Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Eyüp Hoca tarafından sunulan 9. sınıf Türkçe dersinin eğitim içeriğidir. Öğretmen, TYT ve AYT sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik bilgiler vermektedir.
- Video iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde hikaye ve öykü türünün tanımı, özellikleri, tarihsel gelişimi ve hikaye türleri (olay öyküsü, durum öyküsü, ben merkezli öykü, minimal öykü) detaylı olarak anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise Türkçe dilbilgisi konularına geçilerek isimlerin sınıflandırılması, tamlamaları ve yapıları ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca hikayenin yapı unsurları (şahıs kadrosu, mekan, zaman, olay, anlatıcı, bakış açısı ve çatışma) ve isimlerin cins, özel, tekil, çoğul, topluluk, somut, soyut ve iş eylem adları gibi sınıflandırılması örneklerle açıklanmaktadır. İsim tamlamaları bölümünde belirtili, belirtisiz ve zincirleme tamlamalar incelenmekte, isimlerin basit, türemiş ve birleşik yapıları örneklerle gösterilmektedir.
- 9. Sınıf İkinci Ünite Özetine Giriş
- Eyüp Hoca, 9. sınıf ikinci ünite özetini sunuyor ve daha önce birinci ünitenin özetini soru çözüm videosunda yüklediğini belirtiyor.
- Video, hikaye ve öykü konusunu kapsayacak ve AYT sınavına hazırlananlar için önemli bilgiler içerecek.
- Sayısal öğrenciler için video sonunda isimler ve isim tamlamaları konusunda tekrar yapılacak.
- 01:12Hikaye ve Öykü Tanımı
- Hikaye, sanatsal metinler içinde olay çevresinde gelişen metinler olarak sınıflandırılır ve yaşanmış ya da yaşanabilir olayların anlatılmasıdır.
- Öykü, roman türünün küçültülmüş bir kopyası olarak adlandırılabilir ve en temel özelliği kısa şekilde kaleme alınan bir olay yazısı olmasıdır.
- Batılı anlamda hikaye, öykü türü Tanzimat döneminde Türkiye'ye gelmiştir, ancak tanzimat öncesi de destanlar, masallar, halk hikayeleri gibi anlatı türleri vardı.
- 02:52Türk Edebiyatında Öykü
- Dünya edebiyatında öykü türünün ilk örneği Bocasso'nun "Decameron" başlıklı eseridir.
- Giritli Aziz Efendi'nin "Muhayyelat" adlı eseri modern hikayeciliğe geçişte önemli bir unsurdur.
- Ahmet Mithat Efendi'nin "Letaif-i Rivayat" ve "Kıssadan Hiss" eserleri edebiyatımızdaki ilk yerli hikaye örnekleridir, ancak Sami Paşazade Sezai'nin "Küçük Şeyler" adlı eseri teknik anlamda ilk modern hikayeler olarak tarihe geçmiştir.
- 04:08Hikaye Türünün Gelişimi
- Tanzimat döneminde birçok edebi türde olduğu gibi hikaye de kusurlarla dolu bir dönemdir.
- Servet-i Fünun döneminde Halis Ziya ile birlikte hikaye türünde önemli atılımlar yapılmıştır.
- Hikaye, öykü asıl gelişimini Milli Edebiyat döneminde Ömer Seyfettin ile birlikte sağlamıştır, çünkü Ömer Seyfettin hikayeciliği meslek haline getirmiş ilk yazardır.
- 05:28Hikayenin Yapı Unsurları
- Hikayenin yapı unsurları şahıs kadrosu, yer, zaman, olay, anlatıcı, bakış açısı ve çatışmadır.
- Şahıs kadrosunda karakter (kendine has özellikleriyle ayırt edilebilen kişiler) ve tip (genel geçer özellikleri olan kişiler) olmak üzere iki farklı tür vardır.
- Mekan sayısı hikayede genellikle azdır çünkü zaman aralığı dardır, olaylar kısıtlı bir zamanda gerçekleşir.
- 07:57Anlatıcı ve Bakış Açısı
- Her hikayenin bir anlatıcısı vardır ve anlatıcılar birinci kişi (ben yaptım, ben geldim) ve üçüncü kişi (o geldi, o yaptı) olmak üzere iki türlüdür.
- Bakış açısı kahraman, ilahi ve gözlemci olmak üzere üçe ayrılır.
- Kahraman bakış açısında anlatıcı kahramanın kendisidir ve birinci kişi ağzından anlatır, gözlemci bakış açısında uzaktan bir gözlemci üçüncü kişi ağzıyla anlatır, ilahi bakış açısında ise anlatıcı her şeyi bilen tanrısal bir bakış açısı sergiler.
- 10:46Hikaye Türleri
- Hikaye türleri arasında Çehov tarzı durum öyküsü, Mopasant tarzı olay öyküsü, ben merkezli öykü ve küçüle öykü (minimal öykü) bulunmaktadır.
- Olay öyküsü (klasik öykü, Mopasant tarzı) eski bir anlatım tekniğidir ve olay zinciri, kişi, zaman ve mekan ögesi mutlaka vardır.
- Olay öyküsünde olaylar serim, düğüm, çözüm sırasına uygun mantıksal bir şekilde anlatılır ve son bölümde beklenmedik bir şekilde bitirilir.
- 13:10Durum Öyküsü
- Durum öyküsü (kesit öyküsü, modern öykü) 19. yüzyıldan sonra ortaya çıkmış modern bir türdür ve bu türde olay yoktur.
- Durum öyküsünde günlük hayattan bir kesit sunulur, bir insanlık durumu veya o durumdan edinilen izlenimler aktarılır.
- Dünya edebiyatındaki öncüsü Çehov'dur, Türk edebiyatında ise Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal ve Oktay Akbal temsilcilerdir.
- 14:43Ben Merkezli Öykü
- Ben merkezli öykü, durum öyküsüne benzer ancak kahramanın daha çok kendi ruh hali ve hayal dünyasını yansıttığı hikayelere denir.
- Bu hikayelerde olaylar kahraman anlatıcı bakış açısıyla sunulur ve hikayenin ana kahramanı yazarın bizzat kendisidir.
- Dünya edebiyatındaki temsilcisi Franz Kafka'dır, Türk edebiyatında ise Haldun Taner, Bilge Karasu, Oğuz Atay ve Nezihe Meriç modernist öykücülerdir.
- 15:26Küçüle Öykü
- Küçüle öykü (minimal öykü) hikayenin bir alt türüdür ve yedi yüz elli kelimeden az olan kısa metinler kullanır.
- Bu tür hikayelerde yoğun imgesel bir anlatım vardır ve hikayede verilmeyenler okur tarafından bulunması istenir.
- Küçüle öykülerde anlam anlatılan şey de değil, anlatılmayan da gizlidir ve yoğun dolaylı anlatıma, sembolizme dayanır.
- 17:30Dilbilgisi - İsimler
- Sözcük türleri isim soylu sözcükler (isimler, sıfatlar, zamirler, zarflar, edat, bağlaç, ünlenler) ve fiil soylu sözcükler (fiil, fiilimsi, yardımcı fiil, ek fiil) olarak ikiye ayrılır.
- İsim, varlıkların veya kavramların dildeki karşılığıdır ve her şeyin bir adı vardır.
- İsimler, varlıklara verilişlerine göre özel isim ve cins isim, sayılarına göre tekil ve çoğul, oluşlarına göre somut isim ve soyut isim olarak sınıflandırılır.
- 20:00İsim Türleri
- Cins isim, evrende çok sayıda bulunan ve ortak özellikleri olan varlıklara verilen isimlerdir (masa, kalem, defter, düşünce, özgürlük, demokrasi, su, gökyüzü gibi).
- Özel isim, bir tür içinde yer alan herhangi bir varlığı diğer varlıklardan ayırt etmek için kullanılan isimlerdir (kişilerin adları ve soyadları, hayvanlara verilen isimler, millet, devlet, topluluk isimleri, kıta, ülke, şehir, kurum isimleri, dil, mezhep, tarikat isimleri, yapı, anıt, taşıtlara verilen isimler, gök cisimlerinin adları, kitap, dergi, gazete isimleri, kanun, tüzük, yönetmelik isimleri, bayramlar ve tarihi olay isimleri).
- İsimler sayılarına göre tekil isim, çoğul isim ve topluluk isim olarak ayrılır; varlıkların oluşlarına göre ise somut isim, soyut isim ve iş/eylem isim olarak sınıflandırılır.
- 25:04İsim Tamlamaları
- İsim tamlaması, iki veya daha çok ismin bir araya gelip sözcüklerin aralarında sahiplik ilişkisi olan bir söz öbeği meydana getirmesiyle oluşan söz gruplarıdır.
- Belirtili isim tamlamasında tamlayan "in/ın/ün" eklerini, tamlanan "i/ı/ü" eklerini alır ve aralarında aitlik ilgisi vardır (okulun boyası, suyun sesi, kapının kolu).
- Belirtisiz isim tamlamasında tamlayan ekleme yapmaz, tamlanan "i/ı/ü" eklerini alır ve aralarındaki anlam ilgisi değişebilir (kapı kolu, okul duvarı, yaşam süreci, öğle tatili).
- Zincirleme isim tamlaması, ikiden fazla ismin veya isim görevli kelimenin anlam bütünlüğü oluşturacak şekilde bir araya gelmesiyle oluşur ve mutlaka belirtili veya belirtisiz alt tamlamasını içerir.
- 29:46Belirtisiz İsimler ve Zincirleme Tamlamalar
- Belirtisiz isimlerin tamlamaları zincirleme tamlama kurallarına uymalıdır.
- "Eski pazaryerinin bugünlerde tadı kalmadı" örneğinde "pazaryeri" belirtisiz isimdir ve "pazaryerinin tadı" zincirleme tamlaması kurulmuştur.
- "Babam küçükken sokak lambasının ışığında çalışırmış" örneğinde "sokak lambası" belirtisiz isimdir ve "sokak lambasının ışığı" zincirleme tamlaması kurulmuştur.
- 31:24İsimlerin Yapıları
- İsimlerin yapısı basit, türemiş ve birleşik olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Çekim eki, sözcüğün anlamını ve türünü değiştirmeden sadece çekimini sağlayan eklere verilen isimdir.
- Yapım eki ise sözcüğün anlamını ve türünü değiştiren, yeni bir kelime oluşturan eklere verilen isimdir.
- 32:21Basit ve Türemiş İsimler
- Yapım eki almamış veya sadece çekim eki almış isimler basit yapılıdır.
- Yapım eki almış isimler türemiş yapılıdır.
- Türemiş isimler isimden isim (Türk'ten Türkçeden türemiş) veya fiilden isim (silmekten silgiden türemiş) olarak oluşabilir.
- 35:08Birleşik İsimler
- Birleşik isimler, birden çok kelimenin kalıplaşmasıyla oluşur ve en az iki kelime içerir.
- Birleşik isimler belirtisiz isim tamlaması, yalın durumdaki iki ismin birleşmesi, ünvan grupları, sıfat tamlaması biçiminde oluşabilir.
- Birleşik isimler ayrıca fiilin kalıplaşması, isim-soylu kelime ile çekimli fiilin kalıplaşması, çekimli iki fiilin kalıplaşması ve isnat grubu şeklinde de oluşabilir.