Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih öğretmeninin 9. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı yazılı sınavı hazırlık dersidir. Öğretmen, tahtada notlar alarak ve öğrencilere sorular sorarak dersi ilerletmektedir.
- Video, tarih biliminin metodolojisi, kaynakların sınıflandırılması ve tarihin fen bilimlerinden ve beşeri bilimlerden ayıran özellikleri ile başlayıp, tarihe yardımcı ilimler, tarih hesaplama yöntemleri, takvim sistemleri ve tarih çağları konularını kapsamaktadır. Son bölümde ise yazının icadı ve Anadolu medeniyetleri (Hititler, Frigler, İyonlar, Lidyalılar ve Urartular) ele alınmaktadır.
- Videoda Milli Eğitim Bakanlığı'nın bu sene açık uçlu sorular soracağı belirtilerek öğrencilere not defteri, kalem ve kağıt hazırlamalarını tavsiye edilmektedir. Ayrıca Türklerin tarih boyunca kullandıkları beş farklı takvim (Hicri, Rumi, Miladi, Celali ve Selçuklu) hakkında bilgiler verilmekte ve farklı uygarlıkların takvimlerinin başlangıçlarının dini, siyasi ve kültürel faktörlerle nasıl belirlendiği anlatılmaktadır.
- 9. Sınıf Tarih Yazılı Hazırlığı
- Video, 9. sınıf tarih branşına ait bir dönem bir yazılı çalışması için hazırlık içermektedir.
- Milli Eğitim Bakanlığı bu sene açık uçlu sorular soracağından, öğrencilerin yanlarında not defteri, kalem ve kağıt bulundurması gerekmektedir.
- 00:52Tarih Biliminin Bilimsel Araştırma Metodu
- Tarih biliminin bilimsel araştırma metodu "beş T kuralı" olarak adlandırılır: tarama, tasnif, tahlil, tenkit ve terkip.
- Tarih biliminde kaynakların sınıflandırılması yazısız kaynaklar, yazılı kaynaklar, görsel kaynaklar ve işitsel kaynaklar olarak yapılır.
- Yazısız kaynaklar arasında alet edevatlar, anıtlar ve Göbeklitepe'deki hayvan figürleri olan taşlar bulunur.
- Yazılı kaynaklar arasında kitabeler, paralar, belgeler, mektuplar, armalar ve siyasi anlaşmalar yer alır.
- 05:33Tarih Biliminin Özellikleri
- Tarih bilimi fen bilimlerinden ve beşeri bilimlerden farklı olarak deney ve gözlem içermez.
- Tarih biliminde genelleme yapılamaz, örneğin 1453 yılında top kullanılarak İstanbul'un fethedilmesi, diğer şehirlerde de top kullanılarak fethedileceği anlamına gelmez.
- 07:36Yazının Tarihi
- Yazı MÖ 3000'lerde Sümerler'de ortaya çıkmış ve çeşitli etkileşim yollarıyla diğer uygarlıklara taşınmıştır.
- Anadolu coğrafyasında yazının kullanımı Asur ve Hitit tabletlerinin bulunması sonucunda MÖ 2000'li yıllara tarihlendirilmiştir.
- Bu dönemde Anadolu'ya yazının gelmesinde Mezopotamya ile yapılan ticaretin son derece etkili olduğu görülmüştür.
- 08:28Tarihe Yardımcı İlimler
- Tarihe yardımcı ilimler arasında coğrafya, arkeoloji (kazı bilimi), nümizmatik (para bilimi), kronoloji (zaman bilimi), antropoloji (kültür ve ırk bilimi), filoloji (dil bilimi), epigraf (kitabe bilimi), sosyoloji (toplum bilimi), diplomasi (siyaset bilimi), etnoloji (kültür bilimi), arma bilimi (paografi), yazı bilimi (scirografi) bulunmaktadır.
- Sümerler MÖ 3000'lerde ortaya çıkmış, Mezopotamya medeniyetlerinin coğrafyası ve Asur-Hitit tabletlerinin bulunması tarihe yardımcı ilimlerin coğrafya, arkeoloji, kronoloji, diplomasi ve paleografi olduğunu göstermektedir.
- Göbeklitepe, Çatalhöyük ve Çayönü bölgelerinde yapılan araştırmalarda tarihe yardımcı olan bilimler coğrafya, arkeoloji, kronoloji ve paleografidir.
- 15:04Tarih Hesaplama
- Tarihlerin hangi yüzyılda, yarıda ve çeyreğinde olduğunu belirlemek için, yüzyılın ilk iki rakamına 1 eklenir (örneğin 2024 yılı 21. yüzyılda, 1. çeyrekte ve 1. yarısında yer alır).
- Yüzyılın yarısı 50, çeyreği ise 25'tir; 0-24 arası 1. çeyrek, 25-49 arası 2. çeyrek, 50-74 arası 3. çeyrek, 75-99 arası 4. çeyrektir.
- 17:50Tarih Hesaplama Yöntemi
- Tarih hesaplamasında, tarih rakamlarının toplamı alınarak yüzyıl belirlenir ve 1 eklenerek yüzyıl yılı bulunur.
- Yüzyılın hangi yarısında olduğu, tarih rakamlarının 50'li, 70'li, 90'lı gibi gruplandırılmasıyla belirlenir.
- Milattan önceki tarihlerde, tarih rakamlarının toplamı alınarak yüzyıl belirlenir ve 1 çıkarılarak yüzyıl yılı bulunur.
- 22:18Tarih Çağları
- Tarih öncesi çağlar, yazının olmadığı çağlardır ve taş devri (paleolitik, mezolitik, neolitik) ile maden devri (bakır, tunç, demir) olarak ayrılır.
