Buradasın
9. Sınıf Türkçe Dili ve Edebiyatı: Dilin Kullanımından Doğan Türler
youtube.com/watch?v=cVx_UKAOlm4Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 9. sınıf Türkçe dili ve edebiyatı dersinin bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, dilin kullanımından doğan türleri detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, dilin tanımı ve yazı ile konuşma dillerinin farklarıyla başlayıp, dilin kullanımından doğan türleri (ağız, şive, lehçe, argo, jargon ve standart dil) sırasıyla açıklamaktadır. Her bir kavram için örnekler verilerek, Türkiye'deki çeşitli ağızlar, şiveler, lehçeler, argo ve jargon örnekleri sunulmaktadır. Son olarak standart dil kavramı ve Türkiye'deki standart Türkçe'nin İstanbul Türkçesi esas alınarak biçimlendirildiği bilgisi verilmektedir.
- 00:01Dilin Kullanımından Doğan Türler
- Bu video, dilin kullanımından doğan türleri (ağız, şive, lehçe, argo, jargon ve standart dil) tanımlarını öğretmektedir.
- Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan kendine özgü kuralları olan bir sesli işaretler sistemidir ve en gelişmiş iletişim aracıdır.
- Konuşurken kullandığımız dil ile yazarken kullandığımız dil aynı değildir; yazı dili kurallıdır, ortak, resmi ve kalıcıdır, konuşma dilinde ise kurallara uyma zorunluluğu yoktur.
- 01:16Ağız
- Bir dilin bir ülke sınırları içindeki farklı yerleşim bölgelerinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılaşan konuşma biçimine ağız denir.
- Türkiye Türkçesinde İstanbul, Trabzon ağzı, Trakya ağzı, Kayseri, Erzurum gibi pek çok çeşitli ağız bulunmaktadır.
- Ege ağzından örnek olarak "siz gidin ben de geliyorum artık" yerine "geliyorum gari" veya "bana bak kız ne yapıyorsun" yerine "benim hakkı ne yapıp durun" şeklinde konuşulur.
- 02:08Şive
- Şive, bir dilin yazılı kaynaklarla izlenebilen tarihi gelişimi içinde ayrılmış kollarıdır.
- Şiveler, bir milletin tarihi, siyasi, kültürel ve sosyal nedenlerle farklı coğrafyalara dağılması ile ortaya çıkar.
- Şiveler arasındaki ses, şekil, kelime gibi farklılıkları anlaşmayı engelleyecek kadar derin değildir.
- 02:44Lehçe
- Bir dilin tarihi gelişimi içinde yazılı kaynaklarla izlenmeyen dönemlerinde ayrılmış kollarına lehçe denir.
- Lehçeler arasındaki ses, şekil ve kelime farklılıkları şivenin aksine anlaşmayı güçleştirecek kadar derindir.
- Yakut lehçesinde "yeni yılınız kutlu olsun" cümlesi "ehigni, şanga, çan, ehe delibin" şeklinde, Çuvaş lehçesinde ise "sene, sulya, çepe, salam, laptap" şeklinde söylenir.
- 03:25Argo
- Argo, ortak dilden ayrı olarak belirli toplulukların ses, yapı, sözdizimi ve anlamı bakımından farklılık gösteren dil ya da kelime dağarcığına denir.
- Farklı bir anlaşma biçimi sağlamak üzere oluşturulan argoda, ortak dildeki kelimelere özel anlamlar verilir ve bazı kelimelerde değişiklik yapılır.
- Argo genellikle kaba bir söyleyiş özelliği gösterir; örneğin "bana çaka satma" cümlesinde argo kelime olan "çaka satmak" gösteriş yapmak anlamındadır.
- 04:17Jargon
- Jargon, aynı meslek ve topluluktaki insanların ortak dilden ayrı olarak kullandıkları özel dil ya da söz dağarcığıdır.
- Örneğin "semptomlardaki azalmaya rağmen tedavi mümkün değil" cümlesindeki jargon olan kelime "semptom"dur ve belirti anlamına gelir.
- "Bu süreç içerisinde ekonomide dalgalanma bekleniyor" cümlesinde ise "dalgalanma" kelimesi jargondur ve burada dalgalanma hareketlilik, hızlı iniş çıkış anlamlarına gelmektedir.
- 04:52Standart Dil
- Standart dil (ölçümlü dil), bir dili toplum olarak konuşan ve yazanların hep birlikte uydukları, ağız özelliklerinden arındırılmış, belirli ölçü ve kurallara bağlı ortak dil olarak tanımlanır.
- Bir milletin yazılı kültürünün oluşabilmesi için o dilde tüm toplumun anlaşma ve birlik sağlaması gerekir.
- Ülkemizde standart Türkçe, İstanbul Türkçesi esas alınarak biçimlendirilmiş olan konuşma ve yazı dilidir.