Buradasın
5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi: Temel Haklar ve Sorumluluklar
youtube.com/watch?v=wH3HoyRi2_MYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve Murat adlı öğrencisi arasında geçen 5. sınıf sosyal bilgiler dersi formatındadır. "Yaşayan Demokrasi" ünitesinin ikinci videosu olarak hazırlanmıştır.
- Video, temel haklar ve sorumluluklar konusunu iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde temel haklar, özgürlükler ve sorumluluklar kavramları tanımlanmakta, kişi hürriyeti, eğitim hakkı, sağlık hakkı gibi temel haklar örneklerle anlatılmakta ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'ndaki ilgili maddeler okunmaktadır. İkinci bölümde ise vatandaşların yaşadığı sorunlara başvurabilecekleri muhtarlık, kaymakamlık, belediyeler, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi, Kamu Denetçiliği Kurumu, tüketici mahkemeleri ve tüketici hakem heyetleri gibi kurumlar tanıtılmaktadır.
- Öğretmen, konuyu somutlaştırmak için kendi yaşadığı tüketici mahkemesi deneyimini de paylaşmaktadır.
- 00:06Temel Haklar, Sorumluluklar ve Özgürlük
- Beşinci sınıfta "Yaşayan Demokrasi" konusunun ikinci videosu olan "Temel Haklar, Sorumluluklar ve Sorunların Çözümünde Başvurulabilecek Kurumlar" konusu anlatılacak.
- Hak, özgürlük ve sorumluluk önemli konulardır ve insanlar genellikle yaşlandıkça bile haklarını ve hukuklarını bilmezler.
- Haklar, özgürlükler ve sorumluluklar anayasa ile güvence altındadır ve devlet kurumları bunları koruyan, gözeten ve denetleyen mekanizmaya sahiptir.
- 01:31Hak, Özgürlük ve Sorumluluk Tanımı
- Hak, anayasal hak ve yetkilere denir ve bize verilmiş bir yetkidir (örneğin eğitim hakkı).
- Özgürlük, hiçbir dış baskı olmadan karar verme ve uygulama hakkıdır, ancak sınırsız değildir; bir kişinin özgürlüğü diğerinin özgürlüğünün başladığı yerde biter.
- Sorumluluk, kişinin yapması gereken yükümlülüklerdir ve hak, özgürlük ve sorumluluk ilişkilidir.
- 04:25Temel Hakların Özellikleri
- Temel haklar, özgürlükler ve sorumluluklar devredilemez, başkasına bırakılamaz ve vazgeçilemezdir.
- Bu haklar doğuştandır ve herkes için aynıdır; eğitim hakkı, sağlık hakkı, barınma hakkı ve kendini ifade etme hakkı gibi.
- Temel hakların özellikleri: doğuştandır, vazgeçilmezdir, devredilmezdir ve çocuğa göre değişmez.
- 05:10Önemli Temel Haklar
- Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı, kanuna aykırı bir şekilde yakalanmamak ve vücut bütünlüğünü korumak hakkıdır.
- Eğitim hakkı, her çocuğun doğuştan sahip olduğu ve hiçbir çocuğun mahrum bırakılamayacağı bir haktır.
- Sağlık hakkı, hastalandığında acil durumda bile bakılmamak veya hastane tarafından reddedilmek hakkıdır.
- 06:04Anayasada Geçen Temel Haklar
- Anayasa 17. maddesi: Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
- Anayasa 27. maddesi: Herkes bilim ve sanatı serbestçe öğrenme, öğretme, açıklama, yayma ve araştırma hakkına sahiptir.
- Anayasa 23. maddesi: Herkes yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir, ancak sit alanlarına ev yapamaz veya yerleşemez.
- Anayasa 22. maddesi: Herkes haberleşme ve haberleşme hüriyetine sahiptir, ancak haberleşmenin gizliliği esastır.
- Anayasa 42. maddesi: Kimse eğitim ve öğretim hakkından mahrum bırakılamaz.
- Anayasa 50. maddesi: Kimse yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.
- 08:52Muhtarlık ve Kaymakamlık
- Muhtarlar mahallenin sorunlarını çözmeye çalışır ve ilgili yerlere (belediyeler, ilçe kaymakamlıkları, hatta cumhurbaşkanlığı) iletme görevi taşır.
- Eskiden muhtarlar daha fazla yetkiye sahipti, ancak e-devletle beraber yetkileri pasifize olmuştur.
- Kaymakamlıklarda nüfus işleri ve tüketici hakem heyetleri bulunmaktadır, nüfusla ilgili sorunlar veya bozuk ürünler için dilekçeyle başvurulabilir.
- 10:32Belediyeler
- Belediyelerin görevi ilçenin temizliği, bakımını, sokaklarını, altyapısını ve kanalizasyon altyapısını düzenlemektir.
- Belediyeler sosyal etkinlikler, kültürel faaliyetler, meslek eğitimleri ve tiyatro gibi sanat faaliyetleri düzenler.
- Kanalizasyon patlaması, çevre sorunları, kaldırımlar ve çöp gibi konularda belediyeye dilekçe ile başvurulabilir.
- 11:37Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER)
- CİMER, devletin içerisindeki mekanizmada aksayan yönler için başvurulabilecek iyi çalışan bir merkezdir.
- CİMER'e internet üzerinden müracaat yapıldığında, belirli bir süre içinde dönüş sağlanır.
- CİMER, devlet kurumlarının yanlışlık yaptığı durumlarda çözüm bulma konusunda etkilidir.
- 12:55Kamu Denetçiliği Kurumu ve Tüketici Mahkemeleri
- Kamu denetçiliği kurumu (ombudsman) anayasal bir kuruluş olup, mahkemeye gitmek istemeyenler için aracı olur.
- Tüketici hakem heyetleri ve tüketici mahkemeleri, bozuk ürünler veya yanlış gelen ürünler için başvurulabilir.
- Tüketici mahkemeleri, tüketici haklarını korumak için ücret iadesi veya ürün değişimi gibi çözümler sunar.