Buradasın
9. Sınıf Bilimsel Araştırmaların Bilim Etiğine Uygunluğu Dersi
youtube.com/watch?v=cSH4DVWIyaMYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 9. sınıf öğrencilerine yeni müfredat kapsamında bilimsel araştırmaların bilim etiğine uygunluğu konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, MEB kitabının sıralamasını takip eden detaylı bir döküman hazırladığını belirtiyor.
- Video, bilimsel araştırmalarda bilim insanlarının uyması gereken kuralları (tarafsızlık, dürüstlük, saygı, doğruluk, verilerin doğru toplanması ve analiz edilmesi, başkalarının çalışmalarını kaynak göstermeden kullanmamak, insan, hayvan ve çevreye zarar vermemek, toplum yararını gözetmek, bilimi kişisel çıkar aracı haline getirmemek, gizli bilgileri korumak, ekip içinde işbirliği yapmak ve adaletli davranmak) ve etik ilkelerine uyulmamasının doğuracağı sonuçları açıklıyor. Ayrıca örnek bir ödev çalışması üzerinden bilimsel etik dışı davranışları (işbölümü eksikliği, anket sonuçlarının değiştirilmesi, intihal) tespit ediyor ve sınıflandırıyor.
- Video, öğrencilerin yazılı sınavlarına hazırlık için faydalı bilgiler içermekte ve bilimsel etik kuralları, bilim dünyasında karşılaşılabilecek etik dışı davranışlar ve bunların tespit edilmesi konularını ele almaktadır.
- 00:14Giriş ve Konu Tanıtımı
- 9. sınıf yeni müfredat konu anlatımları kapsamında bilimsel araştırmaların bilim etiğine uygunluğu konusu ele alınacak.
- Konu anlatımı en sade haliyle yapılacak ve MEB kitabının sıralamasını takip eden bir döküman hazırlanmış.
- Dökümanın PDF'si açıklamalar kısmına bırakılmış ve ücretsiz indirilebilir.
- 01:48Bilimsel Araştırmalarda Bilim İnsanlarının Uyması Gereken Kurallar
- Bilim insanları araştırma yaparken tarafsızlık ilkesine dikkat etmeli, çıkarlarına göre hareket etmemeli ve dürüst olmalıdır.
- Verilerin doğru toplanması, analiz edilmesi ve sonuçların çarpıtmadan raporlanması gerekir.
- Başkalarının çalışmalarını kaynak göstermeden kullanmamalı, insan, hayvan ve çevreye zarar vermemeli, toplum yararını gözetmeli ve bilimi kişisel çıkar aracı haline getirmemelidir.
- 03:16Etik İlkelere Uyulmamasının Sonuçları
- Etik ilkelerine uyulmaması durumunda bilim sonuçlarının güvenilirliği sarsılır ve toplumun bilime ve bilim insanına olan güveni azalır.
- İnsan veya çeşitli canlıların sağlığı zarar görebilir ve yanlış bilgiler yayılabilir.
- Etik kurallar çiğnendiğinde daha sonra yapılacak araştırmalarda hatalı ilerleme yaşanabilir.
- 04:28Bilimsel Etik Kuralları
- Bilimsel etik kuralları, araştırmacıların doğru, dürüst ve sorumlu davranmasını sağlayan kurallar bütünüdür.
- Verilerin doğru bir şekilde toplanması, analiz edilmesi ve doğru şekilde raporlanması bilimsel etik kurallarından biridir.
- İnsan ve hayvanlara zarar vermemek, canlıların hak ve refahını korumak üzerine kuruludur.
- 05:33Bilim Dünyasında Karşılaşılabilecek Etik Dışı Davranışlar
- Başkalarının yöntemlerini, verilerini, görüşlerini, yazılarını ve şekillerini sahiplerini kaynak göstermeden kullanmak (intihal yapmak).
- Yürütülen bilimsel çalışmaların bazı aşamalarında sonuçların istenildiği gibi çıkması için taraflı davranmak.
- Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, bunları rapor etmek veya yayınlamak.
- Araştırma hipotezini desteklemeyen verileri değerlendirme dışında tutmak.
- Aynı araştırma sonuçlarını birden fazla yayınlamak.
- 07:53Örnek Olay
- Bir biyoloji öğretmeni sınıfındaki öğrencilerden oluşturduğu dörder kişilik üç gruba dönem ödevi vermiştir.
- Öğrencilerden doğal yaşam parkına giderek beş yabani hayvan hakkında gözlem yapmaları, fotoğraflarını çekmeleri ve güvenilir kaynaklardan bilgi toplamaları istenmiştir.
- Öğretmenin değerlendirme sonucunda birinci raporda her grup üyesinin yaptığı işlemlerin net olarak belirtildiği, ikinci ve üçüncü raporlarda ise iş bölümünden söz edilmediği, ikinci rapordaki hayvan fotoğraflarının üçüncü rapordaki fotoğraflarla aynı olduğu ve üçüncü raporda herhangi bir kaynakçanın bulunmadığı tespit edilmiştir.
- 09:41Bilimsel Etiğe Uymayan Durumlar
- İkinci raporda katılımcıların tamamının hayvanların kapatılmasını doğru bulduğu, üçüncü raporda ise tamamının yanlış bulduğu ifade edilmiştir.
- Anket sonucunda katılımcıların hepsinin aynı cevabı vermesi etik dışı davranışlardan biridir.
- Sınıfta yapılan sunum sürecinde ikinci grup üyelerinden iki tanesinin ödev sürecinin hiçbir aşamasında görev almadığı ortaya çıkmıştır.
- 10:33Bilimsel Etiğe Uygun Olmayan Durumların Tespiti
- Birinci raporda herkes görevini iyi bir şekilde yapmış, ikinci raporda işbölümü yapılmamış ve katılımcıların hepsi aynı cevabı vermiştir.
- Üçüncü raporda işbölümü yapılmamış, raporda herhangi bir kaynakçadan bahsedilmemiş ve katılımcılar hep aynı cevabı vermiştir.
- İkinci ve üçüncü gruptaki kişilerin anket yapması sonucunda hep aynı cevaba ulaşmaları, çalışmanın istenildiği gibi çıkması için taraflı davranış yapmışlardır.
- 14:02Bilimsel Araştırmalarda Etik Kurallar
- Bilimsel araştırmalarda anket verilerinin doğruluğu ve güvenilirliği oldukça önemlidir.
- Bilimsel araştırmalarda araştırma sonuçlarını desteklemeyen veriler de yayınlanmalıdır.
- Bilimsel araştırmalardan anket sonuçları istenildiği gibi değiştirilemez ve veriler tarafsız bir biçimde sunulmalıdır.
- 16:05Bilimsel Kaynaklarda Etik Kurallar
- Bilimsel kaynaklardan derlenen bilgiler için mutlaka kaynak gösterilmelidir.
- Bilimsel bir yayın veya raporda çalışmaya katkısı olmayanların ismi yer alamaz.
- Bilimsel bir çalışmada bir başkasının bulguları veya verileri kullanılmamalıdır, ancak kaynak gösterilirse kullanılabilir.