- Tarihi çağlar, yazının bulunmasından sonra ilk çağ, orta çağ, yeni çağ ve yakın çağ olarak sıralanır.
- Tarihin çağlara ayrılmasının en önemli sebebi, tarihin devasa boyutunu öğrenciler tarafından kolay öğrenilmesi ve öğretilmesidir.
- 26:48Türklerin Kullandığı Takvimler
- Türkler tarih boyunca farklı coğrafyalara gittiğinden farklı takvimleri kullanmışlardır.
- Oniki hayvanlı Türk takvimi, oniki yılda bir devir daim eder, her yıla bir hayvan ismi verilir ve aylara numara verilirdi.
- İslam'ın kabulüyle Türkler hicri takvime geçti, bu takvim ay yılı esaslı olup, oniki hayvanlı Türk takviminden farklı olarak güneş yılı esasını takip etmezdi.
- Büyük Selçuklular, tarımsal ürünlerin ve verginin toplanması amacıyla Celali takvimini hazırlatmıştır.
- 29:59Takvimler ve Tarih
- Celali lakaplı Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın ardından Osmanlı Devleti de Rumi takvimi icat etmiştir.
- Tanzimat'tan sonra (1839) Rumi takvim Osmanlı'da kullanılmaya başlanmış ve dördüncü Mehmed'e kadar devam etmiştir.
- Miladi takvim Batıda hazırlanmış, Hz. İsa'nın doğumunu esas almış ve Mısır, İyon, Yunan ve Roma uygarlıklarının katkılarıyla gelişmiştir.
- 31:26Türklerin Kullandığı Takvimler
- Türkler tarihte beş ayrı takvim kullanmışlardır ve miladi takvim günümüze kadar kullanılmaktadır.
- Hicri takvim kutsal gün ve gecelerin, bayramların belirlenmesinde kullanılırken, diğer dini günlerin belirlenmesi dışında miladi takvime göre günümüz devam ettirilir.
- 32:11Uygarlıkların Takvimlerinin Başlangıçları
- İbraniler takvimlerinin başlangıcını M.Ö. 3761'i (Tekvin yılı) olarak belirlemişlerdir, bu dini bir konudur.
- Romalılar Roma'nın kurulduğu M.Ö. 752'yi, Yunanlılar ilk Olimpiyatların yapıldığı M.Ö. 776'yı, Hristiyanlar Hz. İsa'nın doğumunu, Müslümanlar ise Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicret ettiği 622'yi takvimlerinin başlangıcı olarak belirlemişlerdir.
- Farklı toplumların takvimlerinin başlangıcında dini, siyasi ve kültürel etkiler etkili olmuştur.
- 33:52Arkeolojik Kazılar ve Tarih Çağları
- Arkeolojik kazılarda en üst katmanda bakır dönemine ait ürünlere, ilerleyen aşamalarda eski taş dönemine ait kalıntılara rastlanmıştır.
- Tarih öncesi devirlerde taş devri (eski taş, orta taş, yeni taş) ve maden devri (bakır, tunç, demir) olarak ayrılır.
- Bir yerleşim yerinde tarihi devirler normal sırasına göre yaşanmışsa, savaş, göç veya ticaret olmamıştır; ancak farklı devirlerin kalıntıları bir arada bulunursa, bu topluluklar arasında etkileşim (savaş, göç veya ticaret) olmuştur.
- 38:01Yazının İcadı ve Sümerler
- Yazının icadı insanlık tarihine büyük katkılar sağlamıştır ve Samuel Noah Kramer'in "Tarih Sümer'de Başlar" adlı kitabında bu konu ele alınmıştır.
- Sümerler ziggurat denilen katman katman inen tapınaklar yapmış, en alt katını ürün depolamak, orta katlarını okul olarak, en üst katını ise rasathaneyi kullanmıştır.
- Sümerler Mezopotamya'nın kenarında, bereketli hilal'in Basra Körfezi'ne yakın kısmında kurulmuş ve tarımla uğraşmışlardır.
- 39:10Yazının İcadı ve Önemi
- Tarımla uğraşan insanlar ihtiyaçlarından fazla ürün üretiyor ve bu fazla ürünleri rahiplerin bulunduğu ziggurat tapınaklarının depolarına emanet ediyorlardı.
- Piktograf denilen işaret yazısı ortaya çıkarak, daha sonra harflere ve alfabeye dönüşmüştür.
- Yazının icadı insanlık tarihinde bilginin kısa sürede evrensel hale gelmesini sağlamış, tarihi bilgilerin daha kesinlik kazanmasını sağlamıştır.
- 42:16Alfabe ve Uygarlıklar
- Alfabe ilk olarak Fenike'de ortaya çıkmış ve ticaret aracılığıyla İyon, Yunan ve Roma medeniyetlerine yayılmıştır.
- Şu an kullandığımız Latin alfabesi, Fenike alfabesinden alınmış ve daha da geliştirilmiştir.
- Fenike, İyon, Yunan ve Roma uygarlıkları alfabenin ortaya çıkması ve gelişiminde büyük katkısı olan uygarlıklardır.
- 44:05Anadolu Medeniyetleri
- Anadolu coğrafyası tarih boyunca münbit ve bereketli olduğu için farklı medeniyetler buraya sahip olabilmek amacıyla gelmişlerdir.
- Anadolu medeniyetleri arasında Hititler, Frigler, İyonlar, Lidyalılar ve Urartular bulunmaktadır.
- Anadolu'da yazı Hititlerle beraber başlamış, Hititler'den önce Anadolu'da Huriler denilen bir topluluk vardı ancak onlarla ilgili çok bilgiye sahip değiliz çünkü yazı yoktu.