Buradasın

Açık Öğretim Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitim Videosu

youtube.com/watch?v=Msc9ZN0Nmm4

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan Açık Öğretim Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı dersinin eğitim materyalidir. Soru-cevap formatında ilerleyen ders içeriği, çeşitli Türkçe ve Türk edebiyatı konularını kapsamaktadır.
Video, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatındaki roman türünün gelişiminden başlayarak, paragraf yapısı, Türkçe dil bilgisi, Türk tiyatrosu, deneme türü, anlatım biçimleri ve söylev türü gibi konuları kronolojik olarak ele almaktadır. Her bölüm sonunda ölçme ve değerlendirme soruları ile cevapları sunulmaktadır.
Videoda Sabahattin Ali, Oğuz Atay, Ahmet Ümit, Cengiz Aytmatov, Paulo Coelho gibi Türk ve dünya edebiyatındaki önemli yazarların hayatları ve eserleri hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca Ahmet Kutsi Tecer, Orhan Asena ve Turan Oflasoğlu gibi tiyatro yazarları ile Montaigne, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Ahmet Oktay gibi deneme yazarları da tanıtılmaktadır.

00:11Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Roman: Cumhuriyet döneminde roman türü, siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak gelişim göstermiştir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında toplumsal konular, müteakip ve savaş yıllarının sorunları ve cumhuriyet devrimleri ele alınmıştır.
1930'lu yıllardan itibaren Sadri Ertem ve Sabahattin Ali gibi yazarlar toplumcu gerçekçi anlayışla daha eleştirel bir tutum sergilemişlerdir.
00:58Türk Romanının Zaman Akışı: Dünya Savaşı sonrasında Türk romanında ele alınan konular çeşitlenmiştir; ekonomik sıkıntılar, köyden kente göç ve gecekondu mahallelerindeki sıkıntılar gibi yeni konular ele alınmıştır.
1950'lerde köy edebiyatı ile birlikte köy ve köylünün sorunlarına değinilmiştir.
1960'lı yıllarda Türk romanında hem konu hem de teknik açıdan gelişmeler görülürken, 1970-1980 yılları arasında roman yazarları sayısında büyük bir artış olmuştur.
02:46Cumhuriyet Dönemi Yazarları ve Anlayışlar: Milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren sanatçılar arasında Halide Edip, Yakup Kadri ve Reşat Nuri gibi isimler yer almıştır.
Bireyin iç dünyasını esas alan sanatçılar arasında Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Tarık Buğra, Samiha Ayferdi ve Abdülhak Şinasi Hisar bulunmaktadır.
Toplumcu gerçekçi anlayışla yazan sanatçılar arasında Sabahattin Ali, Sadri Ertem, Memduh Şevket Esendal, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Talip Apaydın ve Fakir Baykut bulunmaktadır.
04:38Modernist ve Postmodernist Roman Anlayışları: Modernist roman anlayışı 1950'lerden itibaren eserler vermeye başlamış, Adalet Ağaoğlu, Ferit Edgü, Yusuf Atılgan, Rasim Özdenören, Üstün Ö. Benzer, Füruzan, Bilge Karasu, Oğuz Atay ve Nezihe Meriç bu anlayışla eser veren sanatçılardan bazılarıdır.
Modernist romanda geleneksel roman anlayışından farklı anlatım teknikleri kullanılır ve kronolojik zaman anlayışı görülmez.
Postmodernist roman 1960 sonrasında ortaya çıkmış, 1980'den sonra yaygınlaşmış ve Oğuz Atay, Yusuf Atılgan, Orhan Pamuk, Bilge Karasu, İhsan Oktay Anar ve Hasan Ali Topbaş'ın eserleriyle yaygınlaşmıştır.
06:37Gelenekçi Roman ve Türk Dünyası Romanı: Gelenekçi roman, toplumun kültürel değerlerini kurmacanın dünyasına taşıyan romanlardır ve sanatçılar milli ve islami duyarlılıktan beslenir.
Türk dünyası romanı, Türkiye dışındaki çağdaş Türk edebiyatı, 20. yüzyılın başlarına kadar İstanbul'daki gelişmelere paralel gelişmeler göstermiştir.
Türkiye Cumhuriyeti dışındaki Türk devlet ve topluluğlarında edebiyat demokratik olmayan bir ortamda gelişmiştir, bu alanda Cengiz Aytmatov ve Cengiz Dağcı gibi dünya edebiyatında söz sahibi sanatçılar yetişmiştir.
