Buradasın

Ahşap ve Ahşapla Yaşam Semineri: Orman Ürünlerinde Belgelendirme ve Standartlar

youtube.com/watch?v=BTbG8g5t-3A

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, "Ahşap ve Ahşapla Yaşam" seminerlerinin üçüncüsü olup, Avusturya merkezli bir şirketin kalite yönetim müdürü ve orman endüstri mühendisi olan Selim Yılmaz tarafından sunulan bir eğitim içeriğidir. Ayrıca Furkan Bey, Celalettin Bey, Sedat Bey ve Cihattin Bey gibi sektör uzmanları da panel tartışması sırasında katılmaktadır.
Video, orman ürünlerinde belgelendirme ve standartlar konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik, standartların tarihi gelişimi, hukuki altyapısı, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile ilişkisi, CE işareti yönetmeliği ve yetkili kuruluşların rolleri gibi konuları kapsamaktadır. Ayrıca kaynak temelli belgelendirme, ürün bazlı belgelendirme ve çevresel performans belgelendirmeleri gibi belgelendirme sistemleri detaylı olarak incelenmektedir.
Sunumda ahşap ürünlerinin belgelendirilmesi için kullanılan temel standartlar (EN 13986, 14374, 14279 gibi), test süreçleri ve belgelendirme kategorileri hakkında bilgiler verilmektedir. Türkiye'deki belgelendirme sürecinin eksiklikleri, laboratuvarların azlığı ve 2022 yılında başlatılan ancak henüz tamamlanmamış ahşap yapı yönetmeliği çalışmaları gibi konular da ele alınmaktadır.

00:42Sunumun Tanıtımı: Sunumda ahşap ve ahşap ürünleri sektöründeki belgelendirme alanları ele alınacak.
Konuşmacı Selim Yılmaz, Avusturya merkezli bir şirketin kalite yönetim müdürü olarak çalışmakta ve ISO 9001, 14001 ve bilgi yönetim sistemlerinde uzmanlık sahibi.
Orman endüstri mühendisi olan konuşmacı, güvenli turizm denetçiliği ve homolegasyon uzmanlığı alanında da görev yapmaktadır.
01:58Sunumun Hedefleri: Belgelendirme ve standart kavramlarını bir çerçeveye oturtmak ve belgeli ürün ile güven ilişkisini açıklamak.
Ahşabın kullanım alanları ve bu alanlara ilişkin belgelendirme zorunluluklarını ifade etmek.
Savaşçının tanımlanması ve tasarım ilkelerine sadece atıfta bulunulacak.
02:52Sunumun İçeriği: Sunumun içeriği tarihi gelişim, hukuki altyapı ve mevcut standartlara giriş şeklinde olacak.
Belgelendirme faaliyetlerinin sınıflandırılması ve Türkiye'de ahşabın katma değerinin nasıl artırılacağı ele alınacak.
03:25Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkileri: Türkiye, Avrupa Ekonomik Topluluğunun aday üyesi olup, bir gümrük birliği anlaşması kapsamında yer almaktadır.
Türkiye'de üretilen ürünlerin Avrupa'daki ürünlere eşdeğer olması ve üretim süreçlerinin aynı tezgah üzerinden çıkabilmesi sağlanmaktadır.
Bu durum, ürünlerin geliştirilmesi, üretilmesi ve tasarlanması açısından ortak bir bakış açısı oluşturuyor.
05:03Hukuki Altyapı: Türkiye, 1963'e kadar dayanan Avrupa Ekonomik Topluluğu aday ülkelerinden olup, belirli ürün gruplarında standartlaşma ve ortak üretim birliğine geçmiştir.
4700 sayılı kanun (şimdi yürürlükten kalkmış) ticaret bakanlığı tarafından Avrupa Ekonomik Topluluğunun Türkiye'de üretilmesi gereken ürün gruplarına dair teknik mevzuatın hazırlanmasını içeriyordu.
4703 sayılı kanun 12 Mart 2021 tarihinde 7223 sayılı "Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu" olarak yürürlüğe girmiştir.
06:40Belgelendirme Kanunu: 7223 sayılı kanun, Türkiye'deki belgelendirme, standardizasyon ve sertifikasyon faaliyetlerinin çatısını oluşturuyor.
Kanun, yetkili kuruluş, uygunluk değerlendirme kuruluşu ve teknik düzenleme gibi kavramları belirliyor.
4703'ten 7223'e geçişte tüketici hakları daha fazla devreye girmiş ve sorumluluklardan kaynaklanan cezai yaptırımlarda düzenleme yapılmıştır.
08:20Yönetmelikler: 7223 sayılı kanuna dayanan, özellikle 14. maddesine dayanan 5 adet yönetmelik bulunmaktadır.
Yetkili kuruluşlar, ilgili bakanlıklardır ve teknik düzenleme geliştirmek, uygunluk değerlendirme kuruluşlarını etkilemek gibi görev ve sorumlulukları vardır.
CE işareti yönetmeliği ve uygunluk değerlendirme kuruluşları onaylanmış kuruluşlar yönetmeliği önemli temel yönetmeliklerdir.
09:54Belgelendirme Terimleri: Yetkili kuruluş, ilgili teknik düzenlemeyi veya ürüne ilişkin mevzuat hazırlamaya, yürütmeye yasal olarak yetkili bulunan kamu kurum ve kuruluşlarıdır.
Yapı malzemeleri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, basınçlı ekipmanlar için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilidir.
Standart, mutabakat sağlanmış olan ulusal, bölgesel ve uluslararası kabul edilmiş kuruluşlar tarafından onaylanan, tekrar eden kullanımlar için ürün özelliklerini ve üretim yöntemlerini tanımlayan belgedir.
11:39Standart Kavramı ve Teknik Düzenlemeler: Tekrar eden kullanım kavramı, 1800 yılında üretilen ilk makinanın somonlarını değiştirmek için kullanılan bir durumdur.
Standart kavramının çıkış noktası genellikle 1800'lü yıllarda üretilen ilk makinelerin değiştirilmesi gereken civatalarıdır.
İhtiyari düzenlemeler zorunlu olmayan, gönüllülük temelinde tanımlanan düzenlemelerdir, ancak teknik düzenleme kavramı incelendiğinde bunun zorunlu bir yapı olduğu görülür.
12:46Uygunluk Değerlendirmesi ve Teknik Düzenlemeler: Uygunluk değerlendirmesi, ilgili teknik düzenlemeye uygunluğunu test etme, muayene etme veya dökümantasyonların kontrolüyle sistem denetimi gibi faaliyetleri kapsar.
Teknik düzenleme, yapı malzemeleri yönetmeliği, basınçlı kaplar yönetmeliği, makine emniyet yönetmeliği gibi mevcut yönetmeliklerdir.
Teknik düzenlemeler, ürünleri idari hükümler dahil olmak üzere üreticinin, dağıtıcının ve distribütörün sorumluluklarını, piyasa gözetimini ve uygunluk değerlendirmesinin tüm aşamalarını tanımlayan, uyulması zorunlu düzenlemelerdir.
14:00Teknik Düzenlemelerin Zorunluluğu ve Yetkili Kuruluşlar: Zorunluluk, ilgili yönetmeliklerin ve kanunların ürünün kullanım noktasına göre şekillenir.
Ürünlerin teknik düzenlemeyi okuyan ve yetkili kuruluşu belirleyen kurallara göre hazırlanır.
Piyasaya arz edilecek ürünlerin ilgili teknik düzenleme uygun olması zorunludur ve bu uygunluk güven endeksinin temelini oluşturur.
15:28Standartların Seviyeleri: Standartlar üç seviyede bulunur: uluslararası, bölgesel ve ulusal.
Ulusal seviyede, Almanya'nın DIN Standardı, İngiltere'nin BSI ve Türkiye'nin TSE gibi standart üretim merkezleri bulunmaktadır.
Bölgesel standartlar, Avrupa Ekonomik Topluluğu gibi ticari topluluklar tarafından oluşturulur ve genellikle piyasada Avrupa normları ve Amerika normları baskın konumdadır.
16:59ISO ve Uluslararası Standartlar: ISO, teknik kuralları dünya çapında standartlaştırılmasının alışverişin basitleştirilmesini ve ticaret engellerini kaldırmasını amaçlar.
ISO'da genellikle zorunlu bir hüküm yoktur, daha çok rehber amaçlı ve teknik okuma amaçlı kuralları gösterir.
Ulusal standartların numaraları, sadece TS ile başlarsa Türkiye standartıdır, TSN şeklindeyse Avrupa Ekonomik Topluluğu'nda kabul edilmiş ve Türkiye'de de yayınlanmış standarttır.
18:40ISO Teknik Komiteleri ve Ahşap Malzemeler: ISO'nun teknik komiteleri, makineleri ve ürün standartlarını üretir ve bu komitelerde ülkelerden, TSE'den veya uzmanlaşmış kişilerin temsiliyetleri bulunur.
ISO 69 numaralı teknik komite, ahşap bazlı panelleri içermekte ve terminolojik sınıflandırma, boyutlar, test yöntemleri, kalite gerektikleri dahil olmak üzere lignosenik malzemelere dayalı levhalar ve paneller alanında standardizasyon çalışmaları yapmaktadır.
ISO 165 numaralı teknik komite, ahşap esaslı paneller ve masif malzemeleri yapısal uygulamalar için standartlaştırır ve tasarım gereksinimleri, yapısal özellikler, performans değerleri ve test yöntemleri gibi konuları kapsar.
23:02Ahşap Malzemeleri için Standartlar: ISO tarafının ardından Avrupa tarafındaki standartlar incelenecek, özellikle ahşap malzemeleri için belgelendirme süreçleri ele alınacak.
Ahşap paneller ve ahşap yapılar olmak üzere iki ana konu odak noktası alınmış, ayrıca 112, 124, 175 gibi kategorilerde masif kütük ve keresteler için standartlar bulunmaktadır.
Bu kategoriler birbiriyle korelasyon içerisinde olup, bir konunun yapısal olup olmadığı veya ürünün fonksiyonu yerine getirip getirmemesine göre gruplar arasında yer değiştirme yapılabilmektedir.
24:17Ahşap Paneller ve Yapılar için Standartlar: Ahşap paneller (112 kategorisi) için standartlar, terminoloji, sınıflandırma, gereksinim ve ürün özellikleri ile test yöntemlerini kapsar; lif levha, yonga levha, kontraplak, OSB ve masif ahşap paneller bu kategoride yer alır.
Timber Structures (ahşap yapılar) kategorisi, yapısal kullanım için standartların hazırlanmasını içerir ve yapısal ahşap ürünlerini kapsamaktadır.
Masif ahşap kategorisinde yapıştırılmış ahşaplar, dersleri, açılma işlemleri, ahşap esaslı ürünler ve bunların yapıları için test yöntemleri geliştirilmiştir.
27:13Ahşap Belgelendirme Alanları: Ahşap kategorisinde üç ana belgelendirme alanı bulunmaktadır: ahşabın kaynağına göre belgelendirme, ürünün belgelendirilmesi ve yeşil bina sertifikasyonu.
Kaynak temelli belgelendirme türleri arasında PFC, FSC ve Amerikan standartları (SFI, AFS) bulunmaktadır.
Türkiye'de CE belgelendirmesi ve orman yönetim belgelendirmesi için SOYDER (Sürdürülebilir Ormanlar Derneği) yetkilidir.
33:06Ürün Bazlı Belgelendirmeler: Ürün bazlı belgelendirmeler iki ana kategoride incelenmektedir: yapısal amaçlı olanlar ve yapısal amaçlı olmayanlar.
Yapı malzemeleri yönetmeliği, performans değişmezliğinin korunması için Sistem 1, Sistem 2, Sistem 3 ve Sistem 4 gibi çeşitli sistemleri geliştirmiştir.
Yapısal amaçlı olmayan ürünlerde genellikle Sistem 4 uygulanır, bu da firmanın kendisi deklare edebilmesi ve C etiketini ürünün üzerine koyması anlamına gelir.
36:38Ahşap Ürünler İçin Temel Standartlar: 13986 standardı, ahşap ürünlerinin %90'ını kapsayan temel bir standarttır ve ürün belgelendirmesi için okunması gereken standartlardan biridir.
13986 standartına uygun ürünler C etiketine sahiptir, uygun olmayan ürünler için ise farklı standartlar bulunmaktadır.
Yangına karşı tepki ve yanma testleri için 13501 standartı kullanılır ve bu standart tüm ahşap ürünler için geçerlidir.
39:09Fabrika Üretim Kontrolü ve Sistemler: Fabrika üretim kontrolü (FPS), dökümante edilmiş bir süreçtir ve üretim sürecinde hangi noktalarda hangi kontrollerin yapılacağını belirleyen bir sistem haritasıdır.
Sistem 4'te ürün belgelendirme için fabrika üretim kontrolü yeterlidir, ancak Sistem 2 Plus'ta uygunluk değerlendirme kuruluşunun ilk üretim testlerine katılım gereklidir.
Türkiye'de 13986 standardı için onaylanmış bir uygunluk değerlendirme kuruluşu bulunmamakta, bu işlemler yurt dışından destekle yapılmaktadır.
42:33Avrupa Standartları ve Kategorizasyon: Avrupa standartları uygulama kuralları, taktikler, uyumlaştırılmış standartlar ve ürün standartları olarak kategorize edilebilir.
Uyumlaştırılmış standartlar hem Türkiye'nin hem de Avrupa Ekonomik Topluluğunun karşılıklı olarak kabul ettiği standartlardır.
Sürdürülebilirlik, test ve hesaplama yöntemleri, dayanıklılık, formaldehit ve yanma tepkisi gibi konular Avrupa standartlarında önemli yer tutmaktadır.
44:18Yapısal Ahşap Uygulama Kodları: Euro 5 uygulama kodu tek başına uygulanmaz çünkü her bölgenin ağaç türleri ve coğrafi özellikleri farklılık gösterebilir.
Türkiye'de yapısal ahşap yönetmeliği oluşturulmaya çalışılmakta ve çalışmalar devam etmektedir.
Uyumlaştırılmış standartlar arasında yapısal ahşap ürünlerin karakteristikleri, uygunluk değerlendirmesi ve işaretlenme kuralları bulunmaktadır.
47:13Ürün Bazlı Belgelendirme: 13986 standartı, ahşap esaslı panel ürünlerinin yapısal kullanılmasına ilişkin genel standarttır.
Bu standart, kontrplağın, lif levhalarının, yonga levhalarının ve evyenin kendi standartlarını listeler.
13986 standartı, tüm ürünler için uygunluğun değerlendirilmesi ve işaretlenme gerekliliklerini kapsar.
48:20326 Standardı ve İlgili Standartlar: 326 standardı, testlerin nasıl yapılacağı, ne zaman yapılacağı ve kaç tane yapılacağı gibi soruların cevaplarını bulduğumuz yerdir.
13986 standardı, masif ahşap levhaları, LVL, kontrplakk OSB veya MDF türlerinin hepsini kapsar ve ürünün nasıl kullanılacağı belirlenirken başvurulur.
13986 standardının dördüncü maddesinde ürünün kullanım alanları belirlenir ve gerekli testler yerine getirilir.
49:25Yapısal ve Yapısal Olmayan Kullanımlar İçin Standartlar: Yapısal amaçlı kullanılacak ürünler için 14374 standardı, yapısal olmayan amaçlı kullanılacaklar için 14279 standardı incelenir.
14374 standartı, yapısal amaçlı kullanımlarda C etiketini alabilmek için gerekli testleri tanımlar.
14279 standartı, ilgili testlerin hangi metodolojilerle, hangi aletlerle ve ne sıklıkla yapılması gerektiğini belirtir.
50:34GLE Standardı ve Belgelendirme Süreci: 1480 standardı (GLE olarak bilinir), Avrupa Birliği tarafından yayınlanmış olan, yetkilendirilmiş kuruluşların uyması gereken zorunlu bir dökümandır.
Bu döküman, belgelendirme sürecinin nasıl gerçekleştirileceğini, el kitabı nasıl yazılacağını ve kontrol noktaları nasıl oluşturulacağını açıklar.
Döküman, ilk tip testlerin değerlendirilmesi, izleme faaliyetleri, fabrika üretim kontrolü ve zorunlu testlerin nasıl kontrol edileceği konularında kontrol listeleri sunar.
52:39Fabrika Üretim Kontrolü ve Sistem 1 Seviyesi: GLE dökümanı, tüm üretim süreçlerini ve fabrika üretim kontrolü konusundaki bulanıklıkları giderir.
Döküman "Sistem 1" olarak tanımlanmış olup en yüksek seviyedir.
C etiketini almak isteyen ürün üreticisi, kesinlikle bir onaylanmış kuruluşla işbirliği yaparak süreçlerini yürütmelidir.
53:33Ahşap Ürün Kategorileri ve Standartlar: Bluemi standardı, farklı kullanım şekillerinde ahşap ürünlerin hangi standartta ele alınacağını ve neye göre değerlendirileceğini belirtir.
Cross Laminated Timber (CLT) ürünleri için 14808 standardı incelenir ve testler 14801 standardına göre yapılır.
Ahşap katmanların dayanım, rejitlik özellikleri ve yangın dayanım testleri için 13501 standardı kullanılır.
56:35Standartların İlişkisi ve Uygulama: C etiketi alabilmek için toplamda beş standart bilinmesi gerekir.
16351 standardı, ürünün yapı malzemeleri direktifiyle ilişkisini tanımlar ve gerekli kontrollerin hangi standart maddelerine göre yapılacağını tablo formatında gösterir.
Standartları okurken en son kısımdan başlanmalı ve gerekli testler için kontrol listeleri hazırlanmalıdır.
59:46Türkiye'deki Uygulama Zorlukları: Türkiye'de bu standartları karşılayacak test yapabilen yapıların az olması sorun yaratmaktadır.
Kontrol plaklar için 13986, OSB için 13986, LVL için 14374 standartları kullanılır.
Yapısal olmayan LVL'ler için farklı bir standart kullanılır ve EGOIST ürünlerinde genellikle iki farklı ürün türünün bir araya gelmesi durumu söz konusudur.
1:00:41Ahşap Ürünlerin Belgelendirme Sistemi: Ahşap ürünlerin belgelendirmesi için Avrupa teknik onay gereklidir ve bu, istatistiksel standartlarla test edilip bağımsız bir kuruma onaylanması anlamına gelir.
Çeşitli ahşap ürünler (presli hap, cross laminate timber, yonga levha, lif levha) farklı standartlara ve kategorilere girmektedir.
Ahşap ürünlerin belgelendirilmesinde Euro kodu belirlediği üç servis kategorisi (ortam sıcaklığı, rutubet içeriği ve çalışma şartları) önemlidir.
1:05:06Ahşap Standartlarının Kategorileri: Ahşap belgelendirme konusu üç kategoriye ayrılmıştır: kaynak temelli/tedarik süreçlerine ilişkin, ürünlerin belgelendirilmesi ve üretim teknolojilerinin belgelendirmesi.
Üçüncü kategori, ürünlerin çevresel performans veya etkisidir ve EPD (Environmental Product Declaration) gibi belgelendirmeler yaygınlaşmaktadır.
ISO 14020 serisi çevre etkileri ve beyanlarını anlatırken, tip üç kategorisi ahşap sektöründe sıkça karşılaşılmaktadır.
1:06:38Türkiye'deki Belgelendirme Sistemi: Türkiye'de belgelendirme konusunda PFC'nin Türkiye temsilciliği olan National Downing Body (NDT) yetkilendirici kurumlardır.
Belgelendirme kuruluşları önce TÜRKAK'tan akreditasyon alıp sonra SOYDER'e başvurmalıdır.
Türkiye'de belgelendirme kuruluşları genellikle TSE 13986 standardında sadece sistem üç için olan ürünlerin belgelendirmesini yapabilmektedir.
1:08:35Türkiye'de Laboratuvar ve Standartlarla İlgili Sorunlar: Türkiye'deki temel sorun laboratuvarların uluslararası seviyeye çıkartılmamış olmasıdır, bilgi birikimi var ancak sonuçların kabul edilebilirliği konusunda güvence gerekmektedir.
Üniversite laboratuvarlarının akreditasyon süreçlerine girmesi, döner sermaye kazanması ve öğrencilerin güncel bilgiye erişmesi açısından önemlidir.
Yapı malzemeleri yönetmeliği, ahşap kategorilerini çevre ve şehircilik bakanlığının çıkarabileceği ahşap yapı yönetmeliğini desteklemek ve güçlendirmektedir.
1:12:47Ahşap Yapı Tasarımında Standartlar: Ahşap yapı tasarımlarında standartlarda belirtilen kesitler ve ahşap cinsleri net tanımlanmakta, ancak mimari ve mühendislik tasarımında daha zarif kesitler ve geniş açıklıklar kullanılabilir.
Sistematik bir yaklaşım ile tasarlandığında, tek elemanların yerine sistem yaklaşımıyla daha etkili tasarımlar yapılabilir.
Elemanlar tek tek test edildiğinde büyük kesitler ve gereksiz malzemeler kullanılabilirken, sistem yaklaşımıyla daha verimli yapılar oluşturulabilir.
1:14:08Ahşap Yapı Standartları ve Esneklik: Şu anda ahşap yapılar için standart yoktur, bu nedenle imalatçılar, mühendisler ve mimarlar daha güvenli olacak şekilde tasarlamaktadır.
Ahşap yapılar için Avrupa normlarının sınırları içerisinde kalmak zorunda kalınmaktadır.
Türkiye'de mevcut mevzuat olarak iki katlı ahşap yapı yapılmasına izin verilmesine rağmen, bilinmezlik, değerlendirme eksikliği ve yetişmiş eleman eksikliği nedeniyle daha yüksek katlı yapılar yapılamamaktadır.
1:21:12Ahşap Yapı Yönetmeliği Çalışmaları: Geçen sene başlatılan ahşap yapı yönetmeliği süreci henüz tamamlanmamış durumdadır.
Çevre Şehircilik Bakanlığı, ODTÜ'deki Ahmet Türel Profesörü ve diğer uzmanlarla birlikte bir ekibe başkanlık eden bir takım oluşturulmuştur.
Ekibin çalışması için belirlenen bütçe çok düşük tutulmuş, ancak ekibin üyeleri düşük ücretlerle çalışmayı kabul etmişlerdir.
1:23:14Yönetmeliğin Durumu ve Geleceği: Haziran ayına kadar sözleşme imzalanmamış ve resmi süreç başlatılmamıştır.
Ankara'daki bakanlıklarda bu konuda girişimler yapılmakta ve bakanların devreye sokulmaya çalışılmaktadır.
Ahşapla ilgilenen kişilerin katılımına açık olan "Genç Ahşap Mimar ve Mühendisler Grubu" bulunmaktadır.
1:28:53Türkiye'de Ahşap Yapı Malzemeleri Belgeleme Sistemi: Türkiye'de GLAM (Geri Yükleme Ahşap Malzeme) üretimi yaygınlaşmış olsa da, üreticilerin belgeleme konusunda ciddi sıkıntıları ve yaklaşımlarında eksiklikleri var.
GLAM üretimi için CE belgesi gereklidir ancak bu belgeyi Türkiye'de sağlayacak bir kurum yok, bu nedenle başvurular Avusturya veya Bulgaristan'a yönlendiriliyor.
CE belgesi için laboratuvar sonuçlarının güvenilirliği ve üretim sürecinin onaylanması gerekmekte, bu da akreditasyonla sağlanabilir.
1:32:17Türkiye'deki Laboratuvar Sorunları: Paylaşılan dökümanda 1408'in üretici belgesi için gereken testler ve kontrol noktaları açıklanmakta, ancak Türkiye'de bu testleri yapan ve onaylı sonuç veren laboratuvarlar bulunmuyor.
Türkiye'de yapı malzemelerinin piyasa gözetim ve denetimine tabi tutulması için 40703 kanunu (7223'e dönüştü) uygulanıyor.
2021'de Orman Genel Müdürlüğü, yapısal ahşap testlerinin yapılabileceği kapsamlı bir laboratuvar kurma bütçesi ayırmış ve bu çalışma devam etmekte.
1:35:32Sektörün Geleceği ve İletişim Bilgileri: Pandemi sonrası inşaat malzemelerinde ciddi fiyat artışları yaşanırken, ahşap yapı malzemelerinin fiyatları artmamış durumda.
Laboratuvar sorunu çözüldüğünde sektörde yatırım yapmak için avantajlar sunulacak.
Etkinlikle ilgili sorular için ahşap.org.tr adresinden iletişime geçilebilir.

Ahşap ve Ahşapla Yaşam Semineri: Orman Ürünlerinde Belgelendirme ve Standartlar

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir