Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Deniz Hoca tarafından sunulan 9. sınıf öğrencilerine yönelik edebiyat dersinin 2. dönem 1. sınavına hazırlık amaçlı bir eğitim içeriğidir.
- Videoda, Milli Eğitim Bakanlığı'nın 1 Kasım ve 26 Mart tarihleri arasında belirttiği konuları kapsayan dört ünite detaylı şekilde ele alınmaktadır: şiir ünitesi, masal ünitesi, roman ünitesi ve kısmen tiyatro ünitesi. Her ünite için temel kavramlar, özellikleri ve örnekler örneklerle açıklanmakta, edebi sanatlar, şiir teknikleri, roman yapı unsurları ve dilbilgisi konuları (sıfatlar, zamirler, edatlar, bağlaçlar ve ünlemler) kapsamlı şekilde anlatılmaktadır.
- Video, 2021 yılı sınavlarına özel hazırlanmış olup, sınavlarda çıkabilecek konulara odaklanarak öğrencilere yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Özellikle şiirin teknikleri, edebi sanatlar, roman türleri ve dilbilgisi konularında örneklerle pekiştirilmiş açıklamalar sunulmaktadır.
- 9. Sınıf Edebiyat 2. Dönem 1. Sınav Hazırlığı
- Deniz Hoca, 9. sınıf edebiyat dersinin 2. dönem 1. sınavına hazırlık yapacağını belirtiyor.
- Milli Eğitim Bakanlığı sınavlarda 1 Kasım ve 26 Mart tarihleri arasındaki konuları soracağını açıklamıştır.
- Sınavda şiir, masal, roman ve kısmen tiyatro ünitesinden sorular çıkacaktır.
- 01:15Şiir Ünitesi
- Şiir, duygu, hayal ve düşüncelerin belli bir düzene bağlı olarak etkileyici bir dil ve ahenkli mısralar içerisine aktarılmasıdır.
- Şiirler konularına göre lirik, pastoral, didaktik, epik ve satirik olmak üzere beş başlıkta sınıflandırılır.
- Şiirin nazım birimi, şiirin bütününü oluşturan dizelerin kümeleniş biçimidir; tek satıra dize, iki dize alt alta gelirse beyit, dört dize alt alta gelirse dörtlük, bunların dışındakiler bent olarak adlandırılır.
- 03:16Kafiye Düzeni ve Ölçü
- Kafiye düzeni (uyak örgüsü) şemasında şiirin her dizesine bir rakam verilerek kümelendirme yapılır.
- Kafiye, dize sonlarında anlamları ve görevleri farklı ama yazılışları aynı olan ek ve sözcüklerin tekrarıdır.
- Redife, dize sonlarında tekrar eden, aynı anlamda olan ve aynı yazılan kelimeler ya da aynı görevdeki eklerdir.
- Kafiye türleri: yarım kafiye (bir ses benzerliği), tam kafiye (iki ses benzerliği) ve zengin kafiye (üç veya üzeri ses benzerliği) olmak üzere sınıflandırılır.
- Ölçü, ahenk unsurlarının en önemli noktalarından biridir ve aruz ölçüsü ile hece ölçüsü olarak ikiye ayrılır; hece ölçüsü Türklerin milli ölçüsüdür.
- 09:55Şiirin Eşit Dize ve Durakları
- Şiirde eşit dize ve duraklar önemlidir, eşit dize bir şiirden diğerine aynı hece sayısına sahip olması demektir.
- Bir kelimedeki ünlü sayısı eşittir hece sayısı olduğundan, hece sayısını bulmak için ünlü harfleri saymak yeterlidir.
- Şiirler genellikle belirli hece sayısına göre bölünür: 7 heceden oluşan şiirler 4+3 şeklinde, 8 heceden oluşanlar 4+4 şeklinde bölünür.
- 11:54Şiirdeki Teknik Unsurlar
- Şiirlerde sanatçılar takma isim kullanır, halk edebiyatında bunlara "tapşırma", divan edebiyatında ise "mahlas" denir.
- İmge, gerçekliğin dışına çıkacak şekilde şairlerin dış dünya gözlemlerinden yola çıkarak kendi hayal dünyasını oluşturduğu görüntülerdir.
- Edebi sanatlar (söz sanatları), anlatımda etkiyi arttırmak, anlatımı zenginleştirmek için dilin anlam ve sembolik gücünü kullanma özellikleridir.
- 14:05Teşbih Sanatı
- Teşbih, aralarında çeşitli yönlerden benzerlik ilgisi bulunan iki şeyden zayıf olanı güçlü olana benzetme sanatıdır.
- Teşbih sanatında dört unsur vardır: benzeyen, kendisine benzetilen, benzetme yönü ve benzetme edatı.
- Teşbih beli, teşbih sanatında sadece kendisine benzetilen ve benzeyen kullanıldığında oluşur, ısrar ise sadece benzeyen veya sadece kendisine benzetilen kullanıldığında oluşur.
- 17:18Mecaz ve İntak-Teşhis Sanatları
- Mecaz-ı mürsel (ad aktarması), benzetme amacı güdülmeksizin bir kelimenin başka bir kelime yerine kullanılmasıdır.
- İntak, insan dışındaki varlıkları (hayvanları) konuşturmak sanatıdır.
- Teşhis, insan dışındaki varlıklara insani özellikler vermektir. İntak sanatı varsa, otomatik olarak teşhis sanatı da vardır.
- 19:35Edebi Sanatlar
- Tarih sanatı, söylenen bir sözün kavramın gerçek ve mecaz anlamı dışında tamamen tersini kastetmeye denir.
- Tezat, zıtlık demektir ve birbirinin zıttı olan duygu düşüncelerini bir şiirde kullanmak sanatıdır.
- Tenasüp, anlamca birbiriyle ilgili kelimelerin bir arada kullanılması sanatıdır.
- 20:45Diğer Edebi Sanatlar
- Kinaye, bir kelimeyi hem gerçek hem de mecaz anlamında kullanmaktır.
- Telmi, geçmişte yaşanan bir olayı ya da kişinin şiirde hatırlatması sanatıdır.
- Hüsnü tahlil, herhangi bir olayı gerçek nedeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedene bağlama sanatıdır.
- 22:31Tecavüz ve Tevriye Sanatları
- Tecavüz, bilip de bilmemezlikten gelme sanatıdır.
- Tevriye, bir kelimenin iki gerçek anlama gelecek şekilde kullanılması sanatıdır.
- 23:19Masal Türü
- Masal, olağanüstü kahramanların başlarından geçen olağanüstü olayların yer ve zaman belirtilmeden anlatıldığı metinlerdir.
- Masallar beş bölümden oluşur: döşeme (tekerleme), serin (giriş), düğün (ana olay), çözüm ve dilek.
- Dünya edebiyatında en meşhur masal binbir gece masallarıdır, Türk edebiyatında ise masal kahramanı Keloğlan'dır.
- 25:08Fabl Türü
- Fabl, hayvan, bitki ve cansız varlıklar arasında geçen hayali olayları konu edinen, genellikle manzum (şiir) şeklinde yazılan kısa hikayelerdir.
- Fabllar dört bölümden oluşur: seride (giriş), düğünde (ana olay), çözümlü (sonuç) ve öğüt.
- Fabllar sonunda her zaman bir ahlak dersi verilir ve verilen mesajlar evrenseldir.
- 26:25Masal ve Fabl Arasındaki Farklar
- Masallar mutlaka bir tekerleme ile başlar, fabllar böyle bir durum söz konusu değildir.
- Masal iyi bir sonla biter, fabl ise ibret verici bir sonla bitebilir.
- Masalların kişi kadrosunda insanlar olabilir, fabllarda ise hayvanlar ön plandadır.
- 27:04Roman Türü
- Roman, yaşanmış ya da yaşanabilecek olayların, insan ilişkilerinin psikolojisinin uzun bir şekilde yer ve zaman bağlamında anlatıldığı edebi türdür.
- Dünya edebiyatında ilk roman örneği İspanyol yazar Cervantes'in Don Kişot eseridir.
- Türk edebiyatında ilk çeviri romanı Yusuf Kamil Paşa'nın yazdığı Telemak, ilk yerli romanı Şemseddin Sami'nin Tavşuk-ı Talat ve Fitnat, ilk edebi romanı Namık Kemal'in İntibah'dır.
- 28:33Türk Romanının Gelişimi
- Servet-i Fünun döneminde roman teknik olarak gelişir ve Halit Ziya Uşaklıgil'in Mavi ve Siyah ile Aşkı Memnu eserleri batılı anlamda yazılan ilk Türk romanları olarak kabul görmektedir.
- Cumhuriyet döneminde romanda inanılmaz bir gelişim gösterilir, bugün dünya çapında tanınmış yazarlarımız ve onlarca dile çevrilmiş romanlarımız bulunmaktadır.
- 29:19Romanın Yapı Unsurları
- Romanın dört yapı unsuru vardır: olay, zaman, mekan ve kişiler.
- Olay örgüsü ana olaya giden küçük olaylar oluşturur ve olayların gerçekleştiği zaman genellikle bellidir.
- Mekanlar tasvir edilir (betimlenir) ve kişiler iki gruba ayrılır: tip ve karakter.
- 30:09Roman Kişileri
- Tip, belirli bir özelliği aşırı derecede taşıyan ve genellikle bir zümreyi temsil eden kişidir.
- Karakter ise herhangi bir özelliği ön plana çıkarmayan, sıradan insanlar gibidir.
- Karagöz ve Hacivat tiptir çünkü her oyunlarında aynı özelliklerini gösterirler.
- 31:12Roman Türleri
- Romanlar konularına ve edebi akımlarına göre türlerine ayrılır.
- Tarihi romanlar konusunu tarihten alan, macera romanlar günlük yaşamda göremeyeceğimiz olayları anlatan romanlardır.
- Sosyal romanlar toplumdaki sorunları dile getirir, psikolojik romanlar insan psikolojisini yansıtır.
- 32:18Edebi Akımlar
- Edebi akımlar klasizm, realizm, romantizm, naturalizm ve postmodernizmdir.
- Türk edebiyatı en çok realist roman etkilenmiştir, "Mavi ve Siyah" ilk batılı anlamdaki romanlardan biridir.
- "Intiba" Türk edebiyatındaki ilk edebi romandır, "Zehra" natüralist romandır ve "Tutunamayanlar" postmodern romandır.
- 33:14Anlatım Teknikleri
- Anlatma tekniği, olayları bir anlatıcı tarafından aktarma yöntemidir.
- Gösterme tekniği, kahramanların karşılıklı diyaloglarını göstermektir.
- İç konuşma tekniği, kahramanın düşüncelerini birinci ağızda aktarmak, iç çözümleme tekniği ise üçüncü ağızda aktarmaktır.
- 34:53Diğer Anlatım Teknikleri
- Bilinç akışı, kahramanın düşüncelerini konudan konuya atlayarak, süzgeçten geçirmeden aktarmaktır.
- Özetleme tekniği, uzun süren olayları kısa bir şekilde anlatmaktır.
- Geriye dönüş tekniği, hikâyenin akışının aniden geçmişe dönmeleridir.
- 35:59Pastiche, Parodi ve Ironi
- Pastiche, bir sanatçının başka bir sanatçının üslubunu taklit etmesidir.
- Parodi, bir yazarın eserindeki konuyu başka bir yazarın eserinden örnek alarak oluşturmasıdır.
- Ironi, bir yazarın başka bir sanatçının eserini alay etmek ve okuyucuyu eğlendirmek amacıyla değiştirip komik hale getirmesidir.
- 36:41Roman ve Hikaye Arasındaki Farklar
- Romanlarda birçok olay uzun bir şekilde ele alınırken, hikayelerde genellikle tek bir olay vardır ve kısa anlatılır.
- Romanlarda kişi sayısı fazla ve detaylı anlatılırken, hikayelerde kişi sayısı azdır.
- Romanlarda mekan sayısı çeşitlidir ve detaylı betimlenirken, hikayelerde bunun tam tersidir.
- 37:28Tiyatro Ünitesi Hakkında Bilgilendirme
- Romanda geniş bir zaman dilimi vardır, hikayeler ise çok kısa bir zaman dilimini ele almaktadır.
- Tiyatro ünitesi 26 Mart tarihine kadar sadece bir hafta işlenecek, bu nedenle sınavda tiyatrodan soru çıkmaması beklenmektedir.
- Öğrencilerin tiyatrodan sorumlu olup olmayacağını öğretmenleriyle görüşerek teyit etmeleri önerilmektedir.
- 38:40Tiyatro Tanıtımı
- Tiyatro, sahnede bir seyirci topluluğuna oyuncular tarafından canlandırılmak üzere yazılan bir edebi türdür ve kökeni Eski Yunan'a dayanır.
- Tiyatronun beş yapı unsuru vardır: dramatik örgü, zaman, mekan, çatışma ve kişiler.
- Modern tiyatro trajedi, dram ve komedi olmak üzere üç başlıkta incelenir.
- 39:17Tiyatro Türleri
- Tragedi açıkta olaylar işler, tarihten konu alır, soylu kahramanlar içerir ve nazım biçiminde yazılır.
- Tragedinin üç birlik kuralı vardır: zamanda, mekanda ve olaydaki birlik.
- Komedi trajedinin tam tersidir: günlük yaşamdan konu alır, sıradan kahramanlar içerir ve kaba sözlere ve kanlı sahnelerde yer verir.
- Dram, trajedi ve komedi kurallarını yıktığı için acıklı ve gülüş olayları bir arada işlenebilir, her kesimden kahraman seçilebilir ve üç birlik kuralına uyar da uymaz.
- 40:55Sıfatlar
- Sıfatlar, isimleri farklı yönleriyle nitelik onları çeşitli açılardan belirten sözcüklerdir ve genellikle isimlerden önce gelir.
- Sıfatlar çekim ekleri almaz ve tek başına kullanılamaz.
- Sıfatlar niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları olmak üzere iki başlıkta incelenir.
- 41:42Niteleme ve Belirtme Sıfatları
- Niteleme sıfatları, isimleri ve varlıkları özellik olarak bildiren sıfatlardır.
- Belirtme sıfatları isimlerin öncesinde kullanılarak isimleri sayı, işaret, soru ve belgesizlik yönleriyle belirten sıfatlardır.
- Belirtme sıfatları sayı, işaret, belgesiz ve soru sıfatları olmak üzere dört başlıkta incelenir.
- 42:14Sayı Sıfatları
- Sayı sıfatları, bir ismin bir varlığın kaç tane olduğunu gösteren sıfatlardır.
- Sayı sıfatları asıl sayı, sıra sayı, birleştirme sıfatı ve kesir sayı sıfatı olmak üzere dörde ayrılır.
- Asıl sayı sıfatları varlıkların sayısını belirten, sıra sayı sıfatları varlığın sırasını bildiren, birleştirme sıfatı sayı anlamında bir bölüştürme yapan, kesir sayı sıfatı ise bir ismin oranını gösteren sıfatlardır.
- 43:05İşaret, Belgesiz ve Soru Sıfatları
- İşaret sıfatları, varlıkları işaret yoluyla yerini gösteren sıfatlardır ve "bu, şu, o, bir, iki, öteki, öbür" gibi ifadelerdir.
- Belgesiz sıfatlar, isimleri tam ve kesin olarak belirtmeyen, isimleri belli belirsiz ifade eden sıfatlardır ve "bir, birkaç, çok, birçok, bazı, tüm" gibi ifadelerdir.
- Soru sıfatları, isimleri soru anlamıyla belirten sıfatlardır ve "hangi, nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, ne kadar" gibi ifadelerdir.
- 45:09Zamirler
- Zamirler, isim olmadığı halde cümlede ismin yerini tutan, kişileri ya da herhangi bir varlığı işaret, soru yoluyla ya da belirsiz bir şekilde karşılayan sözcüklerdir.
- Zamirlerin iki önemli özelliği vardır: ismin yerini tutması ve isim çekim eklerini alabilmesidir.
- Zamirler şahıs, işaret, belgesiz, soru, ilgi ve dönüşlü olmak üzere altı başlıkta sınıflandırılır.
- 46:30Zamir Türleri
- İşaret zamiri, isimlerin yerini işaret yoluyla karşılayan zamirdir ve "bu, şu, o, bunlar, şunlar, diğeri, öteki" gibi kelimelerle ifade edilir.
- İşaret sıfatlarının ek almış hali işaret zamiridir, örneğin "diğeri" işaret sıfatı olurken "diğeri" zamiri olarak kullanılır.
- "O" zamiri hem işaret hem de şahıs zamiri olabilir; insan isminin yerine geçerse şahıs zamiri, varlığın yerine geçerse işaret zamiri olur.
- 47:53Belgisiz ve Soru Zamirleri
- Belgisiz zamir, isimlerin belli belirsiz kimi karşılayan ve belli olmayacak şekilde yerini tutan zamirlerdir, örneğin "birkaçı" belgisiz zamirdir.
- Soru zamiri, isimleri soru yoluyla karşılayan zamirlerdir, örneğin "hangimiz" bir ismin yerine geçerek soru zamiri görevi görür.
- Dönüşlülük zamiri "kendi" sözcüğüdür ve cümlede "ben kendim" gibi kullanıldığında dönüşlülük zamiri olarak işaretlenir.
- 49:26İlgi Zamiri ve Edatlar
- İlgi zamiri "ki" eki görevinde kullanılabilir ve her zaman kelimeye bitişik olarak yazılır, örneğin "benimki" ifadesinde "ki" ilgi zamiridir.
- Edatlar tek başına kullanıldıklarında herhangi bir anlam taşımayan, ancak cümle içerisinde kullanıldıklarında diğer kelimelerle bir anlam bilgisi kurabilen sözcüklere denir.
- Edatlar cümle bağlamına göre farklı anlamlarda kullanılır, örneğin "gibi" karşılaştırma veya benzetme anlamı, "ile" vasıta veya beraberlik anlamı taşır.
- 51:49Bağlaçlar
- Bağlaç, tek başına anlam ifade edemeyen ancak cümle içerisinde şekil ve anlam yönüyle bağlantı kurabilen sözcüklerdir.
- Bağlaçlar tek başlarına anlam taşımazlar, ancak cümle içerisinde iki kelimeyi veya iki farklı cümleyi birbirine bağlarlar.
- "Ve", "ile", "de", "ki", "ya" gibi sözcükler bağlaç olarak kullanılır.
- 53:36Edat ve Bağlaç Farkı
- "Ancak", "yalnız", "ama", "fakat" gibi sözcükler hem edat hem de bağlaç olabilir.
- "İle" sözcüğünün bağlaç mı yoksa edat mı olduğunu anlamak için yerine "ve" getirilebilir, gelirse bağlaçtır, gelmezse edattır.
- 54:49Ünlemler
- Ünlemler, acı, üzüntü, korku, sevinç, şaşma gibi aniden ortaya çıkabilen duyguları ifade eden kelimelerdir.
- Ünlemler seslenme (ey, hey, hiç) ve duygu (aman, ay, a, tüh, eyvah, vah vah, yazık) ünlemleri olarak iki başlıkta sınıflandırılır.
- Ünlemlerin sonuna ünlem işareti konulur.
- 55:42Video Kapanışı
- Bu video 9. sınıf edebiyat dersinin 2. dönem 1. sınavlarına hazırlık içindir ve 2021 yılına özel hazırlanmıştır.
- Videoda en önemli noktalar vurgulanmış, daha ayrıntılı bilgiler videonun açıklamalar kısmında bulunmaktadır.
- Hoca, sınavların gerçekleşeceği görüşündedir ve öğrencilerin şimdiden planlama yapmalarını tavsiye ediyor.