Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Tarih Söyleşileri" programında sunucu ve Akif Hoca adlı tarihçi arasında geçen bu video, Ahmet Cevdet Paşa'nın hayatı, kariyeri ve eserleri hakkında kapsamlı bir sohbeti içermektedir.
- Video, Cevdet Paşa'nın 1823'te Bulgaristan'da doğumundan başlayarak eğitim sürecini, İstanbul'a gelişini, çeşitli nazırlıklar ve valiliklerdeki görevlerini, Meclis-i Ahkam-ı Adliye'deki faaliyetlerini ve Kanun-ı Esasi'nin hazırlanmasındaki rolünü kronolojik olarak ele almaktadır. Ayrıca Cevdet Paşa'nın hukuk anlayışı, siyasi görüşleri, aile hayatı ve "Tarih-i Cevdet", "Tezkire", "Kısas-ı Enbiya" gibi önemli eserleri de detaylı şekilde incelenmektedir.
- Programda Cevdet Paşa'nın Osmanlı kültürü ile Batı kültürünün sentezini yapan önemli bir ilim adamı olduğu vurgulanırken, Meclis-i Ahkam-ı Adliye'nin kuruluşu, Nizamiye mahkemelerinin kurulması ve Türkçeye verdiği önem gibi konular da tartışılmaktadır. Konuşmacılar, Cevdet Paşa'nın Osmanlı hukukunun modern kanun tekniğine uygun olarak Türkçe kaleme alınması ve Türkiye Cumhuriyeti'nin Osmanlı hukukunu terk etmesiyle onun kıymetinin takdir edilmediğini belirtmektedir.
- 00:20Ahmet Cevdet Paşa'nın Çok Yönlü Şahsiyeti
- Programda tarihi ve çok yönlü bir şahsiyet olan Ahmet Cevdet Paşa ele alınacak.
- Cevdet Paşa'nın yoğun hayatı, büyük temposu ve çok farklı alanlarda faaliyeti ve teorisi oldukça etkileyici.
- Konuşmacı, Cevdet Paşa'ya doktora sonrasında ilgi göstermeye başlamış ve edebiyat fakültesi tarafından düzenlenen Cevdet Paşa sempozyumunda bir tebliğ sunmuş.
- 01:49Cevdet Paşa'nın Devlet Hayatı
- Cevdet Paşa devlet adamı olarak birçok nazırlıkta bulunmuş: Maarif, Evkaf, Adliye, Dahiliye ve Ticaret nazırlığı.
- Sadaret vekilliği yapmış ve sadrazam vekilliği için heyecanla beklemiş.
- Hayatı boyunca iki büyük mevkiyi arzu etmiş: Şeyhülislam ve Sadrazam.
- 03:35Cevdet Paşa'nın Hukukçuluğu ve Tarihçiliği
- Cevdet Paşa'nın tarihçiliği, 1774-1826 arası "Tarihi Cevdet" adlı eseriyle analitik tarihin örneklerinden birini vermiştir.
- Türk tarihinde ve Türk hukuk tarihinde en önemli noktası kanunlaştırmada oynadığı rol, özellikle Osmanlı Borçlar Kanunu ve Osmanlı Medeni Kanunu (Mecelle-i Ahkam-ı Adliye) ortaya çıkmasında unutulmaz hizmetleri vardır.
- Bernar Louis, Cevdet Paşa'yı "büyük devlet adamı, büyük tarihçi, dahi hukukçu" olarak tanımlamıştır.
- 05:56Cevdet Paşa'nın Yetişme Süreci
- Ahmet Cevdet Paşa 1823'te bugün Bulgaristan'da bulunan Lofça'da doğmuş, ticaretle meşgul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir.
- Lofça'da ilk tahsilini yaparken, Lofça müftüsünden ders alırken aynı zamanda müftünün fetvalarının müsveddelerini hazırlamış, bu sayede sonradan yapacağı kanun yazıcılığına adım atmıştır.
- Tanzimat'ın ilanı senesinde İstanbul'a gelmiş, dönemin en önemli hocalarından ders almış, Arapçayı, Farsçayı, Fransızca ve Bulgarca öğrenmiştir.
- 08:19Cevdet Paşa'nın Eğitim Süreci ve Kariyeri
- İstanbul'da çok iyi bir eğitim süreci geçirmiş, çeşitli kültür muhitlerine girmiş ve sadece medrese dersleriyle yetinmemiştir.
- Çok çalışkan bir insan olarak, medresede odadaki arkadaşlarla nöbetleşe yemek ve temizlik yaparak, bir talebenin masraflarını karşılamıştır.
- Ramazan'da medreselerin tatil olması, Cevdet Paşa'nın hocalardan istediği dersleri alabilmesi için fırsat sağlamıştır.
- 09:29Cevdet Paşa'nın Kanunlaştırmalara Katılımı
- 24 yaşında iken Mustafa Reşit Paşa kanunlaştırmalara yönelirken, Arif Hikmet Bey tarafından sadrazama tavsiye edilmiştir.
- 17 yaşında İstanbul'a gelmiş, 7 sene medrese eğitimini görmüş, kültür ve edebiyat muhitlerinde bulunmuş, Fasya divanları okumuş ve Arif Hikmet Bey tarafından sadrazama tavsiye edilmiştir.
- Mustafa Reşit Paşa ile uyum içinde çalışabilmiş, Tanzimat'ın üç önemli adamı olan Mustafa Reşit Paşa, Ali Paşa ve Fuat Paşa ile birlikte çalışmıştır.
- 11:38Cevdet Paşa'nın Etkisi
- Cevdet Paşa, batı kültürünü çok iyi bilen bu üç devlet adamından istifade etmiştir.
- Bu üç devlet adamı da Osmanlı klasik kültürüne ve ilmine vakıf Cevdet Paşa'dan yararlanmışlardır.
- Cevdet Paşa başlangıçta daha ağdalı bir üslup kullanırken, Mustafa Reşit Paşa'nın uyarısıyla daha anlaşılır bir üslup kullanmaya başlamıştır.
- 12:34Cevdet Paşa'nın Eğitim ve Akademik Hayatı
- Cevdet Paşa, klasik Osmanlı kültürü ile Batı kültürünün sentezini yapmıştır ve birinci ciltte yaklaşık elli iki kaynak vermiştir.
- Darülmuallimin müdürü olarak ilk defa öğretmen okulu kurulmuş, dersler tanzim edilmiş ve ders kitapları yazılmıştır.
- Cevdet Paşa, mantık, matematik ve geometri kitaplarını yazmış, medrese mensubu olup kısa sürede yükselmeye başlamıştır.
- 13:51Cevdet Paşa'nın Siyasi Kariyeri
- Osmanlı Medeni Kanunu olarak hazırlanmak istenen bir mecelleden önce bir teşebbüste rol almış, ancak bu teşebbüs başarılı olmamıştır.
- 35 yaşında Meclis-i Ahkam-ı Adliye'ye en genç üyesi olarak katılmış ve hazırladığı birçok kanun tasarılarında imzası bulunmaktadır.
- Meclis-i Ahkam-ı Adliye ikiye ayrılıp Divan-ı Ahkami Adliye (bugünkü Yargıtay'ın ilk şekli) ve Şura-yı Devlet (bugünkü Danıştay'ın ilk şekli) olarak kurulmuştur.
- 15:14Divan-ı Ahkami Adliye'nin Kuruluşu
- 1868'de Divan-ı Ahkami Adliye kurulunca, Ahmet Cevdet Paşa Divan-ı Ahkami Adliye'nin başına, Mithat Paşa ise Şura-yı Devlet'in başına getirilmiştir.
- Cevdet Paşa, Divan-ı Ahkami Adliye nizamnamesini ve yönetmeliğini kaleme almış, üyelerini o dönem yetişmiş en iyi hukukçulardan seçmiştir.
- Divan-ı Ahkami Adliye, toplu hakimli bir mahkeme olup, Osmanlı adliye sistemindeki diğer mahkemelerden farklı olarak toplu hakim usulüne sahiptir.
- 17:58Cevdet Paşa'nın Tedbirli Yaklaşımı
- Divan-ı Ahkami Adliye'de toplu hakim usulü ihdas edince ulemanın tepkisini çekeceğini bilerek, Celaleddin Devani'nin risalesini tercüme etmiştir.
- Ulema, Devani'nin toplu hakim usulüne karşı çıkmadığını görünce kendilerine de bir şey demek yakışmadığını düşünmüşlerdir.
- Mecelle'nin hazırlanması sırasında da tedbirli bir yaklaşım sergilemiş, kanunu bir bütün olarak hazırlamak yerine önce giriş maddelerini ve satım akdine konu olan kitabı hazırlamıştır.
- 19:05Mecelle'nin Hazırlanması
- Mecelle hazırlanırken aynı zamanda Fransız Medeni Kanunu'nun alınma teşebbüsü de var, çünkü Fransa 1804'te medeni kanunu hazırlamış ve Batı'da büyük beğeni toplamıştır.
- Cevdet Paşa, Mecelle fikrini padişahın huzurunda müdafaa etmiş ve Divan-ı Ahkami Adliye nazırı olarak Mecelle Cemiyeti kurulmuştur.
- Cevdet Paşa, ihtiyatlı olduğu için kanunu bir bütün olarak hazırlamamış, önce giriş maddelerini, sonra satım akdine ve kira akdine konu olan kitapları hazırlamıştır.
- 22:24Cevdet Paşa'nın Meclis-i Mebusan'daki Durumu
- Dördüncü kitaptan sonra beşinci kitabın hazırlıkları bitmek üzereyken Cevdet Paşa, Meclis-i Mebusan'dan ve Adliye Nazırlığından uzaklaştırılıyor.
- Kitab-ı Rehin kitabı Cevdet Paşa olmadan kaleme alınıyor, ancak Cevdet Paşa büyük kısmını bitirmiş ve sadece temize çekilmesi kalmıştı.
- Cevdet Paşa olmadan hazırlanan Kitabu'l-Vedia kanunu, uzun cümleler, dolaşık ifadeler ve anlaşılmaz metin nedeniyle beğenilmiyor ve Mithat Paşa bile "Cevdet Paşasız olmaz bu iş" diyor.
- 23:37Cevdet Paşa'nın Meclis-i Mebusan'daki Yeniden Getirilmesi
- Cevdet Paşa tekrar Meclis-i Mebusan'a, bu defa Meclis-i Mebusan Başkanı olarak getiriliyor.
- Cevdet Paşa önce Kitabu'l-Vedia'yı toplatıyor ve yerine kendisi Kitabu'l-Emaneti kaleme alıyor.
- Cevdet Paşa'nın kanun yazmadaki becerisi, uzun araştırmalardan sonra bulunan üç farklı kitabu'l-vedia metniyle karşılaştırıldığında net bir biçimde görülüyor.
- 25:20Cevdet Paşa'nın Meclis-i Mebusan'daki Rolü
- Cevdet Paşa, Meclis-i Mebusan'ın şükranla anılan hizmetleri olmuştur, ancak kanuna son şeklini veren Cevdet Paşa'dır.
- Cevdet Paşa idarede çok dinamik ve değişken bir durumda, ne uzakta kalmasına ne de en güzel çıkarılmasına rıza gösteriliyor.
- Cevdet Paşa vali olarak atanıyor, on üç gün sonra alıp nazır olarak gönderiliyor çünkü atandığı her yerde başarılı olmuştur.
- 26:25Cevdet Paşa'nın Hukuk Alanındaki Katkıları
- Cevdet Paşa Divan-ı Ahkami Adliye'yi Osmanlı yarıktay olarak düzenlemiş ve ilk defa hukuk tarihi bakımından önemli bir kaynağın neşredilmesine katkı sağlamıştır.
- Düstur, devletin çıkardığı resmi mevzuatı bir araya getiren metin olup, Cevdet Paşa'nın sayesinde ilk defa neşredilmiştir.
- Cevdet Paşa, nizamiye mahkemelerinin yargıtay olarak Divan-ı Ahkami Adliye'nin kurulmasını sağlamış ve mahkeme kararlarının belli bir üslupla yazılmasını sağlamak için Divan-ı Ahkami Adliye kararlarından seçme kararlar neşretmiştir.
- 29:23Cevdet Paşa'nın Diğer Kimlikleri ve Eğitim Alanındaki Rolü
- Ahmet Cevdet Paşa, tarihçi, medeniyetçi ve şair kimliğiyle de tanınmaktadır.
- İbn Haldun'un son şakirdi olarak tanınan Cevdet Paşa, 1880'de açılan Hukuk Mektebi'nde ilk derste hukuk tarihi alanında ders vermiştir.
- Cevdet Paşa 30 yaşında (1853) tarihini yazmaya başlamış ve bu sırada evliliği olmuştur.
- 31:22Cevdet Paşa'nın Ailesi ve Hayatı
- Cevdet Paşa'nın üç kızı vardır: Emine Seniyye Hanım, Fatma Aliye Hanım ve Sedat Oğlu.
- Fatma Aliye Hanım ve Emine Seniyye Hanım romancıdır, Fatma Aliye Hanım'ın fotoğrafı 1936'da Türk Lirası'nın üzerine basılmıştır.
- Cevdet Paşa'nın hanımı başlangıçta okuma yazma bilmiyordu, ancak kocasıyla mektuplaşmak için bu beceriyi öğrenmiştir.
- 32:41Cevdet Paşa'nın Hanımı ve Mektupları
- Cevdet Paşa'nın hanımı mektuplarında kocasına sitemlerini sıralarken, Cevdet Paşa ise devletin nazırı ve veziri olduğunu, hanımının hatırına vazifesini bırakıp İstanbul'a gelmeyeceğini belirtir.
- Cevdet Paşa'nın hanımı müsrif olduğu bilinmektedir.
- Cevdet Paşa, İstanbul'un çeşitli semtlerini gezmiş ve Bebek'te kendisine bir saray veya konak yaptırmıştır.
- 34:26Cevdet Paşa'nın Tarihçiliği
- Cevdet Paşa'nın tarihçiliği, yedi Osmanlı bakanının müsveddelerini derleyerek hazırlanmıştır.
- Cevdet Paşa, İbn Haldun'a hayranlığı olduğu için eserinin birinci cildini İbn Haldun'un mukaddimesi olarak hazırlamıştır.
- Cevdet Paşa'nın tarihçiliği, Avrupa tarihinden matbaanın icadından, sikkelerden, meşgul kağıttan, Kırım'dan ve Arabistan'dan bahseden bir dünya tarihi niteliğindedir.
- 35:40Cevdet Paşa'nın Tarihçilik Yaklaşımı
- Cevdet Paşa'nın kullandığı dil Türkçe'nin bir şaheseridir ve eleştirel bir yaklaşım sergilemiştir.
- Cevdet Paşa, olayları yıl yıl anlatmak yerine, olayların başı, sonu ve sonucunu bir sonuç çıkarma şeklinde anlatmıştır.
- Cevdet Paşa birçok kavramı icat etmiştir, örneğin "efkar-ı umumiye" gibi.
- 36:36Cevdet Paşa'nın Hukuk Türkçesi
- Cevdet Paşa'nın hukuk Türkçesini ortaya koymada büyük emekleri vardır.
- Meclis-i Ahkam-ı Adliye, İslam hukuk alanında kanunlaştırma yapan ilk eserdir.
- Fıkıh kitaplarının %90-95'i Arapça kaleme alınmıştır, Cevdet Paşa'nın hazırladığı Meclis-i Ahkam-ı Adliye ise Batı'daki kanun tekniğine uygun olarak maddeler halinde hazırlanmıştır.
- 38:45Meclis-i Ahkam-ı Adliye'nin Özellikleri
- Meclis-i Ahkam-ı Adliye, Fransız kanunlarından şekil olarak istifade edilmiştir.
- Cevdet Paşa'nın hazırladığı kanunun bir başka özelliği, diğer kanunlarda olmayan tariflerle başlamasıdır.
- Nizamiye mahkemeleri toplu hakimli mahkemelerdir ve üyelerinin yarısı Müslüman Osmanlı vatandaşı, yarısı gayrimüslimdir.
- 41:42Genel Hükümler ve Meclis-i Ahkam-ı Adliye
- Genel hüküm, tüm akitlere şamil bir hüküm koymaktır; örneğin doğrudan haksız fiillere kusursuz sorumluluk esastır ve mübaşir müteahmit olmasa da zamin olur.
- Meclis-i Ahkam-ı Adliye, Hanefi mezhebine göre kaleme alınmış olup, Cevdet Paşa dönemin şartlarına uygun cesur bir şekilde düzenlemeler yapmıştır.
- Cevdet Paşa, havalede Hanefi mezhep içerisindeki hakim görüşü yerine İmam-ı Züfer'in görüşünü kaleme almış, bu nedenle büyük tenkit edilmiştir.
- 44:34Cevdet Paşa'nın Eğitim Hayatı
- Cevdet Paşa medreseden icazet aldıktan sonra mantık dersi vermeye başlamış, fıkıhtan çok mantığı sevmiştir.
- Yeni bir hoca ders başlattığında tecrübeli talebeler onu sıkıştırmaya başlamış, Cevdet Paşa gece sabahlara kadar çalışarak bu durumu aşmıştır.
- Aynı dönemde Hasan Fehmi Efendi de ders vermeye başlamış, ancak talebeler onu bunaltmış ve bir müddet sonra dersi bırakmıştır.
- 45:52Cevdet Paşa'nın Siyasi Yaklaşımı
- Cevdet Paşa'nın metodolojisi, düşünce sistematiği ve politikaları Sultan Abdülhamid'i destekleyen bir tarz ortaya koymuştur.
- Siyasette hilafet anlayışını, Osmanlıcılığı savunmuş, batıcılığa karşı geleneksel İslam ve Osmanlı kültürünü savunmuştur.
- İbn Haldun'un determinizmine karşılık tavırlar nazariyesini benimsemesine rağmen, Osmanlı Devleti'nin bundan kurtulabileceğini savunmuştur.
- 47:15Sultan Abdülhamid ve Cevdet Paşa İlişkisi
- Sultan Abdülhamid her zaman darbe endişesini zihninde taşımış, önceki sultanların darbeyle devrilmesi ve hal edilmesine yönelik fetva alınması önemli bir unsur olmuştur.
- Sultan Abdülhamid, Cevdet Paşa'ya büyük itibar göstermiş ancak kızağa çekmiştir.
- Cevdet Paşa'nın hırslı bir insan olduğu ve şeyhülislamlık veya sadrazam olmayı arzuladığı düşünülmektedir.
- 50:17Cevdet Paşa'nın Eserleri
- Ahmet Cevdet Paşa'nın en meşhur ve en hacimli eseri "Tarih-i Cevdet" olup, "Kısas-ı Enbiya" ve "Tarihi Hulefa" gibi eserleri de vardır.
- İbn Haldun'un Mukaddimesinin bir kısmını tercüme etmiştir.
- Hukuk alanında bir küçük risalesinin dışında hiçbir kitabı yoktur.
- 51:15Cevdet Paşa'nın Kanun Yazıcılığı
- Cevdet Paşa'nın en önemli tarafı kanun yazıcılığıdır, bu fıkıh kitabı yazmaktan farklıdır.
- Kanun yazarken düzenlediğiniz alanda önemli hiçbir hususu dışarıda bırakamaz ve lüzumsuz hiçbir şeyi içeri alamazsınız.
- Cevdet Paşa dönemin şartları içerisinde yapılabilecek olanı yapmıştır, daha iyi bir çalışma ortamı bulsaydı daha iyisini ortaya koyabilirdi.
- 52:36Cevdet Paşa'nın Diğer Katkıları
- Cevdet Paşa Türkçeye çok büyük önem vermiş, Maarif Nazırlığı döneminde Türkçe'nin müfredatta yer alışı ve kültür dili olarak gelişmesinde rol oynamıştır.
- Batı karşısında ezilen Osmanlı toplumunun Batı'yla toptan reddetmeden kendi kimliğini muhafaza ederek gelişmesi konusundaki fikirleri üzerinde durulmaya değer.
- Cevdet Paşa büyük bir mütefekkir ve sosyolog olarak da değerlendirilmelidir.
- 54:29Cevdet Paşa'nın Kişiliği ve Mirası
- Cevdet Paşa kendisini çok iyi yetiştirmiş ve edindiği bilgi birikimi ve tecrübesini hep Osmanlı kültürüne harcamış bir insandır.
- Hayatını dolu dolu geçirmiş, boş kaldığı zamanları tarihini mükemmelleştirme ve diğer eserlerini geliştirme noktasında harcamıştır.
- Tanzimat döneminde Cevdet Paşa gibi Osmanlı hukukunda yetişmiş insanlar olsaydı, Osmanlı sonrası hukukun genel çehresi farklı olabilirdi.