Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Şakir Hoca tarafından sunulan bir tarih dersidir. Hoca, pandemi sürecinde 1. sınıf öğrencilerine tarih sınavına hazırlık amacıyla bu videoyu hazırladığını belirtiyor.
- Video, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu'nun yaşadığı savaşlar, imzalanan antlaşmalar ve tarihsel olayları kronolojik olarak ele almaktadır. İçerikte mutlak monarşinin Avrupa'daki gelişimi, Osmanlı Devleti'nin duraklama dönemi, III. Mehmet, I. Ahmet ve II. Osman dönemlerindeki önemli olaylar, Ferhat Paşa, Zitvatoruk, Bahçesaray, Zıtva Doruk, Vasvar, İkinci Viyana Kuşatması, Karlofça, İstanbul, Prut, Pasarofça, Ahmet Paşa, Belgrad ve Küçük Kaynarca Antlaşmaları gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Ders, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini ve önemli tarihsel bilgileri vurgulayarak öğrencilere yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Özellikle Küçük Kaynarca Antlaşması'nın Osmanlı'nın büyük devlet olma özelliğini sonlandırdığı ve Karadeniz'in Türk gölü olma özelliğini kaybettiği vurgulanmaktadır.
- 00:3017. Yüzyıl Avrupa ve Osmanlı Devleti
- 17. yüzyılda mutlak monarşinin hakim olduğu Avrupa'da güçlerini arttıran devletler İngiltere ve Fransa'dır.
- 17. yüzyıl Avrupa'sında coğrafi keşiflerin etkisiyle İngiltere, Fransa, Hollanda, İspanya ve Portekiz gibi devletlerin rekabet içinde olmalarının temel nedeni sömürgecilik yarışıdır.
- 17. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin sınırları genişlemiş olmasına rağmen devlet bazı iç ve dış sorunlarla karşı karşıya kalmış ve "duraklama dönemi" yaşanmaya başlanmıştır.
- 01:29Osmanlı Devleti'nin Duraklama Dönemi
- Sokullu Mehmet Paşa'nın ölümü ile başlayıp Karlofça Antlaşması ile biten dönemin adı duraklama dönemidir.
- 17. yüzyılda yaşanan gelişmeler merkezi yönetimin bozulmasında etkili olmuştur: sancağa çıkma usulüne son verilmesi, saray kadınlarının yönetimde etkili olması ve İstanbul isyanlarının baş göstermesi.
- Aynı dönemde tımar sisteminin bozulması ve yeniçeri ocağının bozulmasıyla ordunun bozulması etkili olmuştur.
- 02:45Eğitim ve Ekonomi Sistemlerinin Bozulması
- 17. yüzyılda yaşanan gelişmeler eğitim sisteminin bozulmasında etkili olmuştur: liyakatsiz kişilerin önemli görevlere getirilmesi, medreselerde pozitif bilimlerin öneminin azalması ve beşik ulemamalı sisteminin benimsenmesi.
- Aynı dönemde maliyenin veya ekonominin bozulmasında etkili olmuştur: savaşların uzun sürmesi, ganimet ve vergilerin azalması, saray masraflarının artması ve toprak sisteminin bozulması.
- Duraklamanın dış nedenleri arasında devletin doğal sınırlara ulaşması, coğrafi keşifler neticesinde ticaret yollarının yön değiştirmesi, güçlü devletlerle komşu olması ve Avrupa'da bilim ve teknik alanda yaşanan gelişmeler bulunmaktadır.
- 04:48Haçova Meydan Savaşı
- Eğri Kalesi'nin alınması Avusturya önderliğinde toplanan ve Haçlılarla yapılan Haçova Meydan Savaşı'na neden olmuştur.
- Haçova Meydan Savaşı, Osmanlı Devleti'nin batıda kazandığı son meydan savaşıdır ve bu zaferle Viyana'nın yolu Osmanlı'ya açılmıştır.
- Kale savunması Tiryaki Hasan Paşa önderliğinde yapılmıştır ve Haçova Savaşı'ndan sonra III. Mehmed Fatihi "Eğri Fatih" olarak anılmıştır.
- 06:05Celali İsyanları ve Osmanlı Padişahları
- II. Mehmed döneminde Anadolu'da çıkan Celali isyanlarının nedenlerinden biri, Haçova Meydan Savaşı'ndan kaçan asker kaçaklarının yakalanıp mallarına el konulmasıdır.
- III. Mehmed ile ilgili önemli bir savaş Haçova Meydan Savaşı'dır ve bu savaşta Avusturya ordusu mağlup edilmiştir.
- Kanişe başarısından dolayı Hasan Paşa'ya vezirlik vazifesi verilmiştir.
- 07:09Osmanlı Padişahları ve Antlaşmalar
- III. Mehmet'ten sonra tahta geçen ve 14 yaşındayken tahta çıkan padişah I. Ahmet'tir.
- I. Ahmet, hanedan üyelerinin en yaşlı ve en akıllısının başa geçme geleneği olarak "ekber ve erşet" sistemini getirmiştir.
- İran ile yapılan Ferhat Paşa Antlaşması ile Osmanlı Devleti doğu'da en geniş sınırlara ulaşmıştır ve bu yerlerden alınan yerler Nasuh Paşa Antlaşması ile geri verilmiştir.
- 08:11Zitvatoruk Antlaşması ve Osmanlı Padişahları
- III. Ahmet döneminde Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında Zitvatoruk Antlaşması imzalanmıştır.
- Zitvatoruk Antlaşması'nda Avusturya Arşidükü protokol bakımından Osmanlı Padişahına denk sayılmıştır ve bu antlaşma ile Orta Avrupa'nın üstünlüğü Osmanlı'nın elinden çıkmıştır.
- I. Ahmet'ten sonra kardeşi I. Mustafa 15. Osmanlı padişahı olarak tahta geçmiştir, ancak deli olduğu anlaşılan ve üç ay sonra tahttan indirilen padişah I. Mustafa'dır.
- 09:53II. Osman ve Osmanlı İmparatorluğu
- I. Mustafa'dan sonra tahta II. Osman (Genç Osman) geçmiştir.
- 1618 yılında yapılan Sera Antlaşması Osmanlı ile İran arasında imzalanmıştır.
- II. Osman (Genç Osman), Osmanlı Devleti'nin şehit edilen ilk padişahıdır ve 1621 yılında Hotin Seferi (Lehistan Seferi) sonrasında yeniçeri ocağını kaldırmayı düşünmüştür.
- 10:55Osmanlı Padişahları ve Önemli Antlaşmalar
- İkinci Osman döneminde yeniçeri ocağı'nın kaldırılması fikri gibi köklü bir ıslahat çalışması gerçekleştirilmiş, ancak yarıda kalmıştır.
- İkinci Osman, saray dışı evlilik yapmış ve şeyhülislam'ın elinden müderris ve kadıların tayin işlerini almıştır.
- Ferhat Paşa Antlaşması (1590) ile Osmanlı Devleti doğu'da en geniş sınırlara ulaşmıştır.
- 12:06Osmanlı-Iran Savaşları ve Antlaşmaları
- Nasuh Paşa Antlaşması (1603) ile Osmanlı Devleti Ferhat Paşa Antlaşması'nda aldığı toprakları tamamen kaybetmiştir.
- Serap Antlaşması (1618) ile önceki antlaşma şartlarına uyulması benimsenmiştir.
- Kasr-ı Şirin Antlaşması (1622) ile Azerbaycan ve Revan İran'a bırakılmış, Bağdat ve Irak toprakları Osmanlı'da kalmış, Zaros Dağları sınır olarak kabul edilmiştir.
- 14:26Osmanlı-Lehistan ve Diğer Savaşlar
- Bucaş Antlaşması ile Podolya ve Ukrayna Osmanlı topraklarına katılmış, Osmanlı Devleti batı'da en geniş sınırlara ulaşmıştır.
- Dördüncü Mehmet ve Köprülü Fazıl Ahmet Paşa tarafından Lehistan'a düzenlenen sefer başarılı olunca Bucaş Antlaşması imzalanmıştır.
- 1645-1699 yılları arasında 24 yıl boyunca süren Girit kuşatması, Osmanlı'nın donanma gerilemesini göstermiştir.
- 17:28Osmanlı-Rusya ve Avusturya Savaşları
- Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan ilk antlaşma Bahçesaray Antlaşması (1681) olmuştur.
- Ztvatorluk Antlaşması (1649) neticesinde Osmanlı Devleti'nin Avusturya arasındaki siyasi üstünlüğü artmıştır.
- Vasvar Antlaşması (1644) neticesinde Osmanlı Devleti Avusturya'dan son kez savaş tazminatı almıştır.
- 20:09İkinci Viyana Kuşatması
- İkinci Viyana Kuşatması (1683) sebepleri arasında Avusturya'nın Protestan Macar halkına baskı yapması, Macar lideri İmre Tukeli'nin Osmanlı'dan yardım istemesi ve Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın büyük bir zafer kazanmak istemesi bulunmaktadır.
- İkinci Viyana Kuşatması başarısız olmuştur.
- 20:57İkinci Viyana Kuşatması ve Kutsal İttifak
- Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Viyana'yı kuşatırken şehre zarar vermemek için çevre kareler almadan ve son saldırıyı geciktirerek hareket etmiştir.
- İkinci Viyana kuşatması başarısız olmuştur çünkü şehrin güçlü surları, Kırım Hanı ve bazı devlet adamlarının ihaneti, Avrupalı devletlerin Avusturya'ya yardıma gelmesi nedeniyle.
- İkinci Viyana bozgunu üzerine Papa'nın çağrısıyla Kutsal İttifak meydana gelmiştir ve bu ittifaka Avusturya, Lehistan, Venedik, Malta ve Rusya katılmıştır.
- 22:20Kutsal İttifak Savaşları ve Antlaşmalar
- Kutsal İttifak devletleri ile Osmanlı arasındaki savaşlar on altı yıl sürmüştür ve İngiltere ile Hollanda arabuluculuk yapmıştır.
- Kutsal İttifak savaşları sonrasında imzalanan Karlofça Antlaşması'na göre Avusturya, Macaristan'a At ve Temeşvar hariç toprakları vermiştir.
- Karlofça Antlaşması'na göre Lehistan'a Podolya ve Ukrayna, Venedik'e Dalmaçya kıyıları ve Mora yarım adası verilmiştir.
- 23:42Karlofça Antlaşması'nın Sonuçları
- Karlofça Antlaşması'na göre Lehistan'dan ve Venedik'ten alınan vergiler kaldırılmıştır.
- Karlofça Antlaşması Avusturya'nın garantörlüğüne bırakılmıştır, yani savaşı bozan devlet Avusturya tarafından müdahale edilecektir.
- Kutsal İttifak savaşları'ndan sonra Rusya ile İstanbul Antlaşması imzalanmıştır ve Rusya İstanbul'da sürekli elçi bulundurabilecek ve Azak Kalesi'ni alacaktır.
- 24:49Osmanlı'nın Gerileme Dönemi
- Osmanlı Devleti Karlofça Antlaşması ile gerileme dönemine girmiştir.
- Karlofça Antlaşması'ndan sonra Sakarya Zaferi'ne kadar sürecek olan geri çekilme başlamıştır.
- Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Viyana'yı kuşattı fakat alamadı, bu başarısızlık üzerine Papa'nın önderliğinde Avrupalılar birleşerek Kutsal İttifak oluşturmuş ve Osmanlı Devleti'ne savaş açmışlardır.
- 26:11Otuz Yıl Savaşları
- Alman İmparatoru II. Ferdinand'ın Almanya'da mezhep birliğini sağlamak ve Protestanların varlığına son vermek istemesiyle ortaya çıkan savaşlara Otuz Yıl Savaşları (Mezhep Savaşları) denir.
- Otuz Yıl Savaşları 1618-1648 yılları arasında Almanya ve İspanyol Kralı'na karşı Fransa, İsveç, Danimarka ve Alman prenslikleri tarafından savaşılmıştır.
- Otuz Yıl Savaşları'ndan sonra 1648 yılında Vestfalya Barışı imzalanmıştır ve Almanya Protestanlığı resmi din olarak kabul etmiştir.
- 27:4418. Yüzyılda Avrupa Devletleri
- Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybedilen toprakları geri almak ve bozulan devlet yapısını düzeltmek için Avrupa örnek alınarak yenilikler yapılmıştır.
- 18. yüzyılın sonuna doğru Osmanlı toprağı olan Mısır'ı işgal eden devlet Fransa'dır.
- 18. yüzyılda sömürgelerine zarar gelmemesi için Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü korumaya politika izleyen devlet İngiltere'dir.
- 28:35Osmanlı'nın Karadeniz Politikası
- 18. yüzyılda Karadeniz'deki etkinliğini arttırıp Kırım ve çevresini ele geçirmek, Kafkasları denetim altına almak ve Lehistan'ı himaye altına almak isteyen devlet Rusya'dır.
- II. Mustafa'nın Edirne'ye yerleşerek vaktini av ile geçirmesi üzere devlet işleri Şeyhülislam Feyzullah Efendi tarafından yürütülmektedir.
- Edirne olayında II. Mustafa'nın isyancılar tarafından tahttan indirilip Şeyhülislam Feyzullah Efendi'nin de öldürülmesinden sonra tahta III. Ahmet geçmiştir.
- 29:421711 Osmanlı-Rus Savaşı
- 1711 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sebepleri: İstanbul Antlaşması ile kaybedilen yerleri geri almak, Poltova Savaşı'nda Rusya yenilen İsveç Kralı Demirbaş Şarl'ın Osmanlı'ya sığınması ve Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesi, Rusya'nın Balkanlar'da ve Lehistan'ın iç işlerine karışmasıdır.
- 1711 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Osmanlı ordusunun başında Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa, Osmanlı Devleti'nin başında III. Ahmet, Rus Çarı ise I. Petro'dur.
- Osmanlı'nın Prut Nehri üzerine köprüler kurup hızlı bir şekilde geçmesi Rusları zor durumda bırakmıştır ve savaştan sonra imzalanan Prut Antlaşması'na göre Osmanlı Azak Kalesi'ni geri almıştır.
- 32:02Osmanlı-Rusya Antlaşmaları
- İstanbul Antlaşması'na göre Azak Kalesi Rusya'ya verilecek ve Rusya İstanbul'da sürekli elçi bulundurabilecek.
- Purt Antlaşması'na göre Azak Kalesi Osmanlı'ya geri verilecek ve Rusya İstanbul'da sürekli elçi bulundurmayacak.
- 18. yüzyılda Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan savaştan sonra imzalanan Purt Antlaşması'nda askeri başarı siyasi başarıya yansıtılmamıştır.
- 32:521715-1718 Osmanlı-Venedik-Avusturya Savaşları
- 1715-1718 Osmanlı-Venedik-Avusturya savaşlarının sebepleri: kaybedilen yerleri geri almak, Mora halkının Venedik baskısına karşı Osmanlı'dan yardım istemesi ve Venedik'in Osmanlı gemilerine saldırması.
- Silahtar Ali Paşa 1715-1718 Osmanlı-Venedik-Avusturya savaşı sırasında Mora'yı Venediklerden geri almış ve Korfu adasını kuşatmıştır.
- Avusturya, Kal Antlaşması'nın bozulduğunu öne sürerek Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmiştir.
- 34:09Peter Varadin Savaşı ve Pasarofça Antlaşması
- Osmanlı Devleti, Avusturya ve Venedik'e karşı 1716 yılında Peter Varadin Meydan Savaşı'nda ağır bir yenilgi almıştır.
- 1718 Pasarofça Antlaşması'na göre Mora Yarımadası Osmanlı'da kalacak, Adriyatik kıyılarında bazı yerler Venedik'e, Küçük Eflak ve Belgrad Avusturya'ya verilecek.
- Pasarofça Antlaşması ile kaybedilen yerlerin geri alınması politikasına son verilmiş, eldeki toprakları savunma politikasına başlanmış ve Lale Devri başlamıştır.
- 35:57Osmanlı-Rusya İttifakları
- Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan ilk ittifak antlaşması 1724 İstanbul Antlaşması'dır.
- İstanbul Antlaşması, İran ile yapılan savaşlar devam ederken yapılmıştır.
- İran'ın kuzey toprakları Rusya ve Osmanlı Devleti arasında paylaşılmıştır.
- 36:40İran ile Yapılan Antlaşmalar
- 1732 Ahmet Paşa Antlaşması'nda Nahçıvan, Revan, Tiflis ve Dağıstan Osmanlı'da, Tebriz, Hamedan ve Nuristan İran'da kalacak ve Aras Nehri iki ülke arasında sınır olacaktır.
- Safevi Devleti'ne son verip daha sonra Osmanlı Devleti'ne savaş ilan eden Afşar Türklerin lideri Nadir Şah'dır.
- Osmanlı Devleti ile İran arasında yapılan son antlaşma 1736 Kar Antlaşması'dır.
- 37:171736-1739 Osmanlı-Rus ve Avusturya Savaşları
- 1736-1739 Osmanlı-Rus ve Avusturya savaşlarının sebepleri: Rusya ile Avusturya'nın 1726'da Osmanlı topraklarını paylaşmak için ittifak yapmaları, Rusya'nın Lehistan'ın işlerine karışması ve Rusya'nın Kırım kuvvetlerinin İran'a girmesine engel olması.
- Osmanlı Devleti'nin 18. yüzyılda imzalanan son kazançlı antlaşması 1739 Belgrad Antlaşması'dır.
- Belgrad Antlaşması'nda Azak Kalesi yıkılmak şartıyla Rusya'ya bırakılacak, Rusya Karadeniz'de savaş ve ticaret gemisi bulundurmayacak ve Rusya Lehistan işlerine karışmayacak.
- 39:35Belgrad Antlaşması'nın Önemi
- Osmanlı iki büyük devleti mağlup ederek hala güçlü olduğunu kanıtladığı olaydan sonra imzaladığı antlaşma Belgrad Antlaşması'dır.
- Belgrad Antlaşması'na göre Karadeniz'in Türk gölü olma özelliği onaylanmıştır.
- Belgrad Antlaşması'ndan sonra Osmanlı Devleti için batıda 30 yıllık bir barış dönemi başlamıştır.
- 40:10Sonraki Osmanlı-Rus Savaşları
- 1736-1739 Osmanlı-Rus ve Avusturya savaşlarının başarılı olmasında etkili olan gelişme Humbaracı Ahmet Paşa İslahatları'dır.
- 1768-1774 Osmanlı-Rus savaşı sırasında III. Mustafa'nın ölümü üzerine tahta çıkan I. Abdülhamid barış istemek zorunda kalmıştır.
- 1768-1774 Osmanlı-Rus savaşı sırasında Rusların Osmanlı donanmasını yaktıkları yer Çeşme'dir.
- 40:54Grek Projesi
- 1787-1792 yılları arasında Osmanlı ile savaşan Avusturya ve Rusya'nın yürütmüş olduğu gizli plan Grek Projesi'dir.
- Bu plana göre Osmanlı topraklarının bir bölümü Avusturya verilecek, Bizans İmparatorluğu yeniden kurulacak ve imparatorluğun başına II. Katerina'nın torunu getirilecek.
- 41:22Küçük Kaynarca Antlaşması
- Küçük Kaynarca Antlaşması 1774 yılında Osmanlı-Rus Savaşı (1768-1774) sonrasında imzalanmıştır.
- Antlaşmaya göre Kırım bağımsız olacak fakat dini yönden halifeye bağlı kalacak, Karadeniz'in kuzeyi Ruslara bırakılacak ve Ruslar Kırım, Eflak, Boğdan ve Ege'den çekilecek.
- Rus ticaret gemileri Boğazlardan serbestçe geçebilecek ve Karadeniz'in Türk gölü olma özelliği son bulmuştur.
- 42:00Antlaşmanın Önemi
- 18. yüzyılda imzalanmış ve şartları en ağır olan antlaşma Küçük Kaynarca Antlaşması'dır.
- İlk kez halkı Türk ve Müslüman olan Kırım, Küçük Kaynarca Antlaşması ile kaybedilmiştir.
- Rusya, Küçük Kaynarca Antlaşması ile Ortodoksları himayesine alarak Osmanlı'nın iç işlerine karışmayı hedeflemiştir.
- 42:49Osmanlı'nın Durumu
- Kırım'ı kaybeden Osmanlı Devleti'nin antlaşma metnine Kırım'ın dini açıdan halifeye bağlı kalması şartını koydurması, halifeliğin siyasi gücünü kullandığını göstermektedir.
- Osmanlı Devleti ilk kez savaş tazminatı ödüyor ve büyük devlet olma özelliği son buluyor.