Buradasın

11. Sınıf Tarih Dersi: Osmanlı İmparatorluğu'nun Modernleşme Süreci

youtube.com/watch?v=5_kFyn9hd_4

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, 11. sınıf tarih dersi formatında, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme sürecini anlatan kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Anlatıcı, Osmanlı İmparatorluğu'nun 18. yüzyıldan itibaren yaşadığı siyasi, askeri, eğitim ve sağlık alanlarındaki değişimleri kronolojik olarak ele almaktadır.
Video, Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi'nin Osmanlı'ya etkileriyle başlayıp, modern siyasi fikir akımlarının (liberalizm, kapitalizm, sosyalizm, marksizm) gelişimini anlatmaktadır. Ardından Osmanlı'da askerlik sisteminin modernleşmesi, eğitim ve sağlık kurumlarının kuruluşu, Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerindeki reformlar, darbeler ve toprak kayıpları kronolojik olarak incelenmektedir.
Videoda II. Mahmut, II. Abdülhamit, Şinasi, Namık Kemal, Ali Suavi, Ziya Paşa gibi önemli tarihi şahsiyetlerin rolleri, Senedi İttifak, Tanzimat Fermanı, İslahat Fermanı ve Kanuni Esasi gibi önemli anayasal belgelerin içeriği, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük fikirleri gibi konular detaylı şekilde ele alınmaktadır.

00:19Fransız İhtilali ve Sonuçları: 1789 Fransız İhtilali'nin nedenleri arasında krallık rejiminin baskıcı yönetimi, halkın fakir olması, aydınlanma etkisi ve burjuva sınıfının yönetime katılmak istemesi bulunmaktadır.
İhtilalin sonuçları arasında mutlak krallıkların yıkılması, milli devletlerin kurulması, insan hakları evrensel bildirisinin yayınlanması ve laik hukuk kurallarının ortaya çıkması bulunmaktadır.
Fransız İhtilali beraberinde milliyetçilik, demokrasi, laiklik ve adalet gibi kavramları getirerek tüm Avrupa'ya yayılmıştır.
01:26Fransız İhtilalinin İmparatorluklara Etkisi: Fransız İhtilali özellikle çok uluslu yapıları olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Rusya ve Osmanlı Devleti'ni etkilemiştir.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, milliyetçi ve liberal hareketleri bastırmak için Metternik politikasıyla otoriteyi artırmıştır.
Rusya, bağımsızlık hareketlerini sert şekilde bastırmış, Avusturya'ya ve Osmanlı Devleti'ne de askeri yardım etmiştir.
03:01Fransız İhtilalinin Osmanlı Devleti'ne Etkisi: Fransız İhtilali'nin en bariz etkisi 1821'de Yunan ayaklanmasıdır; Müslüman halka etkileri ise 19. yüzyılın ikinci yarısında yansıdı.
Milliyetçilik akımı etkisiyle 1912'de Osmanlı Devleti'nin sınırları Meriç Nehri'ne kadar gerilemiş, Balkan ülkeleri bağımsızlıklarını kazanmıştır.
Fransız İhtilali'nin yaydığı fikir akımları, Osmanlı Devleti'nde 1839'da Tanzimat Fermanı'nın yayınlanması ve 1865-1875 yılları arasında Genç Osmanlılar hareketiyle ilk anayasanın yürürlüğe girmesi gibi gelişmeleri sağlamıştır.
04:32Osmanlı Devleti'nde Bağımsızlık Hareketleri: Napolyon Bonapart, Balkanları ele geçirmek için Osmanlı Devleti'nde milliyetçilik akımının yayılması ve bağımsızlık isyanlarının çıkması için uğraştı.
Rusya, Yedi Adada Rumları ve Balkanlarda milliyetçiliği yaymaya devam etti.
1804'te başlayan Sırp isyanı 1878'de bağımsızlıkla sonuçlandı; Rumlar 1821'de isyan etti ve Yunanistan 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra bağımsızlığını ilan etti.
05:40Sanayi Devrimi: Sanayi Devrimi, insan ve hayvan gücüne dayalı üretimden makine gücüne dayalı üretim sistemine geçiş olarak adlandırılır ve ilk olarak 18. yüzyıl ortalarında İngiltere'de başlamıştır.
Sanayi Devrimi'nin sonuçları arasında seri üretim, üretim maliyetlerinin azalması, büyük fabrikaların kurulması ve işçi sınıfının ortaya çıkması bulunmaktadır.
Köyden kente göçler başlamış, Avrupa'da refah düzeyi yükselmiş ve çekirdek aile modeli ortaya çıkmıştır.
06:451830 İhtilalleri: 1830 ihtilallerinin sebepleri arasında ekonomik gelişmenin siyasal alandaki liberalizmle gerçekleşmesi gerektiğine inanılması ve Avrupa halklarında özgürlük arayışının yaygınlaşması bulunmaktadır.
İhtilaller ilk olarak Fransa'da başladı ve Almanya, İtalya, Polonya, İngiltere ve İspanya'da da etkilerini hissettirdi.
1830 ihtilalleri Fransa ve İngiltere'de işçi sınıfının siyasal yaşamda bağımsız bir güç olarak doğmasını sağladı.
08:281848 İhtilalleri: 1848 ihtilalleri, 1815 Viyana Kongresi'nin getirdiği düzenin sonucu olarak Avrupa'da meydana geldi ve 1830 ihtilallerine göre daha etkili oldu.
Sicilya'da başlayan 1848 ihtilalleri Fransa'da güç kazanarak diğer ulusları da etkiledi.
Avrupa'daki bu ihtilallerin başarısızlığı demokrasinin gelişmesini olumsuz etkilediyse de, Avrupa'yı bir savaş alanı haline getirmekten korudu ve yeni bir barış dönemine girmesini sağladı.
10:14İdeoloji: İdeoloji, bir hükümetin, parti veya grubun davranışlarına yön veren politik, hukuki, bilimsel, felsefi, dini, moral ve estetik düşünceler bütünüdür.
10:30Modern Fikir Akımları: 1815 Viyana Kongresi'nin getirdiği yeni düzen, marksizm, liberalizm, kapitalizm ve sosyalizm gibi modern fikir akımlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Liberalizm, insanların özgürlüğünü savunan bir düşünce sistemidir ve Thomas Hobbes ile ortaya çıkmış, John Locke tarafından siyasi bir teori olarak geliştirilmiştir.
Ekonomik liberalizm, David Hume ve Adam Smith'in çalışmaları ile tanınmaya başlamıştır.
11:45Kapitalizm: Kapitalizm, serbest piyasa ekonomisi olarak bilinir ve özel teşebbüse ve piyasa serbestliğine dayalı bir üretim sistemidir.
Kapitalizmin amacı en yüksek kari elde etmek, bireylere serbest girişim hakkı kazandırmak ve üretim aşamasında devlet müdahalesini en aza indirmektir.
18. yüzyılda İngiltere'de başlayan sanayi devrimi, Almanya, Fransa ve ABD'de büyük bir toplumsal değişime sebep olmuştur.
13:24Sosyalizm ve Marksizm: Sosyalizm, kapitalizme bir tepki olarak doğan ve kapitalizmin özel mülkiyet, piyasa ekonomisi ve kar esasına karşı çıkan bir ideolojidir.
Karl Marx kendi sosyalist sistemini işçi sınıfına dayandırdı ve 1848'de birinci Enternasyonal (Uluslararası İşçi Federasyonu) kuruldu.
1917'de Vladimir Lenin liderliğinde Rusya'da dünyadaki ilk sosyalist devrim gerçekleşti.
14:51Marksizm: Marksizm, Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından ortaya atılan fikir akımıdır ve işçi sınıfını ön plana çıkarır.
Marx'a göre kapitalist piyasadaki sermaye sahipleri işçileri sömürüyor ve sadece kapitalistlerin refahı için çalışıyordu.
Marksizm'e göre işçi sınıfı bir sınıf mücadelesi verecek ve kapitalist sistem bu devrimle yıkılacaktı.
15:43Liberalizmin Etkileri: Liberalizm, halkın mutlak ve sınırsız yönetme gücüne sahip kralların yönetimine karşı çıkmalarını sağladı ve 1789 ihtilali ile toplumlar kralların mutlak gücüne dayalı düzenlerini yıkmaya başladı.
Liberalizm hareketi, Avrupa'da insanları cumhuriyet idaresiyle yönetilme fikrine ulaştırmıştır.
Liberalizm güzel sanatları da etkiledi ve tabiat ile tabiattaki şekilleri özgürce kullanmayı ilke edinen romantizm akımının doğmasına yol açtı.
17:11Kapitalizmin Etkileri: Avrupa'da ticaret kapitalizminin yaşandığı 15 ve 18. yüzyıllar arasında köylerden kentlere doğru göçler meydana geldi ve kentler büyüdü.
Sanayi inkılabının getirdiği büyük ölçekli fabrikalar daha fazla işçiyi gerekli kıldı ve toplumda bir işçi sınıfı ortaya çıktı.
1864'te Londra'da Uluslararası İşçi Birliği kuruldu.
18:01Sosyalizmin Etkileri: 20. yüzyılda Marksizmin en büyük siyasi ve toplumsal etkisi ortaya çıktı; 1917'de Lenin önderliğinde Rusya'da sosyalist devrim yapıldı.
1966-1976 yılları arasında Mao Zedong liderliğinde Çin'de "Büyük Proleter Kültür Devrimi" gerçekleşti.
1939-1945 yılları arasında komünist ülkelerin sayısı Rusya ve Çin dahil olmak üzere 36'ya çıktı.
18:38Siyasi İdeolojilerin Dine Bakışı: Liberalizm, kendi sistemini güçlendiren kamu ve özel ayrımına saygı gösterdiği müddetçe dine müdahale etmedi.
