirsiniz.
- 1:04:29Plagiarizm Sonuçları
- Plagiarizm yapmak kayıtlarınızda kalır ve gelecekte akademik kariyerinize zarar verebilir.
- Akademisyen Jodie White, doktorasını alırken plagiarizm yaptığı ortaya çıktığında Ohio State Üniversitesi tarafından doktora derecesi geri alındı.
- Bilkent Üniversitesi de benzer durumlarda dereceyi geri alabilir ve başka yaptırımlar uygulayabilir.
- 1:06:04Sosyal Medya ve Akademik Hayat
- Amerikan üniversitelerinde öğrencilerin Instagram'da ırkçılık içeren paylaşımlarıyla soruşturma başlatılmıştır.
- Üniversite yönetimi, bu tür paylaşımları etik kurallara aykırı olarak görüyor.
- Akademik dünyanın dışında sosyal medyada yapılan paylaşımlar da akademik hayatın içinde sayılıp sorun yaratabilir.