Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir edebiyat öğretmeninin 9. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, Milli Eğitim Bakanlığı'nın senaryolarına ve örnek sorularına dayanarak ders anlatmaktadır.
- Video, edebiyatın temel kavramları, öğretici ve sanatsal metinler, şiir türleri, söz sanatları, yazım kuralları ve Türkçe dil bilgisi konularını kapsamaktadır. İçerik, teorik bilgilerin anlatımı ve örnek soru çözümleriyle yapılandırılmıştır. Öğretmen, edebiyatın tanımı, şiir türleri (epik, lirik, pastoral, satirik, didaktik, dramatik), söz sanatları (teşbih, istiare, teşhis, intak, tezat, mübalağa, hüsn-ü talil) ve yazım kuralları gibi konuları detaylı şekilde ele almaktadır.
- Videoda ayrıca edebiyatın disiplinlerle ilişkileri, metin türleri (tanımlama, örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme, sayısal veriler ve deneme) ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri hakkında bilgiler verilmektedir. Öğretmen, konuları örneklerle pekiştirmekte ve öğrencilere sınav hazırlığı için sayfa numaraları ve çalışma önerileri sunmaktadır.
- 9. Sınıf Edebiyat Yazılı Programı Tanıtımı
- 9. sınıf edebiyat 1. dönem 1. yazılı programı başlıyor ve sınavlarda hocaların yüzde yüz soracağı kısımlar kesin olarak hazırlanmış.
- Milli Eğitim Bakanlığı'nın senaryolarına, 2025-2026 sınav senaryolarına ve metastik sorulara bakılarak mükemmel bir yazılı provası hazırlanmış.
- Programda edebiyat nedir konusu anlatılacak, süper sorular çözülecek ve yazı notları paylaşılacak.
- 01:27Edebiyatın Tanımı ve Özellikleri
- Edebiyat, duyguları, düşünceleri ve olayları söz veya yazı ile güzel ve etkili bir şekilde anlatmasıdır.
- Edebiyatın temel amacı estetik zevk vermek ve temel malzemesi dildir.
- Edebiyat güzel sanatların fonetik (işitsel) kolunda yer alır, müzik ise işitsel bir sanattır.
- 03:06Edebiyatın Bilim ve Güzel Sanatlarla İlişkisi
- Edebiyat insana hizmet eder ve birçok bilim dalıyla iletişim içerisinde olur.
- Edebiyat tarih, psikoloji, sosyoloji ve felsefe gibi bilim dallarından faydalanır.
- Edebiyat güzel sanatların sese şekil veren işitsel fonetik sanatlar bölümüdür.
- 05:16Öğretici ve Sanatsal Metinler
- Öğretici metinler sıkıcı, resmi dil kullanır, açıklayıcı anlatım yapar ve nesnellik içerir.
- Sanatsal metinler estetik kaygı içerir, kurgulanabilir, üslup kaygısı vardır ve mecaz, yan anlamlar içerir.
- Öğretici metin bilgi verirken, sanatsal metin keyiflendirmeye çalışır ve öyküleyici bir üslup kullanır.
- 07:46Öğretici ve Sanatsal Metinlerin Karşılaştırılması
- Öğretici metinde amaç bilgi vermek iken, sanatsal metinde amaç estetik kaygıdır.
- Öğretici metinde üslup resmi, virgül açık ve anlaşılır olurken, sanatsal metinde üslup sanatsal ve mecazlı kelimelerle özel bir şekilde kullanılır.
- Öğretici metinde dil göndergesel işlevde (bilgi gönderme) iken, sanatsal metinde dil sanatsal işlevde (şiirsel) olur.
- 09:15Şiirde Tema ve Konu
- Şiirde tema, yoğun olarak işlenen duygudur (özlem, sıla, hasret, aşk, sevgi, ayrılık, yalnızlık gibi kelimeler).
- Şiirde konu ise temada somutlaştırılan, daha detaylı olan şeydir (Anadolu'ya yapılan bir yolculuk, anneye duyulan özlem gibi).
- Örnek olarak Faruk Nafiz Çamlıbel'in "Han Duvarları" şiirinde tema özlem, konu ise Anadolu'ya yapılan bir yolculuk sırasında duyulan özlemdir.
- 11:21Söz Sanatları
- Söz sanatı, bir cümlenin içerisinde kelimelerin mecaz anlamlı veya farklı kullanılmasıyla oluşur.
- Teşbih (teşbih-i beli), benzeyen ve kendisine benzetilen ikisinin beraber olduğu güzel benzetmedir.
- Teşhis (kişileştirme), insan olmayan varlığın insan gibi davranmasıdır; intak ise insan olmayan varlığın konuşmasıdır.
- Tezat, karşıt ifadelerin bir arada kullanılmasıdır; mübalağa ise abartma sanatıdır.
- 16:39Şiir Türleri
- Epik şiir, kahramanlık, yiğitlik, savaş, cesaret gibi konuları coşkulu anlatan şiir türüdür.
- Lirik şiir, aşk, sevgi, özlem, gurbet gibi konuları anlatan şiir türüdür; burada aşk sadece sevgili değil, Allah'a olan aşk veya anneye olan sevgi gibi farklı anlamlara da gelebilir.
- Pastoral şiir, tabiatın güzelliklerini, kır ve çoban hayatını anlatan şiir türüdür.
- Satirik şiir, eleştirel bir şekilde hiciv içeren şiir türüdür.
- Didaktik şiir, öğüt ve bilgi veren şiir türüdür.
- Dramatik şiir, eski Yunan tiyatrosunda kullanılan, oyuncuların bölümleri tiyatro şeklinde sunarken kullandıkları şiir türüdür.
- 19:07İmge Kavramı
- İmge, şairin hayallerinin bir ifadesidir.
- İmge ile ilgili sorular MEB örnek sorularında ve senaryolarda gelebileceği için yazılıda sorulabilir.
- 19:21Şiirde Söz Sanatları
- Şair, dili kullanarak yeni anlamlar yüklüyor ve bir oluşturuyor, örneğin "adını mıh gibi aklımda tutuyorum" ifadesi aşkı farklı bir dile yükleyerek aktarıyor.
- İmge, metinlerde kullanılan kelime ve kavramların zihinde oluşturduğu tasvirlerdir; örneğin "tümsek" sözcüğü şehitlerin yattığı mezarları çağrıştırarak vatan sevgisini işler.
- Benzetme, "gibi" sözcüğüyle ifade edilen bir söz sanatıdır; örneğin "geceler bir nehir gibi akıyor" ifadesinde geceler nehire benzetilmiştir.
- 21:05Telmih ve Diğer Söz Sanatları
- Telmih, önemli kişilerin, peygamberlerin veya kahramanların isimlerini kullanarak hatırlatma yapmaktır; örneğin "Bedir'in aslanları ancak bu kadar şanlıydı" ifadesinde Bedir Savaşı hatırlatılmıştır.
- Açık benzetme, "gibi" sözcüğüyle açıkça benzetilen ve benzeyen kullanılırken, kapalı benzetme ise benzetilen kullanılırken benzeyen kullanılmaz.
- Konuşturma, insan olmayan varlığın konuşmasıdır; örneğin "ben toz kanatlı bir kelebeğim" ifadesinde kelebek konuşmaktadır.
- 23:45Mübalağa ve Tezat
- Mübalağa, abartma anlamına gelir; örneğin "bir çeksem dağı taşı eritir" ifadesinde gerçek olmayan bir abartma vardır.
- Tezat, zıtlık anlamına gelir; örneğin "neden böyle düşman görünürsünüz? Yıllar yılı dost bildiğim ayna" ifadesinde dost ve düşman birbirine zıttır.
- Sınavlarda "tezat" yerine "termi" yazmamak gerekir, aksi takdirde edebiyat hayatınız biter.
- 24:35Tenasüb ve Tecavü
- Tenasüb, münasip bir zamanda gelir anlamına gelir; uygun kelimenin bir arada kullanılmasıdır.
- Tecavü, arif bilmezden gelme anlamına gelir; örneğin "şakaklarıma kar mı yağdı? Ne var benim Allah'ım bu çizgili" ifadesinde şair kar yağmadığını bilir ama bilmezden gelir.
- Hüsn-ü talil, güzel nedene bağlama anlamına gelir; örneğin "gülüşünle açtı güller" ifadesinde güllerin açmasını sevgilinin gülüşüne bağlar.
- 26:03Teşhis ve Mecaz-ı Mürsel
- Teşhis, kişileştirme anlamına gelir; örneğin "dinmiş denizin şarkısı" ifadesinde rüzgar uyumakta, körfez düşünür gibi ifadeler teşhisdir.
- Mecaz-ı mürsel, ad aktarmasıdır; örneğin "usta kramponlar sağdaydı" ifadesinde futbolcular krampona benzetilmiştir.
- Mecaz-ı mürselde parçadan bütüne gidiş vardır; örneğin "bakımsızlıklarla göçüp gitmiş bir cihan" ifadesinde cihan göçüp gitmemektedir.
- 28:32Yazım Kuralları
- "D" harfi, cümleden atabiliyorsak ayrı yazılır, getirebiliyorsak bitişik yazılır.
- Sayılar daima ayrı yazılır; "ikişer" yerine "iki" yazılır.
- Kısaltmalarda "k" harfi yoktur; örneğin "TDK" yerine "TDK'nın" yazılır.
- 30:02Dörtlük Analizi
- Dörtlükteki "tadı" kelimesinin anlamı "bir şey duymak, hissetmek" olarak belirlenmiştir.
- Dörtlükte hakim olan duygu bağımsızlık duygusu olarak tespit edilmiştir.
- Kurtuluş Savaşı'ndan sonra milletin hissettiği bağımsızlık duygusu, hürriyet zevkini tadma anlamına gelmektedir.
- 31:20Deneme Analizi
- "Canım Kitap" isimli denemenin konusu edebiyatın insan hayatındaki yerini anlatmaktadır.
- Denemenin ana fikri "edebiyat insan hayatında en zor koşullarda bile vazgeçilmezdir" olarak belirlenmiştir.
- Denemenin yazılış amacı okuyucuyu edebiyatın değeri üzerine düşünmeye sevk etmektir.
- Anlatım biçimi tartışmacı anlatım olarak değerlendirilmiştir.
- 35:12Şiir Türü Belirleme
- Şiir türleri arasında lirik şiir (aşk), epik şiir (kahramanlık), satirik şiir (eleştiri), pastoral şiir (doğa) ve dramatik şiir (tiyatro) bulunmaktadır.
- Verilen şiir parçası "Ana gözlerini sevdiğim dilber" başlıklı lirik şiir türüne aittir.
- 36:12Cümle Bağlaçları
- Tamamlanmış cümlelerin sonuna nokta, tamamlanmamış cümlelerin sonuna üç nokta konulmalıdır.
- Parantez belirtilmiş yerlere sırasıyla "virgül" ve "üç nokta" getirilmelidir.
- 37:01Edebiyat ve Diğer Disiplinler
- Süleymaniye Camii'nin mimarisi Mimar Sinan tarafından yapılmış ve klasik Osmanlı mimarisinin önemli örneklerinden biridir.
- Mimar Sinan, geniş kubbeyi fil ayakları üzerine yerleştirmek için matematik bilimin denklem sistemi faydalanmıştır.
- Edebiyat ve mimari, her ikisi de insana hizmet ettiği için etkileşim içinde bulunmaktadır.
- 38:17Edebi Sanatlar ve Şiir Analizi
- "Yeni bir gün doğarken yeni güne bir avuç su olmak isterdim dedi" dizelerinde rüzgarın konuşması teşhis ve intak (konuşturma) edebi sanatlarını içerir.
- "Sıcak bir sözle içimin tellerine vurursun, ufacık bir bakışta sevda yüzme savurursun" dizelerinde benzetme ve mecaz ifadeleri kullanılmıştır.
- Lirik şiirlerde duygu dolu ifadeler mecaz ifadelerle aktarılır.
- 40:08Büyük Harflerin Kullanımı
- Özel isimler, şehir isimleri, ilçe isimleri, kurum isimleri ve eser isimleri büyük harfle yazılır.
- Özel isimler (Mehmet Akif Ersoy), şehir isimleri (İstanbul), ilçe isimleri (Fatih), kurum isimleri (Baytar Mektebi) ve eser isimleri (Safahat, İskal Marşı) büyük harfle yazılır.
- 41:43İsim Türleri
- Tekil isim (kalem) ve çoğul isim (kalemler) vardır.
- Cins isim (kalem, ağaçlar, orman) ve özel isim (Atatürk, Tonguç, Ahmet, Mehmet) vardır.
- Somut isim (kalem, şehir, sokak, fener, ışık, köpek) ve soyut isim (kimsesizlik, duygu, yalnızlık) vardır.
- 43:52Nazım Birimleri ve Uyak Örgüsü
- Nazım birimleri: beyit (iki satır), dörtlük (dört satır), bent (üç veya beş satır).
- Uyak örgüsü: düz (aaa veya b), çapraz (abab), sarma (abba), manyak (axa), örüşük (üçlü üçlü).
- "Yollara, sellere, illere ayrılmaz" dizeleri dörtlük nazım birimine ve düz uyak örgüsüne sahiptir.
- 45:46Edebi ve Günlük Dil
- Günlük dil günlük hayatta kullanılan, edebi dil ise sanatsal ifadelerle yazılan dildir.
- "Kul Mustafa karakolda gezerken" günlük dil, "Gülle kurşun yağmur gibi yağarken" ve "Yıkılası Bağdat seni döverken" edebi dil örnekleridir.
- Şiirin teması sevgiliye duyulan özlemdir ve "Gülüşünle güller açtı" ifadesinde teşhis (kişileştirme) söz sanatı kullanılmıştır.
- 46:39Metin Türleri ve Çalışma Önerileri
- Öğretici metinlerde resmi, açık, anlaşılır dil, göndergesel işlev ve neslihan cümleler vardır.
- Sanatsal metinlerde estetik kaygı, sanatsal işlev, mecazi ifadeler ve özel cümleler vardır.
- Öğrencilere sayfa 4'ten başlayarak sanatsal metin, öğretici metin, edebiyatın temel özellikleri, edebi sanatlar, lirik şiir, epik şiir, deneme ve hikaye konularını çalışmaları önerilmektedir.
- 47:44Tonguç Yazılı Taktiği
- Yazılı Tonguç ile kolaylaşıyor.
- Her derste taktik veriliyor.
- Anneye, çocuğun yazılılardan yüz alacağı söyleniyor.