Buradasın
9. Sınıf Kimya Dersi: Modern Atom Teorisi ve Elektron Dizilimi
youtube.com/watch?v=pD-rUitlBQ4Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Celal Hoca tarafından sunulan, hastanede endoskopi işlemi geçirdikten sonra 9. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı bir kimya dersidir. Öğretmen, konuyu mantıksal bir şekilde anlatarak öğrencilerin daha iyi anlamasını sağlamayı amaçlamaktadır.
- Videoda modern atom teorisi, elektronların dalga ve tanecik özellikleri, Heisenberg belirsizlik ilkesi, Schrödinger'in dalga fonksiyonları ve orbital kavramı detaylı olarak ele alınmaktadır. Ders, Bor atom modelinin eksik yanlarından başlayarak, s, p, d, f ve g orbitallerinin özellikleri, enerji seviyeleri ve elektron diziliminin nasıl yazılacağı konularını kapsamaktadır.
- Öğretmen, elektronların çekirdek etrafında nasıl dağıldığını, enerji seviyelerinin çekirdekten uzaklaştıkça nasıl arttığını ve elektron sayısının formülünü (2n²) açıklamaktadır. Ayrıca, 118 elektronlu bir atomun elektron dizilimini bulma yöntemi ve tam dolu, yarı dolu orbitallerin nasıl belirleneceği örneklerle anlatılmaktadır. Video, öğrencilere elektron dizilimini ezberlemek yerine mantığını anlamalarını sağlamayı amaçlamaktadır.
- Giriş ve Kanal Hakkında Bilgiler
- Öğretmen, endoskopik bir işlem için hastanede bir gün kaldığını ve bu süre zarfında videoları izlediğini belirtiyor.
- Kanalın dokuzuncu sınıf öğrencilerine yönelik olduğunu ve video kalitesi, akışkanlığı ve anlatım kalitesi konusunda çok takıntılı olduğunu ifade ediyor.
- Kanalı büyütmeye çalıştığını ve dokuzuncu sınıf öğrencilerine orbitalleri mantıklarıyla anlatacağını söylüyor.
- 01:58Dersin İçeriği
- Bu derste elektron dizilimleri, orbitaller ve modern atom teorisi konuları ele alınacak.
- Öğretmen, tablet üzerinde el terinin kalemle yazarken atlama yapmasına neden olabileceğini ve bu nedenle eldiven kullandığını açıklıyor.
- Dersin uzun olacağını ve önceki videoda ses sorunu yaşadığını, bu sefer daha kısa bir video çekmeye çalıştığını belirtiyor.
- 03:29Modern Atom Teorisi
- Bir önceki derste Bor atom modeli anlatılmış, bu modelde çekirdek ve çekirdeğin etrafında yörüngeler bulunuyordu.
- Bor atom modelinin tek elektronlu sistemleri açıklarken çok elektronlu sistemleri açıklayamadığı ve nötronlar içermediği belirtiliyor.
- Heisenberg belirsizlik ilkesine göre elektronun konumunu ve hızını aynı anda aynı hassasiyette bilmek mümkün değildir.
- 06:00Dalga-Tanecik İkilemi
- Işık hem dalga hem tanecik özelliği gösteriyor, bu duruma dalga-tanecik ikilemi denir.
- Elektronlar da ışık gibi dalga ve tanecik özelliği gösteriyor.
- Elektronların dalga gibi davrandığı hareket deney olarak tek yarık-çift yarık deneylerinde gösteriliyor.
- 07:05Elektronların Dalga Özelliği
- Elektronların konumu fiziki olarak bilinemezse, belirsizlik ilkesi gereği matematiksel olarak bulunma ihtimali yüksek olan bölgeler hesaplanır.
- Bor atom modelinde elektronlar tanecik gibi düşünülürken, günümüzde elektronların aynı anda dalga özelliğinin de olduğu bilinmektedir.
- Elektronlar dalga hareketi gösterir, bir tribündeki Meksika dalgaları gibi hareket ederler ve tanecikler gibi değil, dalga gibi düşünülmelidir.
- 08:01Schrödinger'in Dalga Fonksiyonları
- De Broglie, elektronun hızını ve yerini aynı anda hesaplayamayız ve elektronun hem tanecik hem de dalga özelliği gösterdiğini belirtmiştir.
- Schrödinger, elektronları dalga gibi düşünerek matematiksel olarak bulunma ihtimalleri yüksek olan bölgeleri hesaplamıştır.
- Dalga fonksiyonları, elektronların dalga gibi düşünülüp fizikteki dalga mekaniğinin elektronları uyarlanmış halidir ve dört kuantum sayısı ile elektronların bulunma ihtimalleri en yüksek matematiksel bölgeleri orbital kavramıyla açıklar.
- 09:30Orbital Kavramı
- Orbital, elektronların bulunma ihtimali yüksek bölgelerdir ve elektronlar artık yörüngelerde değil, orbitallerde bulunurlar.
- Yörünge kavramı tanecik gibi düşünürken, orbital kavramında elektronlar dalga gibi düşünülür ve üç boyutlu bir eksende hareket ederler.
- Elektronların konumu tam olarak bilinemez, sadece bulunma ihtimalleri hesaplanabilir.
- 11:01S Orbitalleri
- S orbitalleri yuvarlak şekildedir ve çekirdeğin etrafında elektronlar bulunabilir.
- Bir enerji seviyesinde bir s orbitali, iki enerji seviyesinde iki s orbitali, üç enerji seviyesinde üç s orbitali vardır.
- S orbitalleri küreseldir ve çekirdekten uzaklaştıkça büyür çünkü elektronlar çekirdekten uzaklaştıkça daha az çekime maruz kalır.
- 12:55P Orbitalleri
- P orbitalleri ikinci enerji seviyesinden itibaren başlar ve bütün her seviyelerinde bulunur.
- P orbitalleri açısal koordinatlara bağlıdır ve x, y, z ekseni üzerinde üç tane p orbitali vardır.
- Aynı enerji seviyesinde bulunan p orbitalleri eş enerjisidir ve her bir p orbitali maksimum altı elektron alabilir.
- 16:05Alt Enerji Seviyeleri ve Orbitaller
- Alt enerji seviyeleri S, P, D ve F olmak üzere dört türdür.
- D türünde orbitaller üç enerji seviyesinden itibaren başlar ve beş farklı orbital vardır.
- P iki enerji seviyesinden itibaren değerler başlar ve dört farklı orbital vardır.
- 17:13D Orbitallerinin Özellikleri
- D orbitalleri üç boyutlu olarak düşünüldüğünde dörtlü loblu olup, elektronlar bu loblarda bulunabilir.
- D orbitalleri X, Y ve Z eksenlerine bağlı olarak farklı konumlarda yer alır.
- D orbitallerinde elektronlar çekirdeğin etrafında bulunabilir ve her orbitalde iki elektron yer alabilir.
- 19:27P Orbitallerinin Özellikleri
- P orbitalleri üç tane iki loblu orbitalden oluşur ve enerjileri eşittir.
- S alt kabuğunda bir orbital vardır ve bu orbital küresel şekildedir.
- Her orbitalde iki elektron yer alabilir ve toplam altı elektron p alt seviyesinde bulunabilir.
- 20:36F Orbitallerinin Özellikleri
- F orbitalleri dört enerji seviyesinden itibaren başlar ve toplam yedi tane orbital vardır.
- F orbitallerinde elektron bulunma ihtimali açısal koordinatlara bağlıdır.
- F orbitallerinde elektronlar çekirdeğin etrafında bulunabilir ve her orbitalde iki elektron yer alabilir.
- 22:51Enerji Seviyeleri ve Alt Enerji Seviyeleri
- Enerji seviyeleri, alt enerji seviyeleri ve orbital türleri arasındaki ilişki açıklanmaktadır.
- Birinci enerji seviyesinde sadece bir orbital bulunurken, ikinci enerji seviyesinde s ve p orbitalleri, üçüncü enerji seviyesinde s, p ve d orbitalleri, dördüncü enerji seviyesinde s, p, d ve f orbitalleri yer alır.
- Her orbital türü maksimum elektron alabilir: s orbitali 2, p orbitali 6, d orbitali 10, f orbitali 14 elektron alabilir.
- 24:20Modern Atom Teorisi ve Bor Atom Modeli
- Bor atom modeli tek elektronlu atomları açıklarken, çok elektronlu atomları açıklayamamaktadır.
- Bor atom modeline göre birinci enerji seviyesindeki bütün elektronlar aynı enerjilidir, ikinci enerji seviyesindeki elektronlar da aynı enerjilidir.
- Modern atom teorisine göre ikinci enerji seviyesinde s² ve p² olmak üzere iki farklı alt enerji seviyesi vardır.
- 27:38Enerji Seviyelerindeki Elektron Sayısı
- Elektron sayısı formülü 2n²'dir, burada n enerji seviyesidir.
- Üçüncü enerji seviyesinde 2×3²=18 elektron, dördüncü enerji seviyesinde 2×4²=32 elektron bulunabilir.
- Beşinci enerji seviyesinden itibaren 5s, 5p, 5d ve 5f orbitalleri başlar, ancak 5g ve 6G gibi orbitaller boş kalır çünkü bu seviyelerdeki elektronları dolduracak kadar büyük elektronlu atom yoktur.
- 30:37Elektron Dizilimi
- En büyük atom olan neon (118 elektron) enerji seviyelerine yerleştirildiğinde, en son 7p orbitali doldurulur.
- 7p orbitalinden sonra olması gereken 5g orbitali boş kalır çünkü 119 elektronlu atom yoktur.
- Matematiksel olarak daha yüksek enerji seviyeleri (8s, 8p, 8d, 8f) oluşturulabilir ancak en büyük atomun elektronları yerleştirildiğinde sadece en yüksek seviye doldurulur.
- 31:29Bor Atom Modeli ve Enerji Seviyeleri
- Bor atom modeline göre çekirdekten uzaklaştıkça (n değeri büyüdükçe) enerji seviyesi artar.
- Elektronlar düşük enerjiye yerleşmek ister ve enerji seviyesi giderek artar.
- Bor atom modelinde elektronlar önce 1s, sonra 2s, 2p, 3s, 3p, 3d, 4s, 4p, 4d, 4f şeklinde dolur.
- 33:03Modern Atom Teorisi ve Enerji Sıralaması
- Modern atom teorisine göre enerji seviyeleri çekirdekten uzaklığa bağlı değil, alt enerji seviyelerine bağlıdır.
- Modern atom teorisine göre 4s enerjisi 3d enerjisinden daha küçüktür çünkü elektronların birbirleriyle etkileşimi enerjiyi etkiler.
- Elektronlar her zaman enerjisi düşük olana yerleşir ve bu nedenle enerji sıralaması 1s, 2s, 2p, 3s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s şeklinde olur.
- 37:18Elektron Dizilimi Sıralaması
- Elektron dizilim sıralamasını ezbere bilmek gerekir, özellikle ilk dört periyottaki elektronları yerleştirmek yeterlidir.
- Elektron dizilimini yaparken, s ve p arasında 6 elektron, s ve d arasında 10 elektron, s ve f arasında 14 elektron yerleştirilir.
- 4'ten itibaren s ile d arasında 10 elektron, 6'dan itibaren s ile f arasında 14 elektron yerleştirilir.
- 40:57Elektron Dizilimi ve Enerji Sıralaması
- Elektron diziliminde enerji sıralaması 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 3d, 4s, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s, 4f, 5d, 6p şeklinde devam eder.
- 3d orbitalinde maksimum 10 elektron, 4d orbitalinde maksimum 10 elektron, 5d orbitalinde maksimum 10 elektron ve 6p orbitalinde maksimum 16 elektron bulunabilir.
- Elektron diziliminde bir katmanda maksimum 2 elektron, ikinci katmanda maksimum 8 elektron, üçüncü katmanda maksimum 18 elektron ve dördüncü katmanda maksimum 32 elektron yer alabilir.
- 42:14Elektron Diziliminin Yazımı
- Elektron dizilimini yazarken önce 1s orbitalini, sonra 2s orbitalini ve ardından 2p orbitalini doldururuz.
- İkinci katmanda maksimum 8 elektron olabilir, ancak 20'den sonra 3. katmanda 18 elektron yerine 14 elektron bulunur.
- Elektron dizilimini yazarken önce 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s, 4f, 5d, 6p şeklinde devam eder ve her orbitalin maksimum elektron kapasitesini dikkate alırız.
- 47:38Elektron Diziliminde Otel Kavramı
- Elektron diziliminde s orbitallerinde tek orbitalde maksimum 2 elektron, p orbitallerinde tek orbitalde maksimum 2 elektron ve üç orbitalde maksimum 6 elektron yer alabilir.
- Hunt kuralına göre elektronlar önce aynı yöne bakan orbitalleri doldurur, sonra ters yöne bakan orbitallere yerleştirilir.
- Elektron diziliminde tam dolu oteller (her orbitalin maksimum elektron kapasitesine sahip olduğu orbitaller) ve yarı dolu oteller (her orbitalin maksimum elektron kapasitesinin yarısına kadar dolu olduğu orbitaller) belirlenir.