Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Fatih Hoca ve Nagehan tarafından sunulan 5. sınıf Türkçe dilbilgisi dersidir. Öğretmenler, öğrencilerin sıkça sorduğu ekler konusunu detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Videoda ekler konusu iki ana kategoride incelenmektedir: yapım ekleri ve çekim ekleri. Yapım ekleri arasında isimden isim yapan ve isimden fiil yapan ekleri, fiilden isim yapan ekleri örneklerle açıklanırken, çekim ekleri olarak isim çekim ekleri (hal, tamlama, iyelik, çoğul, ek fiil) ve fiil çekim ekleri (haber, dilek, şahıs, olumsuzluk, ek fiil) detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Video, yapım ekleri ile çekim ekleri arasındaki farkları tablo halinde özetleyerek sona ermektedir. Bu ders, Türkçe dilbilgisindeki ekler konusunu öğrenmek isteyen 5. sınıf öğrencileri için faydalı bir kaynaktır.
- Eklere Giriş
- Beşinci sınıf Türkçe dersinde ekler konusu ele alınacak.
- Ekler, kelimelerin cümle içindeki görevini belirleyen veya yeni kelime türetmek için sonradan eklenen seslerdir.
- Türkçede ekler sondan gelir çünkü Türkçe sondan eklemeli bir dil olup, önce kelimenin kökü sonra ekler gelir.
- 01:26Eklerin Özellikleri
- Ekler tek başına herhangi bir anlamı yoktur.
- Eklerin iki görevi vardır: kelimenin cümle içindeki konumunu belirlemek veya yeni kelime türetmek.
- Bu iki farklı görevi için yapım eki ve çekim eki adı verilen iki farklı ektir.
- 02:03Yapım Eki
- Yapım eki, eklendiği kelimenin anlamını değiştiren ve yeni kelime türeten eklere verilen isimdir.
- Yapım eki alan kelimelere türemiş kelime veya türemiş sözcük denir.
- Yapım ekleri ile isimden fiil (baş-başlamak), fiilden isim (korkmak-korku) veya fiilden fiil (yürümek-yürütmek) türetilebilir.
- 04:14Isimden Isim Yapan Yapım Ekleri
- "-lik" eki: zeytin-zeytinlik, göz-gözlük, kalem-kalemlik, kardeş-kardeşlik, insan-insanlık.
- "-sız" eki: ev-evsiz, akıl-akılsız, iş- işsiz, para-parasız, su-susuz.
- "-lı" eki: köy-köylü, nişan-nişanlı, renk-renkli, bilgi-bilgili, düşünce-düşünceli.
- "-taş" eki: meslek-meslektaş, vatandaş, sesteş.
- "-ul" eki: ev-evcil, ot-otçul, ben-bencil, insan-insancıl.
- "-t" eki: horul-horultu, cıvıl-cıvıltı, fısıl-fısıltı.
- 06:45Isimden Fiil Yapan Yapım Ekleri
- "-la" eki: baş-başlamak, su-sulamak, ter-terlemek, suç-suçlamak.
- "-al" eki: az-azalmak, çok-çokalmak, düz-düzelmek.
- "-ar" eki: mor-morarmak, sarı-sarıarmak, kız-kızılarmak, yaş-yaşarmak.
- "-leş" eki: şaka-şakalaşmak, dert-dertleşmek, çocuk-çocuklaşmak.
- 08:20Fiilden Isim Yapan Yapım Ekleri
- "-ince" eki: düşünmek-düşünce, çekinmek-çekince, eğlenmek-eğlence.
- "-gan/-gen" eki: çalışmak-çalışkan, unutmak-unutkan, çekinmek-çekingen.
- "-ık/-ik" eki: kırmak-kırık, yıkmak-yıkık, kesmek-kesik, göçmek-göçük, açmak-açık.
- "-ıcı/-ici" eki: satmak-satıcı, alıcı, yırtmak-yırtıcı, kesici, delmek-delici, kurmak-kurucu.
- 09:56Yapım Ekleri
- Yapım ekleri fiilden fiil türetir, örneğin "yürümek" fiilinden "yürütmek" fiili türetilir.
- "Anlamak, anlatmak", "ağlamak, ağlatmak", "yazmak, yazdırmak" gibi örnekler yapım eklerinin fiilden fiil türettiklerini gösterir.
- Yapım ekleri kelimenin anlamını değiştirir ve yeni kelime türetir.
- 10:58Çekim Ekleri
- Çekim ekleri kelimenin anlamını değiştirmez ve yeni kelime türetmez, sadece kelimenin cümledeki konumunu ve görevini belirler.
- Örneğin "amcam" kelimesindeki "m" eki, amcanın kime ait olduğunu gösterir ve amca kelimesinin anlamını değiştirmez.
- Çekim ekleri kelimenin görevini ve cümledeki pozisyonunu belirler.
- 14:04İsim Çekim Ekleri
- İsim çekim ekleri hal ekleri, tamlama ekleri, iyelik ekleri, çoğul ekleri ve ek fiil eklerinden oluşur.
- Hal ekleri (kalemi, kaleme, kalemden) kelimenin anlamını değiştirmez ve yeni kelime türetmez.
- Tamlama ekleri (kalemin ucu) iki kelimeyi bir araya getirir ancak kelimenin anlamını değiştirmez.
- İyelik ekleri (kalemim, kalemin, kaleminiz) ismin sahibini bildirir ve kelimenin anlamını değiştirmez.
- Çoğul ekleri (kalemler, silgiler, okullar) ismin sayısını artırır ancak anlamını değiştirmez.
- Ek fiil ekleri (kalemdir, elbisenmiş) isimleri yüklem haline getirir ve kelimenin anlamını değiştirmez.
- 16:44Fiil Çekim Ekleri
- Fiil çekim ekleri fiilin anlamını değiştirmez ve yeni kelime türetmez, sadece görevini belirler.
- Haber kipleri (mış, r, ecek) fiilin zamanını belirler.
- Dilek kipleri (gelse, geleyim, gelmeli) istek, koşul veya gereklilik bildirir.
- Şahıs ekleri (geldim, geldin, geldiniz) fiilin kimin gerçekleştirdiğini belirtir.
- Olumsuzluk eki (gelmedim, gelmeyeceğim) fiilin olumsuzluğunu belirtir.
- Ek fiil ekleri (geliyordu, okuyacakmış) fiillere de gelir ve kelimenin anlamını değiştirmez.
- 18:48Yapım Eki ile Çekim Eki Arasındaki Farklar
- Yapım eki yeni kelime türetir, çekim eki yeni kelime türetmez.
- Yapım eki alan kelimenin anlamı değişir, çekim eki alan kelimenin anlamı değişmez.
- Yapım ekleri türemiş kelime yapar, çekim ekleri türemiş kelime yapmaz.