07:43Dünya Edebiyatında Roman: Avrupa'da romanın ortaya çıkmasına sözlü edebiyat ürünleri kaynaklık etmiştir ve roman türü tarihi ve toplumsal koşullara bağlı olarak önemli değişim ve gelişim göstermiştir.
Roman, geleneksel roman, gerçekçi roman, modernist roman, yeni roman ve postmodern roman gibi isimlerle belli başlı beş döneme ayrılabilir.
Postmodernizm, modern sonrası modernizme karşı dönem anlamına gelir, modernizmi reddetse de ondan bütünüyle kopamayan ve belli özellikleri olmasına rağmen kesin kuralları bulunmayan bir akımdır.
11:00Türk Edebiyatında Önemli Yazarlar: Sabahattin Ali, 1897'de Gümülcine'de doğdu, 1927'de İstanbul Muallim Mektebini bitirdi ve 1928'de Almanya'ya gönderildi.
Sabahattin Ali, kişiler ve olay-sonuç bağlantılarını ustaca ortaya koyan, etkili betimleme gücüyle geleneksel anlatım biçimlerine zenginlikler katan, toplumsal gerçekçi akımın önemli temsilcilerinden biridir.
Oğuz Atay, 1934'te İnebolu'da doğdu, Ankara Maarif Koleji ve ÜTÜ İnşaat Fakültesi'ni bitirdi ve "Tutunamayanlar" adlı romanıyla Türk edebiyatında postmodern tarzda eser veren ilk yazar oldu.
13:38Ahmet Ümit ve Cengiz Aytmatov: Ahmet Ümit, 1960'da Gaziantep'te doğdu, 1992'de "Çıplak Ayaklı Gece" ile edebiyat dünyasında tanınmaya başladı ve 1996'da "Sis ve Gece" ile ilk polisiye romanını yayınladı.
Cengiz Aytmatov, 1928'de Kırgızistan'da doğdu, veterinere okuduğu yıllarda Kırgız ve Rus dillerinde eserler yazmaya başladı ve 1963'te Lenin Edebiyat Ödülü'nü aldı.
Cengiz Aytmatov'un eserlerinde Kırgız efsane ve destanlarından yararlandığı aşk, doğa, savaş yıllarının acılarını ve yurt sevgisini işledi ve en çok okunan yazarlardan biri oldu.
16:25Paulo Coelho ve Paragraf: Paulo Coelho, 1947'de Rio de Janeiro'da doğdu, 1986'da Batı Avrupa'dan başlayıp İspanya'da Santiago'da Compostela kentinde sona eren hac yolculuğunu "Hac" adlı kitabında anlattı.
Paulo Coelho'nun "Simyacı" kitabı 42 ülkede yayınladı, 26 dile çevrildi ve onu en çok okunan çağdaş yazarlardan biri yaptı.
Paragraf, bir yazının bütünü içinde satır başlarıyla ayrılan bölümleri ve bir yardımcı düşüncenin anlatıldığı cümle veya cümleler topluluğudur.
17:35Paragrafın Özellikleri: Paragraf tek bir düşünceyi açıklamalıdır, yazıdaki düşünce birimidir ve bir veya daha fazla cümleden oluşur.
Paragraf temel cümle ve yardımcı cümlelerden meydana gelir, birbiriyle anlamca yakın cümlelerden oluşur ve kendi içinde tamamlanmış bir bütündür.
Paragraf, konu ve ana düşünce içerir; konu paragrafın hangi konuyla ilgili olduğunu, ana düşünce ise asıl anlatılmak istenen düşüncedir.
19:15Paragraf Örneği ve Sorular: Verilen paragraf örneğinde yaşlılar ve sorunları konusu ele alınmış, ana düşünce ise yaşlıların ruhsal sorunlarının çözülüp toplumdan, yaşamdan kopmalarının önlenmesidir.
Paragrafta yardımcı düşünce, ana düşünceyi açıklamaya, geliştirmeye ve desteklemeye yardımcı olan düşüncelerdir ve paragraftaki örnekler ve ayrıntılar birer yardımcı düşüncedir.
Video sonunda Türk edebiyatı konusunda çeşitli sorular ve doğru cevapları verilmiştir.
23:43Yazım ve Dilbilgisi Soruları: Soru sekizde "köye girdi" cümlesinde yazım hatası yapılmıştır.
Soru dokuzda virgül "sıralı cümleleri birbirinden ayırmak" göreviyle kullanılmıştır.
Soru onda "özel adlardan sonra gelen ve akrabalık bildiren isimler büyük harfle başlar" ifadesi yanlıştır.
24:34Türk Tiyatrosunun Tarihsel Gelişimi: 1950'ler sonrası Türk tiyatrosu çok partili hayata geçişle birlikte konu ve teknik açıdan gelişmeye başlamış, tiyatro yazarlarının sayısı artmıştır.