Kapitalizm, sekülerleşmenin hızlanmasını sağladı ve ticaretin seküler kuralları farklı inançlar arasında olumlu bir iletişimi açtı.
Marksizm ve sosyalizm ideolojilerinde dinin herhangi bir olumlu fonksiyonunun olmadığı savunuldu ve zamanla dinin toplum üzerindeki etkisinin kalmayacağı iddia edildi.
19:31Anayasal Monarşiye Geçiş: Anayasal gelenek ilk defa İngiltere'de başladı ve İngiliz kolonileri aracılığıyla Avrupa'dan Amerika'ya geçti.
1789 Fransız İhtilali ile İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi ilan edilerek mutlak monarşiden anayasal monarşiye geçiş yapıldı.
Sanayi İnkılabından sonra burjuvazi egemen yapan ekonomik sistem işçi sınıfını ortaya çıkardı ve bu durum özgürlükçü anayasaları ortaya çıkardı.
21:17Zorunlu Askerlik Sistemi: Zorunlu askerlik sisteminin başlangıcı Fransız İhtilali'ne dayanırken, modern ordu kurma fikri 16. yüzyılda Nikola Makyavelli tarafından ortaya atıldı.
Fransa'da Cumhuriyet'in ilanından sonra çıkan ayaklanmaları bastırmak için seferberlik kararnamesi ilan edildi ve her Fransız erkeğin asker kabul edilmesiyle zorunlu askerlik uygulanmaya başladı.
Bu uygulama Avrupa devletlerinde hızla yayıldı ve ulus-devletler zorunlu askerlikle güçlü bir ordu kurmayı hedefledi, aynı zamanda farklı statülere bölünmüş topluluktan eşit vatandaşlığa geçişi sağladı.
22:08Nizam-ı Cedid Ordusu: Yeniçeri Ocağı'nda 16. yüzyıl ortalarında bozulmalar başladı; yeniçerilerin evlenmeye başlaması ve askerlik dışında başka mesleklerle uğraşması onları talim yapmaktan uzaklaştırdı.
Sultan III. Murat döneminde askerlikle alakası olmayanların yeniçeri ocağına alınması ordu'da bozulmayı hızlandırdı ve askerlikle alakası olmayan kişilerin orduya girmesi disiplini bozdu.
Osmanlı ordusunda çağa uygun bir yapılanmayı gerçekleştirme girişimlerinin başlangıcı Nizam-ı Cedid askeri birliklerinin kurulmasıydı; 1792'de İstanbul'da Levent çiftliğinde yeni askeri birlikler eğitim ve öğretime başladı.
23:30Nizam-ı Cedid'in Sonuçları: Nizam-ı Cedid ordusu kurulurken mevcut ocakların ıslahı için çaba gösterildi, Fransa, İngiltere ve İsveç'ten mühendisler ve ustalar getirtilerek Tophane'de önemli düzenlemeler yapıldı.
Üçüncü Selim, Osmanlı Devleti'nde modern topçu ocağının temelini atan kişi oldu ve Nizam-ı Cedid Ocağı'nın gelişmesiyle Üsküdar'da Selimiye Kışlası inşa edildi.
Kabakçı Mustafa İsyanı sonucu padişahın 1707'de tahttan indirilmesi ve öldürülmesi bu faaliyetlerin başarıyla devam etmesini engelledi.
24:22Yeniçeri Ocağı'nın Kaldırılması: Alemdar Mustafa Paşa kendine bağlı askeri kuvvetleri olan güçlü bir sadrazamdı ve Nizam-ı Cedid'in benzeri olarak Sekban-ı Cedid Ocağı'nı kurdu.
1708'de Alemdar Mustafa Paşa'nın Sekban-ı Cedid kuvvetleri ile halk ve yeniçeriler arasında iç savaş yaşandı, yeniçeriler Alemdar Mustafa Paşa'yı öldürüp saraya doğru harekete geçti.
1826 yılında yeniçeri ocağı kaldırılarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kuruldu ve paralı askerlik sistemi de kaldırılarak milli orduya geçişte önemli bir adım atılmış oldu.
25:28Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusu: Asker ihtiyacı Müslüman halkın 15 ila 25 yaş arası gençlerinden karşılanmaktaydı ve askerlikten ayrılıp sivil hayata dönmek için 12 yıl askerlik hizmeti yapması gerekiyordu.
Yeni ordunun üniforma, bot ve diğer teçhizatının karşılanması için imalathaneler kuruldu, Prusya'dan piyade, süvari ve topçu subaylar getirildi.
Modern harp sanatını öğrenmek için Avrupa'ya öğrenci gönderildi, mehterhane kaldırılarak yerine Mızıkayı Hümayun kuruldu ve Tıbbiye ile Harbiye mektepleri modernleşme ve ilerleme hareketlerinde önemli rol oynadı.
27:00Zorunlu Askerlik Uygulamaları: 1815 yılından sonra Fransa'da ilk uygulaması görülen kura ile askere alma işlemi 1843 yılında Osmanlı Devleti'nde de kabul edildi.
Kurada ismi çıkanların kendi yerlerine bedeli şahsi adıyla bir başkasını vekil olarak göndermesi veya bedeli nakdi ödemek suretiyle askerlik vazifesini bedeli karşılığı yerine getirmeleri mümkün hale getirildi.
Tanzimat yönetimi, Osmanlı birliğini korumak ve halkı kaynaştırmak için ilk kez Rum'lara deniz kuvvetlerinde askerlik yaptırdı, ancak ortaya çıkan sorunlar yüzünden bu karar uygulanmadı.
28:00Nüfus ve Sanayi İnkılabı: Nüfus-Sanayi İnkılabı'nın etkisiyle kırdan kente doğru başlayan göçler şehirlerde iş gücünün oluşmasını sağladı.
Nüfusun artmasının ülkelere sağladığı avantajlar arasında devletin askeri ve siyasi güç kazanması, ekonomide kalkınma için gerekli işçi gücüne sahip olunması ve savaş gücünün insan sayısına orantılı olarak artması bulunmaktadır.
Devlet adamları ülkelerindeki nüfusu arttırmaya yönelik her türlü tedbiri almıştır.
28:56Osmanlı'da Haberleşme ve Ulaşım: 19. yüzyılda elektrikli telgraf Osmanlı Devleti tarafından kullanılan başlıca teknolojik gelişmedir; 1855'te İstanbul'u Avrupa'ya bağlayan ilk telgraf hattı kuruldu.
Elektrikli telgraf Osmanlı Devleti'nde siyasi gücün merkezileşmesine yardımcı oldu, kısa sürede merkezden vilayetlerin ve sancakların valilerine emir göndermek kolaylaştı.
Osmanlı Devleti, demiryollarını sanayi devrimini gerçekleştirmiş Avrupa devletlerine imtiyazlar vermek suretiyle yaptırdı; 1851'de Kahire ve İskenderiye arasındaki hattın yapılmasıyla demiryolu ulaşımı başladı.
30:08Demiryolları ve İkinci Abdülhamit: 1872'de demiryolu yapım ve işletmesini gerçekleştirmek amacıyla Da Demiryolları İdaresi kuruldu, ancak 1875'te Osmanlı Devleti'nin iflas etmesi üzerine İstanbul'u Bağdat'a bağlayacak demiryolu projesi uygulanamadı.
Osmanlı Devleti'nde en fazla demiryolu yapımı II. Abdülhamit döneminde Düğünü Umumiye İdaresi'nin kurulmasıyla başladı ve demiryolu politikası savunma politikalarıyla birlikte düşünülmeye başlandı.
II. Abdülhamit'in en büyük projelerinden biri Bağdat demiryolunun yapılmasıydı, bu hat sayesinde İngiltere ve Rusya'yı telaşa sürükledi ve Osmanlı tarım ürünlerinin pazara sevki kolaylaşacak, halkın zenginliği artacak.
31:14Ulus-Devlet ve Vatandaş: Ulus-devlette meşruiyetin kaynağı din, soy veya krallık olmaktan çıkıp laik, demokratik bir yapıya büründü ve bütün vatandaşlar birbirlerine eşit olarak kabul edildi.
Özellikle federal devletlerde ortak aidiyet duygusunu gelişt
31:33Ulus Devlet Yapılanmasında Eğitim ve Askerlik: Ulus devlet yapılanmasında vatandaş ordusu, zorunlu askerlik ve eğitim aşamaları çok önemliydi.
Devletler, eğitim sistemleri ve askeri teşkilatları sayesinde aynı üniformayı giyen, aynı marşı söyleyen, aynı dili konuşan, disiplinli, vatansever, üretken ve devletine sadık vatandaşlar yetiştirdiler.
31:53Osmanlı'da Modern Eğitim Kurumları: Osmanlı idarecileri yenilgileri Avrupalı subay ve askerlerin iyi eğitim almış olmalarına ve kendilerinin de bu alanda geri kalmalarına bağladılar.
18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa'nın çağdaş eğitim kurumları örnek alınarak modern mektepler açıldı.
1734'te askeri okul olarak açılan Hendesehane modern mekteptir.
32:20Mühendishaneler: Birinci Abdülhamid döneminde Osmanlı Devleti'nin Çeşme Bozgunu'nda kaybettiği deniz gücünü tekrar kazanabilmesi için 1775'te Mühendishane-i Bahri Hümayun adındaki askeri okulu açıldı.
1795'te Osmanlı Devleti, kara ordusuna subay ve teknik elemanlar yetiştirmek üzere Mühendishane-i Berri Hümayun adında bir okul açtı.
Bu mühendishanenin en önemli özelliği, medrese tarzı eğitim yerine tamamen Batı tarzında ders verilen bir yükseköğretim kurumu olmasıydı.
32:57II. Mahmut Dönemi Eğitim Kurumları: II. Mahmut döneminde 1827 yılında modern tıp eğitiminin verilmesi amacıyla İstanbul'da Mektebi Tıbbi adıyla askeri bir mektep açıldı.
1834'te Fransız eğitim sistemi örnek alınarak Mektebi Harbiye açıldı.
Bu dönemde bazı öğrenciler Viyana, Paris ve Londra'ya eğitim için gönderildi ve ders vermeleri için Avrupa'dan öğretmenler getirildi.
II. Mahmut döneminin sonlarında memur yetiştirmek üzere Mektebi Maarifi, Adliye ve Mektebi Uyumi Edebii adında mesleki okullar açıldı.
II. Mahmut, erkek çocukların sıbyan mekteplerine devamını sağlayacak zorunlu eğitimi başlatacak bir ferman yayınladı.
33:43Tanzimat Dönemi Eğitim Kurumları: Sultan Abdülmecid döneminde Maarif Nazırı Sami Paşa tarafından temeli atılan Mülkiye Mektebi, 1859 yılında öğretime başlamıştır.
Tanzimat döneminde ülkede nitelikli memur yetiştirmek için Mektebi Maarifi, Adliye ve Mektebi-i Aklam açıldı.
Mesleki ve teknik eleman yetiştirmeye yönelik önemli adımlar atan Mithat Paşa İlahiye ve Mektebi Sanayi kurdu.
Kızların meslek öğretimi ile ilgili olarak açılan Cevri Kalfa Mektebi ile Kız Sanayi Mektebi dönemin önemli meslek okullarıydı.
Memurların dil öğrenebilmesi için Lisan Mektebi açıldı.
34:34Azınlık ve Yabancı Okulları: Osmanlı Devleti, İstanbul'un fethinden sonra gayrimüslimlere kendi dillerini konuşmalarına ve anadilde eğitim yapmalarına izin verdi.
Osmanlı Devleti'nin güçlü olduğu zamanda bir problem teşkil etmeyen azınlık okulları, 19. yüzyıldan itibaren devletin denetiminden uzaklaşmaya başladı.
Azınlık okullarını kendi çıkarları için kullanmak isteyen yabancı devletler onları maddi ve manevi olarak desteklediler.
İslahat Fermanı ile gayrimüslimlere okul açma yetkisi verilirken, aynı zamanda da devlet okullarında okuyarak memur ve asker olmalarının yolu da açıldı.
Gayrimüslimler çocuklarını yabancı okullar ile misyoner okullarına göndermeyi daha çok tercih ettiler.
Bazı yabancı okullar, kapitülasyonlardan yararlanarak kurulmuş olan ve misyonerlik faaliyetleri kapsamında eğitim veren okullar.
Yabancı okulların zararlarının farkına varan Osmanlı Devleti, bir takım kanunlar çıkararak bu okulları denetim altına almaya çalıştı.
İlk olarak 1846'da Meclisi Maarifi-i Umumiye kuruldu.
En kapsamlı düzenleme 1869 yılında Saffet Paşa tarafından hazırlanan ve eğitimin hemen hemen her aşamasına ilişkin hükümler getiren Maarifi-i Umumiye Nizamnamesi oldu.
Osmanlı Devleti bütün bu düzenlemelere rağmen yabancı ve azınlık okullarının kontrolünü eline alamadı.
Ayrıca bu okullara Müslüman ailelerin çocukları da gitmeye başladı.
1914 yılında Osmanlı Devleti'nin savaşa girmesi üzerine savaştığı devletlere ait olan yabancı okulları kapattı.
1915 yılında çıkarılan Mekatibi Hususiyet Talimatnamesi ile yabancı ve misyoner okulları ile ilgili kısıtlayıcı kanun yürürlüğe girdi ve birçok yabancı okul kapatıldı.
36:20II. Abdülhamit Dönemi Eğitim Politikası: II. Abdülhamit, eğitim ve öğretim faaliyetlerinde merkeziyetçi, eğitim kurumları arasında ise denge politikası izledi.
Eğitim faaliyetlerinde Türklerin yoğun yaşadığı Anadolu'ya ağırlık verdi.
Azınlık ve yabancı okullara Türk öğretmenler atanarak kontrol altına alınmaya çalışıldı.
Bu dönemde ilk dereceli okullarda İslamcilik, orta dereceli okullarda ise Osmanlıcılık akımını vermeye çalışan programlar uygulandı.
Türkçülük anlayışı da yavaş yavaş okulların müfredatına girmeye başladı.
II. Abdülhamit döneminde Maarif Merkezi Teşkilatı yeniden düzenlenerek her öğretim kademesi için genel müdürlükler ve müfettişlikler oluşturuldu.
II. Abdülhamit döneminde okullaşma tüm ülkeye yayıldı.
İbtidai mektepler (ilkokullar), rüştiyeler ve idadiler yaygınlaştırıldı.
İlk kız idadisi 1880 yılında açılmıştı.
Darülfununa yeni bölümler açılarak genişletildi.
Darul Muallimin düzenlenerek Aliye Şubesi (yükseköğretim okulu) açıldı.
Mektebi Fan, Maliye, Ziraat ve Baytar Mektebi, Gümrük Mektebi, Hamidiye Ticaret Mektebi, Polis Mektebi gibi memur meslek mektepleri açıldı.
Mektebi Hukuk, Hendese-i Mülkiye, Maliye Mektebi, Ticaret Mektebi, Deniz Ticareti Mektebi, Kız Sanayi Mektepleri gibi yüksek okullar açıldı.
Sanayi Nefise Mektebi açıldı.
Rüştiyelerden itibaren yabancı dil öğretimi zorunlu oldu.
Devletin kritik bölgelerinde yer alan aşiretlerin çocuklarını Osmanlılık bilinciyle yetiştirmek amacıyla İstanbul'da bir aşiret mektebi açıldı.
37:58II. Abdülhamit Dönemi Hastaneler: II. Abdülhamit, eğitim olanaklarını kasaba ve köylere kadar ulaştırmanın yanında birçok vilayet merkezinde
40:55Osmanlı'da Demokratikleşme Hareketleri: Osmanlı'da demokratikleşme hareketleri; Senedi İttifak (1788), Tanzimat Fermanı (1839), Islahat Fermanı (1856), Birinci Meşrutiyet'in ilanı ve Kanuni Esasi'nin kabulü ile İkinci Meşrutiyet'in ilanı (24 Temmuz 1908) şeklinde ilerlemiştir.
Ayan, herhangi bir vilayet ve kazada o yerin idaresi ile alakadar olarak halk ile hükümet arasındaki işleri idare eden ve halk tarafından seçilen bir vazife sahibidir.
Ayanlar, o memleketin nüfuzlu aileleri olan ve eşrafı belde denilen zümre arasından seçilirdi ve vergi ve asker toplamada devlete yardım ederlerdi.
41:47Senedi İttifak: 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı eyaletlerinde mali, idari ve askeri kanunların oluşturduğu zeminin etkisiyle ayan adı verilen zengin bir zümre gücünü artırdı.
İkinci Mahmut, merkezde siyasi gücü artan Alemdar Mustafa Paşa'yı sadrazamlığa getirdi ve o, devlet otoritesinin yeniden tesisi için yeniçeri zorbaları öldürdürüldü veya sürgüne gönderildi.
Alemdar Mustafa Paşa, merkez ile taşra arasında bir uzlaşma sağlamak amacıyla ayanları İstanbul'a çağırdı ve alınan kararlar Senedi İttifak adı verilen belgeye yazılarak imzalandı.
43:00Senedi İttifakın Maddeleri ve Değerlendirmesi: Senedi İttifak'a göre ayanlar padişahın emirlerini yerine getirerek ona sadık kalacak, eyaletlerden devletin asker almasına karşı gelmeyeceklerdi.
Sadrazamın kanun ve ittifaka uygun olarak vereceği emirlere itaat edilecek, uygun olmayanlara birlikte karşı çıkılacaktı.
Senedi İttifak ile devlet, Anadolu'da ve Rumeli'de kendi kendine güçlenmiş olan ayanların varlıklarını kabul edip hukuki hale getirdi, ancak padişahın yetkileri sınırlandırıldı.
44:25Tanzimat Fermanı: 1839 tarihinde ilan edilen Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti'ne Batılı anlamda bir düşünce ve yönetim şekli getirmek için Avrupa'dan esinlenerek yapılan programlı bir yenilik ve kültür hareketidir.
Tanzimat Fermanı'nın başlıca amaçları, devlet içerisindeki halkın bir kısım haklarını genişletmek, Müslüman ve Hıristiyan toplumlarını siyasi yönlerden birbirine yaklaştırmak ve Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasını engellemektir.
Tanzimat Fermanı ile kanun önünde herkes eşit sayılacaktı, vergiler herkesin gelirine göre toplanacaktı ve mahkemeler herkese açık olarak yapılacaktı.
46:21Islahat Fermanı: 1856 tarihinde ilan edilen Islahat Fermanı, Kırım Savaşı'nda Osmanlı Devleti'ne yardım eden İngiltere, Fransa ve Avusturya'nın isteklerini karşılamak üzere hazırlanmıştı.
Islahat Fermanı ile Hıristiyanlara yeni haklar tanındı ve Hıristiyanlar Müslümanların düzeyine getirilerek halkın kaynaşması sağlanmaya çalışıldı.
Islahat Fermanı, dini ibadetlerin serbest olması, memurlukların herkese açık olması ve vergi eşitliği gibi ilkeleri getirdi.
48:40Birinci Meşrutiyet'in İlanı: Meşrutiyet'in ilanını isteyen ve kendilerine "Genç Osmanlılar" diyen bir grup aydın, 1865 tarihinde İstanbul'da "Genç Osmanlılar Cemiyeti"ni kurdular.
Genç Osmanlıların temel amacı mutlak monarşi yerine anayasal bir monarşi kurmak, yani padişahın yetkilerini halkın temsilcilerinden oluşan bir meclis ile sınırlandırmaktır.
8 Ekim 1876'da Kanuni Esasi'nin hazırlama işi Mithat Paşa'nın başkanlığında kurulan bir komisyona verildi ve 23 Aralık 1876'da Babıali'de toplanan devlet adamları ve halk önünde törenle ilan edildi.
50:20Kanuni Esasi ve İçeriği: Türk toplumunun ilk yazılı anayasası olan Kanuni Esasi, 19 Mart 1877'de kabul edilmiş ve 1878'de ilk Osmanlı Meclisi Mebusan'ı açılmıştır.
Kanuni Esasi'ne göre yürütme gücünün başında padişah bulunuyordu, yargı yetkisi bağımsızdı ve yasama yetkisi genel meclis tarafından yürütülecekti.
Meclisi feshetme yetkisi padişaha aitti ve padişah hükümete güveni zedelediği gerekçesiyle istediği kişiyi memleket dışına sürmek yetkisine sahipti.
51:23Tanzimat Dönemi Kanunları: 1840 tarihli ceza kanunu, kişi haklarına değer veren ve Fransız hukukundan etkilenen yeni bir ceza kanunuydı.
Mecelle-i Ahkam-i Adliye, Ahmet Cevdet Paşa'nın başkanlığında kurulan Meccelle Cemiyeti tarafından hazırlanmış, modern hukukla şeri hukukun sentezlenmesiydi.
1917 Usulü Muhakeme-i Şeriye Nizamnamesi, Osmanlı Devleti'nin klasik döneminde asli ve tek mahkeme olan şeriye mahkemelerinin yargılama usulünü düzenlemiştir.
53:22İkinci Meşrutiyet Öncesi Gelişmeler: 1878 Berlin Antlaşması'yla Sırbistan, Karadağ ve Romanya Osmanlı Devleti'nden ayrılmış, Kars, Ardahan, Batum Rusya'ya verilmiş ve Kıbrıs İngiltere'ye verilmiştir.
Fransızların 1881'de Tunus'u, İngilizlerin 1882'de Mısır'ı işgal etmesi Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki hakimiyetine büyük darbe vurmuştur.
Avrupalı devletlerin 1881'de Düğünü Umumiyeyi (Genel Borçlar İdaresi) kurmaları devleti ekonomik olarak kötü etkilemiştir.
54:22İkinci Meşrutiyet'in İlanı: 24 Temmuz 1908'de İkinci Meşrutiyet ilan edilmiştir.
İttihat ve Terakki'ye göre devleti kurtaracak tek yol İkinci Abdülhamid'in tahttan indirilmesi ve meşrutiyet rejimine geçilmesiydi.
Meşrutiyetin duyurulması üzerine mebus seçimi için 25 yaşını doldurmuş ve devlete vergi veren erkekler oy kullanma hakkına sahipti, mebus adayı olmak için 30 yaşını doldurmuş olmak ve Türkçe okuma yazma bilmek zorunluluğu getirilmişti.
56:12Meşrutiyet Dönemi Siyasi Partiler ve Değişiklikler: Meşrutiyet döneminde çok partili ve parlamentolu bir dönem başlamış, Osmanlı Devleti'nde İttihat ve Terakki Fırkası, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Osmanlı Ahrar Fırkası gibi siyasi partiler kurulmuştur.
Kanuni Esasi'ye yapılan değişiklikler arasında hükümetin meclise karşı sorumluluğu, padişahın sürgün yetkisinin kaldırılması ve padişahın mutlak veto yetkisinin kaldırılması yer almıştır.
Siyasi parti kurma hakkı getirilerek çok partili hayata geçiş sağlanmış ve padişahın kanunları onaylama süresi sınırlandırılmıştır.
57:09Dağılmayı Önleme Çabaları: Osmanlı Devleti sınırlarında yaşayan Müslüman ve gayrimüslim halka yeni haklar vererek aralarında eşitlik sağlamak amacıyla Osmanlıcılık fikri benimsenmiştir.
Osmanlıcılık fikrinin en önemli savunucuları Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ahmet Mithat Efendi gibi aydınlar olup, bu fikir İkinci Abdülhamid'e meşrutiyeti kabul ettirmesiyle siyasi alanda yerini almıştır.
Berlin Antlaşması ile Sırbistan, Karadağ ve Romanya'nın bağımsız olması Osmanlıcılık fikrine büyük bir darbe vurmuş, Balkanlar'da ve Doğu Anadolu'da yaşanan olaylar da bu fikrin başarıya ulaşamadığını göstermiştir.
58:11İslamcilik Fikri: İslamcilik, Tanzimat Fermanıyla resmen başlayan batılılaşma hareketine ve batıcı yazarların İslamiyet aleyhine yazdıkları yazılara bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.
Osmanlı Devleti'nin sınırlarında ve dünyanın değişik coğrafyalarında yaşayan bütün Müslümanları Osmanlı çatısı altında toplama düşüncesi etkinlik kazanmıştır.
İkinci Abdülhamid döneminde İslamcilik devlet politikası haline gelmiş, İslam birliği siyaseti sayesinde Hindistan gibi ülkelerdeki Müslüman halkın Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'ne maddi ve manevi yardımları olmuştur.
59:39Türkçülük Fikri: Türkçülük fikri, Avrupalı devletlerin Tanzimat'ta islahata ve meşrutiyete rağmen Osmanlı Devleti'ni parçalamaya yönelik faaliyetlerini durdurmaması üzerine oluşmuş bir fikir akımıdır.
Türkçülük fikri Müslüman olup Türk olmayan toplulukları daha da ayrıştırmış, Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Mehmet Emin Yurdakul, İsmail Gaspıralı ve Ahmet Ağaoğlu Türkçülük fikrinin önemli savunucuları olup, bu fikir İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birlikte 20. yüzyılın başından itibaren güçlenmiş ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda da etkili olmuştur.
Sultan Abdülaziz 1861'de padişah olduğunda herkes ondan ülkeyi 1854'te başlayan dış borçlanmanın getirdiği bataklıktan kurtarmasını istiyordu.
1:00:51Sultan Abdülaziz'in İktidarı ve Sonu: Sultan Abdülaziz, Osmanlı Devleti'ne metro ve tramvay gibi ulaşım sistemlerini getirdi ve Galatasaray Lisesi'nin açılışını sağladı.
Sultan Abdülaziz'in destekçileri olan Ali ve Fuat Paşalar'ın ölümüyle padişah en önemli yardımcılarını kaybetti.
1871'den sonra devlet adamları arasında Abdülaziz aleyhtarları çoğaldı ve Hüseyin Avni Paşa, Sultan Abdülaziz'i tahttan indirmek için plan yaptı.
1:02:11Sultan Abdülaziz'in Ölümü ve Araştırması: 4 Haziran 1876'da Sultan Abdülaziz'in odasında bilekleri kesilmiş halde bulundu ve ölümü halk arasında büyük üzüntüye neden oldu.
5 yıl sonra Maliye Nazırı Mahmut Celaleddin Paşa, Sultan Abdülaziz'in katledilmiş olduğunu iddia etti ve olayın araştırılmasına başlandı.
Duruşmalar sonucunda Sultan Abdülaziz'in intihar etmediği, kasıtlı olarak öldürüldüğü ortaya çıktı ve suçlular idam edildi veya sürgüne gönderildi.
1:02:5031 Mart Darbesi: 23 Temmuz 1908'de İkinci Meşrutiyet ilanından sonra Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilan etmesi ve Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i topraklarına kattığı açıklaması devleti zorlamıştır.
İttihat ve Terakki, devlet kadrolarında tasfiye yaparak ikinci meşrutiyet döneminde önemli mevkilerdeki kişileri memuriyetten çıkarıp yerlerine ittihatçıları getirdi.
Hasan Fehmi'nin cinayeti, İkdam gazetesi başyazarı Ali Kemal Bey'in konuşması ve Hasan Fehmi'nin cenazesiyle başlayan gösterilerin sonucunda 31 Mart vakası meydana geldi.
1:04:2731 Mart Vakasının Sonuçları: Selanik'ten İstanbul'a getirilen Avcı Taburu erleri, subaylarını hapsederek 12-13 Nisan gecesi ayaklandı ve Sultanahmet Meydanı'nda toplandı.
İsyancılar şeriat hükümlerinin kesin olarak yürütülmesini ve bazı üst düzey subayların görevden alınmasını istediler.
27 Nisan 1909'daki meclis oturumunda İkinci Abdülhamit'in tahttan indirilmesine ve yerine Veliaht Mehmet Reşat'ın padişah olmasına karar verildi.
1:05:5413 Ocak Babıali Baskını: 1912 yılında başlayan Balkan Savaşı sırasında Bulgar orduları Çatalca önlerine kadar geldi ve Makedonya ve Selanik Osmanlı'dan ayrıldı.
Avrupalı büyük devletlerin 17 Ocak 1913'te verdiği notada Edirne'nin terk edilmesi istendi ve Kamil Paşa hükümeti bu taraftarıydı.
23 Ocak 1913'te Enver Bey'in başında olduğu bir grup Babıali'ye girdi, Kamil Paşa'dan istifa etmesini istedi ve yeni kabineyi Mahmut Şevket Paşa'nın kuracağını duyurdu.
1:07:26Darbelerin Kaybettirdiği Topraklar: 19. ve 20. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde meydana gelen darbeler devletin iç ve dış politikada güç kaybetmesine sebep oldu.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nı Osmanlı kaybetti ve Berlin Antlaşması sonucunda Sırbistan, Karadağ ve Romanya'ya bağımsızlık verildi.
1913 yılında kabul edilen bir tasarı ile Arnavutluk muhtar bir devlet ilan edildi ve Arnavutluk'un Osmanlı Devleti'nden ayrılmasına neden oldu.

11. Sınıf Tarih Dersi: Osmanlı İmparatorluğu'nun Modernleşme Süreci

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir