Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, il özel idarelerinin yapısı, görevleri ve yetkileri üzerine odaklanmaktadır. İçerikte il genel meclisi ve belediye meclisi usulü karşılaştırmalı olarak ele alınmakta, her iki meclis türünün de benzer usulleri olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca encümenin görevleri, vali ve il genel meclisinin yetkileri, stratejik plan hazırlama süreci, görevden uzaklaştırma, kamu kurumlarından personel alma, denetim süreçleri, hizmet aksaması durumları ve bütçe hazırlama ve kabul süreçleri gibi konular örnek sorular üzerinden açıklanmaktadır.
- Videoda yaklaşık 35 soru üzerinden il özel idaresi kanununun önemli konuları ele alınmakta, her konu için doğru ve yanlış seçenekler belirtilerek sınavlarda karşılaşabilecek soru tipleri gösterilmektedir. Ayrıca il özel idaresinin zorunlu komisyonları, karar alma süreci, bütçe işletme kurma, borçlanma, yurt dışında uluslararası kuruluşlarla ilişki kurma ve mahalle muhtarlıkları ihtiyar heyetleri seçimi gibi konular da işlenmektedir.
- 00:03İl Özel İdaresi Kanunu Genel Bilgiler
- Video, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'na ilişkin soru çözümü yaparak 35 civarında soruyla kanunun önemli konularına değinecektir.
- Türkiye'de 51 tane il özel idaresi bulunmakta, büyükşehirlerde il özel idaresi yapılmamaktadır.
- İl özel idareleri, mahalli müşterek ihtiyaçların karşılanma amacıyla ilin kurulduğu kanunla kurulur ve ilin kaldırılmasıyla tüzel kişiliği sona erer.
- 01:23İl Özel İdaresi'nin Faaliyet Alanları
- Bir ilde il özel idaresi ile il genel idaresi aynı sınırlarda faaliyet yürütür; biri taşla hizmeti (eğitim, sağlık) yürütürken, diğeri mahalli idare hizmeti yürütür.
- İl özel idareleri büyükşehirlerde, büyükşehir olmayan illerde belediye sınırları dışında kalan yere imar, altyapı, çevre gibi hizmetleri götürür.
- İl sınırları içinde sosyal, kültürel faaliyetler, mikrokredi, okullara arsa tahsisi gibi işlerle uğraşırlar.
- 02:26İl Çevre Düzeni Planı ve İl Genel Meclisi
- İl çevre düzeni planları vali koordinasyonunda, il özel idaresinin olduğu yerlerde il genel meclisi ve belediye meclisi tarafından onaylanır.
- Büyükşehir belediyeleri tarafından çevre düzeni planları yapılır.
- İl genel meclisinin görev ve yetkileri arasında karar organı (karar, kabul, onay, imtiyaz vermek, ücret tarifesi belirlemek) ve yürütme organı (denetlemek, idare etmek, tahsil etmek, temsil etmek, hazırlamak, atamak) ayrımı vardır.
- 04:28İl Genel Meclis Başkanlık Divanı
- İl genel meclis başkanlık divanı, seçim sonuçlarını takip eden beşinci gün kendiliğinden toplanır ve en yaşlı üye başkanlığında toplanır.
- Meclis başkanlığı olmadığı toplantılarda başkan vekilleri başkanlık eder.
- Meclis başkanlığı, birinci ve ikinci başkan vekilleri, yedek iki katip üye üç gün içinde seçilir.
- 06:01İl Genel Meclisi'nin Çalışma Usulü
- İl genel meclisleri her ayın ilk haftası toplanır ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır.
- Toplantılar dörtte bir artı bir aydan az olmamak koşuluyla yapılabilir ve toplantıya katılan üyenin salt çoğunluğuyla karar alınır.
- Meclis bir ay tatil yapar, gündemler başkan tarafından belirlenir ve toplantılar açık yapılır, ancak gizli yapılması da başkan ve üyeler tarafından gerekçeli talep üzerine yapılabilir.
- 09:03Toplantı Karar Yeter Sayısı ve Karar Kesinleşmesi
- İl genel meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla karar verir.
- Gizli oylamalarda eşitlik çıkması durumunda önce tekrarlanır, bozulmazsa kura çekilir.
- İl genel meclisi aldığı kararı valiye beş gün içinde gönderir, vali yedi gün içinde hukuka aykırılık gerekçesiyle iade edebilir, iade etmediği kararlar kesinleşir ve yedi gün içinde halka duyurulur.
- 10:29İl Genel Meclisi Kararları ve Vali Yetkisi
- İl genel meclisi tarafından alınan kararların tam metni en geç beş gün içinde valiye iletilir.
- Vali hukuka aykırı gördüğü kararları yedi gün içinde iade edebilir.
- İl genel meclis kararları üzerinde vali yetkisi iade yetkisidir, belediye meclis kararları üzerinde ise mülki amir'in yetkisi yürürlüğe girmesini sağlama yetkisidir.
- 11:37Komisyonlar ve Denetim Komisyonu
- 5302 sayılı il özel idaresi kanununa göre plan bütçe komisyonları en çok yedi kişiden oluşur.
- Denetim komisyonu her yıl Ocak ayında kurulur ve Şubat sonuna kadar bitirmesi gerekir.
- Denetim komisyonu belediye kanununda bir mevsim bilgi edinme denetim yolları kapsamında alınmıştır.
- 13:20Bilgi Edinme ve Denetim Yolları
- İl genel meclisi bilgi edinme denetim yolunu soru, genel görüşme ve faaliyet raporunun değerlendirilmesiyle kullanır.
- Meclis üyeleri meclis başkanlığına önerge vererek il özel idaresi ile ilgili konularda sözlü veya yazılı soru sorabiliyorlar.
- Genel görüşme il genel meclis üyelerinin en az üçte biri fez başkanlığına istekte bulunup il özel idaresi ile ilgili genel görüşme açılmasını isteyebiliyor.
- 14:32Faaliyet Raporları
- Vali Mart toplantısında bir önceki yıla ait faaliyet raporlarını meclise sunuyor.
- Faaliyet raporundaki açıklamalar üye tam sayısının dörtte çoğunluğuyla yeterli görülmezse gereği yapılmak üzere İçişleri Bakanlığı'na gönderiliyor.
- Faaliyet raporu vali tarafından hazırlandı ve Mart toplantısında meclise sunuldu.
- 15:56Meclis Fesihleri
- Meclis fesihleri siyasi konularda karar alınması veya aksatılması hizmeti aksatması gerekçelerine dayanır.
- Meclis fesihlerinde İçişleri Bakanlığı bildirim yapıyor, meclis üyeliklerinin sona ermesinde de valilikler bildirim yapıyor.
- Meclis fesih olduğunda meclis faaliyetinin yenisi seçilinceye kadar encümenin memur üyeleri tarafından süreç yürütülecektir.
- 17:27Meclis Üyeliği ve Encümen
- Meclis üyeliği kendiliğinden (ölüm ve istifa halinde), devamsızlık sebebiyle (bir yılda yapılan toplantıların yarısına en az katılmama veya üç bileşim kesintisiz katılmama durumu) veya seçilme yeterliliğinin kaybı halinde sona erdirilebiliyor.
- Meclis faaliyetleri encümenin memur üyeleri tarafından yürütülebilir: Danıştay tarafından feshi veya meclis toplantılarının ertelenmesi, yedek üyelerinin getirilmesinden sonra meclis tam sayısının yarısından aşağı düşmesi, geçici olarak görevden uzaklaştırılması, yarıdan fazlasının tutuklanmış olması ve yedek üyelerin getirilmesinden sonra da tamamlanamaması durumlarında.
- İl encümeni yedi üyeden oluşur (başkan, vali, il özel idaresi genel sekreteri, valinin seçtiği kiviye ve meclisin seçtiği üç yerden), belediye encümeni nüfusa göre 100 bin'in üstü olanlarda 7, 600 bin altı olanlarda 5 üyeden oluşur, büyükşehir encümeni 11 üyeden oluşur.
- 20:22İl Encümeninin Görevleri
- İl encümeninin görevleri arasında kamulaştırma kararı almak, açılış kapanış saati belirlemek ve ceza kesmek bulunmaktadır.
- Encümenlere ayrıca öngörülmeyen giderlerle ilgili bütçede nereye harcanacağını bilme ve fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapma yetkileri verilmiştir.
- Taşınmaz kiralamalarında ve tahsislerde il genel meclislerinde %3,25, belediyelerde ise %3,30 oranında karar alınmaktadır.
- 21:31İl Encümeni Kararlarının Uygulanması
- Vali, il encümeni kararını hukuka aykırı görürse, kararı bir sonraki toplantıya erteleyebilir ve karar kesinleştiğinde on gün içinde Danıştay'a başvurabilir.
- Danıştay, il encümeni kararına altmış gün içinde karar verir.
- Belediye başkanının, il encümeni kararına karşı Danıştay'a başvurma hakkı bulunmamaktadır.
- 22:39Stratejik Plan ve Görevden Uzaklaştırma
- İl özel idaresinde vali, seçimlerden itibaren altı ay içinde stratejik plan hazırlar.
- İl özel idaresi organlarının görevden uzaklaştırılmasına ilişkin, görevleriyle ilgili bir suç olması ve soruşturma veya kovuşturma olması gerekir.
- Geçici olarak görevden uzaklaştırma İçişleri Bakanı tarafından yapılır ve iki ayda bir gözden geçirilir.
- 24:46Kamu Kurumlarından Personel Alma
- Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen memurlar, valinin talebi, kendilerinin isteği ve kurumlarının muvafakatıyla il özel idarenin bir müdür ve yönetici kadrolarında görevlendirilebilirler.
- Başvurular onbeş gün içinde yapılmalı ve en geç bir ay içinde göreve başlatılmalıdır.
- 25:34İl Özel İdaresi Denetimi
- İl özel idaresinde iç ve dış denetim yapılır; performans, mali ve hukuka uygunluk açısından denetlenir.
- Denetim altıbinseksenbeş sayılı Sayıştay Kanunu ve beşbinonsekiz sayılı kanun hükümlerine göre yapılır.
- Mali işler dışında kalan idari işlemleri İçişleri Bakanlığı ve Ali veya görevlendireceği elemanlar denetler, mali işlemler ise Sayıştay denetimindedir.
- 26:18Hizmet Aksaması Durumunda Yetki
- İl özel idaresi hizmetlerinin ciddi biçimde aksatıldığını ve bu durumun halkın sağlık, huzur ve sen hayati derecede olumsuz etkilediği durumlarda ilgili bakanlığın talebi üzerine sulh hukuk tespit yapar.
- Tespit üzerine yerine getirmezse özel dersi o ilin valisinden hizmetin yürütülmesini istiyor.
- Bu durumda giderler İller Bankası'ndan ayrılacaktır ve doğrudan valiliğin hesabına aktarılacaktır.
- 27:15Bütçe Hazırlama ve Kabulü
- Bütçe Eylül ayı başında genel encümenine sunulur ve Kasım ayının birinci günden önce il genel meclise görüşünü sunar.
- İl genel meclis bütçe tasarısını yılbaşından önce aynen veya eşliğe kabul eder ve kesinleşmesi halinde dosya doğrudan İçişleri Bakanlığı'na gönderilir.
- İl özel idarelerinde çevre ve şehircilik bakanlığı ilgilendiren herhangi bir düzenleme söz konusu değildir, tüm süreçler İçişleri Bakanlığı'na gider.
- 28:17Bütçe Kesinleşmemesi Durumu
- Bütçe süresi içinde kesinleşmezse, il genel meclis durumu valiye bildirir ve vali görüşü ile birlikte durumu İçişleri Bakanlığı'na bildirir.
- Yeni bütçenin kesinleşmesine kadar geçen yıl bütçesi uygulanır.
- İçişleri Bakanlığı'na gönderilen bütçe, otuz gün içinde kesin karar verilir.
- 28:53Kesin Hesap
- İl özel idaresi kesin hesabı Mayıs toplantısında meclis tarafından karara bağlanır.
- 29:11İl Özel İdaresi Kanunu ve Yetkileri
- 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'na göre gelir ve gideri bulunan hizmetlerin bütçe işletmesi kurulması İçişleri Bakanlığı'nın izniyle yapılabilir.
- Belediyelerde borçlanmalarda %10 aşıyorsa İl Genel Meclisi kararı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın izni gerekiyor.
- Bütçe içi işletme, yurt dışında uluslararası kuruluşlarla ilişki kurma konularında da İl Genel Meclisi kararı ve İçişleri Bakanlığı'nın izni gerekiyor.
- 30:09Yeme-içme ve Eğlenme Mekanları
- Yeme-içme ve eğlenme mekanlarının İl Genel Meclisi kararlarına uymaması halinde, belediye sınırları dışında ide belediye sınırları içinde belediyedir.
- Kapatma cezası üç günden yedi güne kadar verilebiliyor.
- Tespit tutanağına karşı il özel idaresine onbeş gün içinde itiraz edilebiliyor, itiraz edilmese bile tutanaklar onbeş gün içinde encümen tarafından incelenir ve karara bağlanır.
- 31:15İl Özel İdaresi'nin Yetkileri ve Sınırlamaları
- İl Özel İdaresi'nin barış için yerel yönetimler bir ya da uluslararası organizasyona üye olabilmesi için İl Genel Meclisi kararı ve Dışişleri Bakanlığı'nın izni gerekiyor.
- İl Özel İdaresi'nin görev ve yetkileri arasında uyuşmazlık çözme, mal alıp satmak, vergi resim tahsili, borç almak, bağış kabul etmek ve yönetmelikleri kabul etmek bulunuyor.
- Katı atıkların toplanması, taşınması ve geri kazanımı belediyelere ait yetkidir.
- 32:18İl Genel Meclisi Üyeleri
- 2972 sayılı Mahalle Muhtarlıkları İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanuna göre İl Genel Meclisi'nde en az iki ilçe üyesi seçilir.
- Nüfusu 25 bine kadar olan yerlerde iki, 25 bin bir ile 50 bin'e kadar olan ilçelerde üç, 50 bin bir ile 75 bin'e kadar olanlardan dört, 75 bin birden 100 bine kadar olanlardan beş, 500 bin'den yukarı olanlarda her yüz bin nüfus için bir asıl bir yedek üye seçilir.
- 50 binin altında olan nüfus için bu kural dikkate alınmaz.
- 33:36Belediye Encümenleri ve Teşkilat Yapısı
- Belediye encümenleri genel sekreterlik, mali işler, sağlık, tarım, imar ve insan kaynakları işleri birimlerinden oluşur.
- Genel sekreter valinin teklifi ve İçişleri Bakanlığı onayla atanır, personeli İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenir.
- Nüfusu 3 milyona kadar olan yerlerde iki, 3 milyondan fazla olan yerlerde dört genel sekreter olabilir, ancak 750 binden fazla olan yerlerde en fazla iki genel sekreter yardımcısı atanabilir.
- 34:53İl Özel İdaresi'nin Komisyonları ve Karar Alma Süreci
- İl Özel İdaresi'nin zorunlu komisyonları eğitim, kültür ve sosyal hizmetler komisyonu, imar ve bayındırlık komisyonu, çevre ve sağlık komisyonu, plan ve bütçe komisyonudur.
- Komisyonlar üç veya beş üyeden oluşur, imar komisyonları ve plan bütçe komisyonları yedi iş gün içinde karar verir.
- İl Özel İdaresi'nin tüzel kişilik ilişkileri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilişki kurma hakkı vardır, ayrıca merkezi idare hizmetleri İl Özel İdaresi aracılığıyla da yürütülebilir.