1960'lar sonrası Türk tiyatrosu en parlak ve hareketli dönemini yaşamış, özel tiyatroların artması ve batıdaki güncel gelişmelerin izlenmesiyle tiyatro seyircisi oluşmuştur.
1970'ler sonrası ülkede yaşanan toplumsal ve siyasi olaylar Türk tiyatrosunu olumsuz etkilemiş, kurtuluş savaşı, işçilerin sorunları gibi konular işlenmiş, çeşitli tiyatro türleri yazılmıştır.
1980'ler sonrası Türk tiyatrosu durgunluk yaşamış, yazarlar güncel olaylardan uzaklaşarak eski hikayeleri, masalları ve Osmanlı tarihinden olayları ele almışlardır.
27:06Radyo Tiyatrosu: Radyo tiyatrosu, radyonun olanakları ve sınırları içerisinde yazılan, sese dayalı dramatik eserlerdir.
Radyo tiyatrolarında diyaloglar önemli yer tutar, şahıs kadrosu sınırlıdır ve zaman-mekan geçişleri müzik ve efekt kullanılarak yapılır.
Radyo tiyatrolarında cümleler kısa, açık ve anlaşılır olmalıdır.
27:40Önemli Tiyatro Yazarları: Ahmet Kutsi Tecer (1901-1967) Paris dönüşü batı tekniği ile folklor ve halk malzemesini işlemek suretiyle milli tiyatro'ya ulaşmak istemiştir.
Orhan Asena (1922-2001) Ankara Devlet Tiyatrosunda sahneye konulan ilk oyunuyla 1960'da TDK tiyatro ödülünü kazanmıştır.
Turan Oflasoğlu (1932-) Amerika'da tiyatro eğitimi almış, 20'den fazla tiyatro eseri bulunan sanatçı, oyunlarının çoğunu tragedya türünde kaleme almıştır.
31:02Paragraf Yapısı: Her paragraf küçük bir yazı örneğidir ve giriş, gelişme ve sonuç cümleleri içerir.
Giriş cümlesi paragrafın konusunu açıkça ortaya koyan ilk cümledir, kendinden önceki bir cümleye bağlı değildir.
Gelişme cümleleri konunun çeşitli yollarla açıklandığı bölümdür, bu bölümde karşılaştırma, örnekleme gibi düşünce geliştirme yollarına başvurulur.
Sonuç cümlesi paragrafın tümünden çıkarılacak kesin yargıyı belirten, giriş cümlesinde verilen düşünceyi kanıtlayan son cümledir.
32:48Tiyatro ile İlgili Sorular: 1950'lerden sonra Türk basını tiyatro haberlerine ve eleştirilerine geniş ölçüde yer vermiştir.
1960'lar sonrası geleneksel Türk tiyatrosu özelliklerinden yararlanarak ulusal Türk tiyatrosu yaratma yolunda ciddi girişimler görülür.
Radyo tiyatrosunun özelliklerinden biri "hem göze hem kulağa hitap etmek" değildir.
1980 sonrasında tiyatro eserleri yazmaya başlayan yazarlar arasında Murathan Mungan bulunmaktadır.
36:56Tiyatro Türleri ve Deneme Yazısı: Bir parça komedi tiyatro türüne örnek olabilir.
Tiyatro, eskiden yazının bir dalı olarak düşünüldüğünden farklı olarak, 19. yüzyılın ikinci yarısından bu yana bağımsız bir sanat dalı olarak kabul edilmeye başlamıştır.
Deneme, kesin yargılara varmadan yazarın samimi bir üslupla düşüncelerini serbestçe anlattığı, genellikle birkaç sayfayı geçmeyen yazı türüdür.
38:50Deneme Türünün Özellikleri: Deneme, süreli yayınlar, gazete ve dergi sayesinde ortaya çıkan ve gelişen bir türdür.
Deneme türünde anlatıcı yazarın kendisidir ve anlatım birinci kişi ağzıyla yapılır.
Deneme türünün amacı, okura ele alınan konu hakkında yeni bir bakış açısı kazandırmaktır ve kesin bir değerlendirmeye gitme amaçlı değildir.
39:55Deneme Türünün Tarihi Gelişimi: Deneme türünün ilk örnekleri 16. yüzyılda Fransız yazar Montaigne tarafından verilmiştir.
Türk edebiyatında deneme türü Tanzimat sonrasında karşımıza çıkmış, özellikle Servet-i Fünun döneminde klasik tanımına uygun nitelikte yazılar dergi ve gazete sayfalarında görülmeye başlamıştır.
Cumhuriyet dönemi ile birlikte deneme türü gelişmiş ve edebiyat dünyasında yerini almıştır.
41:30Önemli Deneme Yazarları: Montaigne (1533-1592), Fransız deneme yazarı olarak Avrupa'da Yunan ve Latin uygarlıklarından yararlanarak özgür düşüncenin kurucularından ve deneme türünün öncülerinden kabul edilmiştir.
Ahmet Hamdi Tanpınar (1911-1962), Türk edebiyatının en önemli akademisyen ve yazarlarından biri olup, Batı-Doğu sorununu derinlemesine yaşayan ve düşünen bir yazardır.
Ahmet Oktay (1935-2016), Mavi Hareketi içinde yer almış, 1960'lı yıllardan sonra toplumsal gerçekçi bir yaklaşımla İkinci Yeni'ye yönelmiş ve 1980'lerden sonra kültür-sanat-edebiyat sorunları üzerine yazılar kaleme almıştır.
44:52Paragrafta Anlatım: Anlatım, bir duyguyu, bir düşünceyi, bir konuyu söz veya yazı ile bildirme, ifade etme işidir.
Paragrafta anlatım biçimleri açıklayıcı anlatım, tartışmacı anlatım, betimleyici anlatım ve öyküleyici anlatım olmak üzere dört temel anlatım biçimidir.
Açıklayıcı anlatım, bilgilendirmek ve öğretmek amacıyla genellikle eğitici ve öğretici metinlerde kullanılır ve nesnel anlatım, sade ve açık bir dil tercih edilir.
46:17Açıklayıcı Anlatım: Açıklayıcı anlatım, okura belli bir konuda bilgi vermek ve aydınlatmak amacıyla yazılır, okuru ikna etmek için değil.
Açıklayıcı anlatım örneği olarak Ankara'nın tarihi ve farklı uygarlıklara ev sahipliği yaptığı bilgisi verilmiştir.
46:52Tartışmacı Anlatım: Tartışmacı anlatım, birbirine karşıt düşünceleri karşılıklı savunmak ve bir düşünceyi kanıtlamak için kullanılan bir anlatım yoludur.
Tartışmacı anlatımda yazar, paragrafın başında karşı düşünceyi açıkladıktan sonra kendi düşüncesinin doğruluğunu kanıtlamaya çalışır.
Tartışmacı anlatımda "çünkü", "zira", "gerçekten de", "ama" gibi bağlaçlar kullanılır.
Örnek olarak okumanın faydalı olduğu, boş işlerle uğraşmanın zaman kaybı olduğu konusunda okur ikna edilmeye çalışılmıştır.
48:11Betimleyici Anlatım: Betimleme, bir varlığın hareketlerini, bir yerin görünüşünü ve bunların kişide uyandırdığı izlenimleri anlatmayı amaçlayan bir anlatım biçimidir.
Betimlemede sıfatların sıkça kullanıldığı, varlıkların niteleyici özellikleri kelimelerle resmedilir ve görsellik ön plandadır.
Betimlemede anlatılan yer, nesne ya da varlığın özellikleri ile ilgili ayrıntılı bilgi verilir.
İnsan betimleniyorsa buna portre denir ve fiziksel (dış görünüş) ve ruhsal (iç dünyası, karakter) olmak üzere ikiye ayrılır.
Betimleyici anlatım hikaye, roman, anı, gezi yazısı gibi metin türlerinde kullanılır.
Öğretici metinlerde bilgi vermek amacıyla nesnel anlatımla yazılan betimlemelere açıklayıcı betimleme, edebi metinlerde okur etkilemek için yapılan ve öznel anlatımın hakim olduğu betimlemelere ise izlenim betimleme denir.
Örnek olarak Bodrum'un tarihi dokusu, doğal güzellikleri ve her mevsimin ayrı güzellikleri betimlenmiştir.
50:33Öyküleyici Anlatım: Öyküleme, yaşanan ya da kurmaca bir olayın yer, zaman ve kişiye bağlı olarak anlatımıdır.
Öyküleyici anlatımda amaç, olayı okuyucunun gözü önünde canlandırmak ve anlatmak istenileni bir olay içerisinde vermektir.
Öyküleyici anlatım roman, hikaye, masal gibi sanat ve tarih metinlerinde, anı, gezi yazıları gibi öğretici metinlerde kullanılır.
Örnek olarak bir kişinin yalnızlık hissi, serçelerin akşam vakitleri toplanıp ötüşü ve kışın at kestanesi ağacına üşüşmesi öyküleyici anlatımla anlatılmıştır.
52:24Anlatım Türleri ve Örnekler: Anlatımda kişi, yer ve zaman unsurlarına yer verilir.
56:21Söyle ve Nutuk: Söyle, herhangi bir dinleyici topluluğuna bir düşünceyi aşılamak, topluluğu coşturmak ve bir amaç doğrultusunda yönlendirmek için coşkulu ve edebi bir dille yapılan konuşmalardır.
Söylelerde genellikle kısa cümleler tercih edilir, haber kipi veya mastar halindeki fiiller kullanılır ve klişeleşmiş sözlerden kaçınılır.
İyi bir hatip, dinleyicilerin ilgilerini ve tepkilerini göz önünde tutar, konuşma sırasında herkesin anlayabileceği yalın ve açık bir dille konuşur.
Söyle türünün gelişimi Batı'da eski Yunan edebiyatında Demosten, Latin edebiyatında Cicero'da görülmektedir.
Türk edebiyatında ilk söyler, Bilge Kağan'ın Göktürk-Orhun yazıtlarında Türk milletine seslenişi olarak kabul edilir.
İslam etkisinde gelişen Türk edebiyatında daha çok dini ve askeri söylevler görülür.
58:21Söylev Türleri ve Tarihsel Gelişimi: Padişahlar, devlet yöneticileri ve komutanlar tarafından yapılan askeri konuşmalar ve dini söylerler, camilerde yapılan hutbe, vaaz ve sohbet türündeki konuşmalar dönemin tarihçileri tarafından yazıya geçirilmiştir.
Türk edebiyatında söyle sanatının gelişimi ikinci meşrutiyet'in ilanından sonra Ömer Naci ve Hamdullah Suphi Tanrıöver ile görülür, milli mücadele döneminde Mehmet Akif Ersoy ve Halide Edip Adıvar, cumhuriyet döneminde ise Mustafa Kemal Atatürk söylevde öne çıkan isimlerdir.
Söylev çeşitleri arasında siyasi söyler, askeri söyler, dini söyler, akademik söyler ve hukuki söyler bulunmaktadır.
59:44Söylevde Düşünce Geliştirme Yöntemleri: Söylevde inandırıcılığı sağlamak için tanımlama, örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme, alıntı yapma, sayısal verilerden yararlanma ve benzetme gibi düşünce geliştirme yolları kullanılabilir.
Tanımlama, bir kavramın ya da varlığın ne olduğunu bildirmek ve niteliklerini açıklamaktır; nesnel tanımlama herkes için aynı olan özelliklerden oluşurken, öznel tanımlama kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Karşılaştırma, iki kavram, varlık ve olayın benzer ya da farklı yönleriyle ortaya konulmasıdır; amaç kavramın belirgin özelliklerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır.
1:01:22Söylevde Kullanılan Teknikler: Tanık gösterme ve alıntı yapma, bir düşünceyi savunmak için aynı görüşü paylaşan bir kişinin yazılarından veya konuşmalarından alıntı yapmaktır.
Örnekleme, soyut bir düşünceye somut görünürlük katarak söylemek istenilenin okuyucunun zihninde canlanmasını sağlayan bir tekniktir.
Sayısal verilerden yararlanma, yazarın düşüncelerini sayısal verilerle desteklemesi okur karşısında inanırlığını ve güvenirliliğini artırır; bu yöntem genellikle bilimsel yazılarda kullanılır.
1:03:34Benzetme ve Söylev Türleri: Benzetme, aralarında benzerlik olan iki şeyden benzerlik ve zayıf olanı güçlü olanı anlatmaktır; genellikle "gibi", "sanki", "andırıyor", "tıpkı" gibi ifadelere yer verilir.
Söylev, bir kişinin topluluk önünde bir düşünceyi açıklamak, bir inancı savunmak, bir görüşü benimsetmek amacıyla yaptığı coşkulu ve etkileyici konuşmadır.
Türk edebiyatında ilk söylev örneği Göktürk yazıtlarıdır.
1:08:16Söylev Örnekleri ve Özellikleri: Atatürk'ün 1927 yılında yaptığı Büyük Nutuk, Türk edebiyatında eskimeyen başarılı örneklerindendir ve söyleniş süresi bakımından dünyanın en uzun söylevlerinden biridir.
Dini söyler, din adamlarının bireysel ve toplumsal sorunları dini açıdan yorumladıkları konuşmalardır; Türk İslam toplumunda bu tür söylevlere hutbede denir.
İyi bir hatipte konuşurken metne sık sık göz atması gereken bir özellik değildir.

Açık Öğretim Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitim Videosu

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir