Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersidir. Eğitimci, 19. yüzyıl Osmanlı ilahatları ve özellikle Abdülmecid dönemindeki reformları anlatmaktadır.
- Video, Tanzimat Dönemi İlahatları'nı ele alarak başlamakta, 1839'da Tanzimat Fermanı'nın ilanından 1876'da Birinci Meşrutiyet'in ilanına kadar olan süreci, bu dönemde tahta geçen padişahları ve ilahatların ortak amaçlarını açıklamaktadır. Ardından İlahat Fermanı'nın 1856'da ilan edilmesi, askerlik sistemindeki değişiklikler, hukuk devleti kavramı ve Abdülmecid dönemindeki eğitim, sosyal ve ekonomik reformlar detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca azınlıklara verilen haklar, yabancı uyrukluların mal mülk sahibi olabilmesi, zaptiye teşkilatının kurulması, muhassıllık meclislerinin açılması, ilk kağıt parası olan kaime'nin çıkarılması, ilk dış borç alınması, demiryolu hatlarının kurulması, Bank-ı Dersaadet'in kuruluşu, Mekteb-i Mülkiye, Darül Muallimin ve Heybeliada Ruhban Okulu gibi eğitim kurumlarının açılması, Telgraf mektebi, Encümen-i Daniş, Ceride-i Havadis ve Tercüman-ı Ahval gibi kurumların kuruluşu, Muhacirun Kanunnamesi ve 1858 Arazi Kanunnamesi gibi önemli yasal düzenlemeler de ele alınmaktadır. Video, bir sonraki derste Abdülaziz dönemi gelişmelerinin anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:10Tanzimat Dönemi İslahatları
- Tanzimat dönemi, 1839'da Tanzimat Fermanı'nın ilanından 1876'da Birinci Meşrutiyet'in ilanına kadar olan süreçtir ve bu süreçte Abdülmecid, Abdülaziz ve V. Murat padişahları başa geçmiştir.
- V. Murat, Osmanlı tarihinde en kısa süre tahtta kalan padişah olup 93-95 gün tahtta kalmıştır.
- ÖSYM sınavlarında "Tanzimat dönemi gelişmeleri arasında hangisi yer almaz?" sorusu sorulduğunda, Abdülmecid ve Abdülaziz'in gelişmelerinin harmanlanmış şeklini düşünmek gerekir.
- 02:12Osmanlı'nın Demokratikleşme Hareketleri
- Osmanlı Devleti peş peşe dört tane demokratikleşme hareketi gerçekleştirmiştir: Tanzimat, İslahat, Birinci Meşrutiyet ve İkinci Meşrutiyet.
- Bu hareketlerin ortak amacı azınlık isyanlarını, iç işlere karışılmasını ve yıkılmayı önlemektir.
- Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti hukuk devleti olmuştur çünkü kanun gücü üstünlüğü ortaya çıkmıştır, ancak anayasal devlet olma süreci Birinci Meşrutiyet'in ilanıyla başlamıştır.
- 04:22Tanzimat ve İslahat Fermanları
- Tanzimat Fermanı'ndan doğru düzgün bir netice elde edilemediği için İslahat Fermanı ilan edilmiştir.
- İslahat Fermanı'nda gayrimüslimlere en geniş haklar verilmiş, gayrimüslimler şirket ve banka kurabilecek, küçük düşürücü sözler kullanılmayacak ve il genel meclislerine üye olabileceklerdir.
- İslahat Fermanı ile gayrimüslimler yerel yönetime katılmış, genel yönetime katılmaları Birinci Meşrutiyet'te Mebusan Meclisi'nin açılmasıyla olmuştur.
- 05:25Meşrutiyet Dönemi
- Avrupa'da yetişmiş Jön Türkler devletin kurtuluşunu meşrutiyet rejiminde görmüşlerdir.
- İkinci Abdülhamit döneminde Birinci Meşrutiyet ilan edilmiş, yurt genelinde seçimler yapılmış ve Mebusan Meclisi açılmıştır.
- İkinci Abdülhamit, 1877-1878 harbinden sonra meşrutiyet rejimini askıya almış, 1888 yılında Makedonya'daki ayaklanmalar nedeniyle İttihat ve Terakki'nin baskısıyla yeniden meşrutiyeti ilan etmiştir.
- 07:14Tanzimat Fermanı'nın Detayları
- Tanzimat Fermanı 1839 yılında Abdülmecid döneminde ilan edilmiş, diğer adı Gülhane Hatt-ı Hümayun'dur.
- Tanzimat Fermanı'nın temellerini atan II. Mahmut, hazırlayan devlet adamı ise Mustafa Reşit Paşa'dır.
- Tanzimat Fermanı'nın ilan edilme nedenleri arasında azınlık isyanlarını, iç işlere karışılmasını ve devletin yıkılmasını önlemek vardır, ayrıca Mısır ve Boğazlar sorunu sürecinde İngilizlerin Osmanlı yanlısı politika izleyeceğini düşünerek ilan edilmiştir.
- 10:48Tanzimat Fermanı ve Askerlik
- Tanzimat Fermanı ile askerlik vatani görev haline gelmiş, Osmanlı'da askerlik ocak şeklindeyken artık vatan görevi olarak kabul edilmiştir.
- İlk kez Fransa'da kura ile askere alma yöntemi benimsenmiş, Osmanlı bunu 1843'te uygulamaya koymuştur.
- Bedeli şahsi (kendi yerine başka birini gönderme) ve bedeli nakliye (nakit ödeme) uygulamaları ile bedelli askerlik uygulanmıştır.
- 12:45Tanzimat Fermanı'nın Diğer Gelişmeleri
- İlk kez Rumlara deniz kuvvetlerinde askerlik yaptırılmış, Osmanlı'da asker ve memur olmanın ön şartı müslüman olmaktı.
- Müsadere (devletin kişinin mallarına el koyması) kaldırılmış ve kanunlaştırılmıştır.
- Rüşvet ve iltimas (adam kayırma) önlenecek, ferman hükümlerine ve çıkarılacak kanunlara padişah dahil herkes uyacak.
- 13:55Hukuk Devleti ve Anayasal Devlet
- Tanzimat Fermanı ile Osmanlı hukuk devleti olmuştur, kişi hak ve özgürlüklerinin yasalarla güvence altına alındığı devlet hukuk devleti olarak adlandırılır.
- Tanzimat Fermanı ile Osmanlı anayasal devlet olmamıştır, anayasal devlet olma süreci başlamıştır.
- Anayasal devlet, kişi hak ve özgürlüklerinin yasalarla güvence altına alınması, halkın temsilcilerinden oluşan bir parlamento kurulması ve anayasa olması anlamına gelir.
- 15:27İslahat Fermanı
- İslahat Fermanı 1856 yılında Abdülmecid tarafından ilan edilmiş, hazırlanmasında Ali ve Fuat Paşalar etkili olmuştur.
- İslahat Fermanı'nın ilan edilme nedenleri Tanzimat ile aynıdır: azınlık isyanlarını, iç işlerimize karışılmasını ve devletin yıkılmasını önlemektir.
- İslahat Fermanı'nın ilan edilmesindeki güncel neden, Kırım Savaşı sonucundaki Paris Antlaşması kararlarını etkilemektir.
- 17:58Islahat Fermanı'nın Maddeleri
- Tanzimat Fermanı'nın maddeleri benimsenmiş ve gayrimüslimlere daha geniş haklar verilmiştir.
- Azınlıklara küçük düşürücü sözler kullanılmayacak, "gavur" sözcüğü yasaklanmıştır.
- Yabancı uyruklular vergi ödemek şartıyla mal mülk sahibi olabilecek, azınlıklar devlet memuru ve asker olabilecek, her türlü okula gidebileceklerdir.
- 21:30Azınlıkların Hakları ve Yönetim
- Azınlıklar genel meclislerine üye olabilecek, yerel yönetime katılacaklar.
- Birinci Meşrutiyette mebusa meclisi açılacak ve azınlıkların da milletvekilleri yer alacak.
- Devlet yönetimine katılmaları Birinci Meşrutiyette gerçekleşecektir.
- 22:04Abdülmecid Dönemindeki Diğer Gelişmeler
- Modern anlamda ilk belediye örgütü, zaptiye teşkilatı ve jandarma teşkilatı kurulmuştur.
- İltizam sistemi kaldırılarak muhassıllık meclisleri kurulmuştur.
- Osmanlı'nın ilk kağıt parası kaime, madeni para mecidiye bastırılmış ve ilk dış borç Kırım Savaşı sırasında İngiltere'den alınmıştır.
- 24:13Demiryolları ve Bankacılık
- Osmanlı'nın ilk demiryolu hattı Kuzey Afrika'da İskenderiye-Kahire arasında, Anadolu'daki ilk demiryolu hattı ise İzmir-Aydın hattıdır.
- Demiryollarının yönetimi için Nafia Nezareti (bayındırlık bakanlığı) ve Turuk ve Maa Bir Dairesi kurulmuştur.
- Osmanlı'nın ilk bankası Bank-ı Dersaadet (İstanbul'un eski adı) kurulmuş ve Kırım Savaşı sırasında iflas etmiştir.
- 27:09Eğitim Kurumları
- Şirket-i Hayriye idareci yetiştirmek için Mekteb-i Mülkiye kurulmuştur.
- Darül Maarif devlet memuru yetiştirmek amacıyla açılan okul, Cumhuriyet döneminde Ankara'ya taşınarak Ankara Üniversitesi'ne bağlı Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi olmuştur.
- Heybeliada Ruhban Okulu, İstanbul'da bulunan Heybeliada'da Ortodoks din adamı yetiştirebilmek için açılmıştır.
- 28:26Abdülmecid Dönemi Eğitim ve Bilim Gelişmeleri
- Rüştiye ortaokulları ve ilk kızlar için ilk ortaokullar bu dönemde kurulmuştur.
- Kırım Savaşı sırasında ilk telgraf hatları kurulmuş ve telgrafı kullanmasını bilen şahıs yetiştirmek için telgraf mektebi kurulmuştur.
- Encümen-i Daniş (Osmanlı Bilimler Akademisi) kurulmuş, ders kitaplarının hazırlanmasından sorumlu olmuş ve kültür uygarlıkta TÜBİTAK ve Talim Terbiye Kurulu gibi faaliyetlerde bulunmuştur.
- 29:16Medya ve Sosyal Gelişmeler
- Ceride-i Havadis, Osmanlı'nın ilk yarı resmi gazetesi bu dönemde çıkarılmıştır.
- Tercüman-ı Ahval, Osmanlı'nın ilk özel gazetesi bu dönemde yayınlanmıştır.
- Muhacirun Kanunnamesi (göçmenlerle ilgili kanun) çıkarılmış ve Çekler, Macarlar, Lehler gibi göçmenler çeşitli yerlere yerleştirilmiştir.
- 30:30Ekonomik ve Sosyal Reformlar
- 1858 Arazi Kanunnamesi, Ahmet Cevdet Paşa'nın etkisiyle çıkarılmış ve devlete ait miri araziler şahıslara dağıtılmaya başlanmıştır.
- İrlanda'da büyük bir kıtlık yaşanırken, Abdülmecid üç gemi dolusu gıda yardımında bulunmuş ve bu gemiler Drogheda limanına giderek yüklerini boşaltmıştır.
- Drogheda United takımı kurulmuş ve takımın arması ayyıldız olup, bu Türkler'e duyulan minnet duygusunun bir göstergesidir.
- 31:59İrlanda'daki Türk Mirası
- Drogheda kentinde Türk anıtı bulunmaktadır ve İrlanda'ya giden Türk turistlere büyük saygı gösterilir.
- Bir dönem İrlanda'da birçok müzeye giriş Türkler'e ücretsiz olmuştur.
- Drogheda United takımı Trabzonsporla kardeş takım olmuştur.