Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 11. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı tarih dersinin 1. ünitesinin full tekrarını içeren eğitim içeriğidir. Öğretmen, sınavların yaklaştığı dönemde öğrencilerin tarihi kalıcılığını sağlamak amacıyla bu videoyu hazırladığını belirtmektedir.
- Video, Osmanlı Devleti'nin 1600-1774 yılları arasındaki siyasal, askeri ve dış ilişkilerini kronolojik olarak ele almaktadır. İçerikte Osmanlı'nın Avusturya, Sefaviler, Lehistan, Venedik, Malta, Rusya ve diğer devletlerle olan ilişkileri, önemli antlaşmalar (İstanbul, Zitvatorluk, Ferhat Paşa, Nasuh Paşa, Kasr-ı Şirin, Bucaş, Girit Kuşatması, Malta Kuşatması, Viyana Kuşatması, Karlofça, Pasarof) ve savaşlar detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Ayrıca videoda ilk sömürgeci devletlerin (İspanya, Portekiz, Fransa, İngiltere, Hollanda) sömürge imparatorluklarının gelişimi, Osmanlı Devleti'nin Karadeniz ve Akdeniz'deki hakimiyetinin zayıflaması, Rusya ile olan ilişkileri ve donanma tarihi de incelenmektedir. 17. yüzyıl Avrupa'daki gelişmeler, Kutsal İttifak'ın kurulması, Vestfalya Barışı ve Otuz Yıl Savaşları'nın Avrupa üzerindeki etkileri de videoda ele alınan konular arasındadır.
- 00:0111. Sınıf Tarih 1. Ünite Full Tekrarı
- 11. sınıf tarih 1. ünitenin full tekrarı yapılacak, sınavlar yaklaşıyor ve bu çalışma tarihi kalıcılığını sağlamak açısından önemlidir.
- Videoda Osmanlı Devleti'nin 1600-1700 yılları arasındaki siyasal gelişmeleri, Avusturya ve Sefaviler ile yaşadığı mücadeleler ele alınacaktır.
- Kutsal İttifak ve Vestfalya Antlaşması'nın sonuçları da bu çalışmada incelenecektir.
- 01:14Osmanlı-Avusturya İlişkileri
- Osmanlı Devleti 16. yüzyılın sonlarına doğru batıda Avusturya, doğuda ise Sefaviler (İranlılar) ile mücadele halindeydi.
- 1533'te imzalanan İstanbul Antlaşması'nda Osmanlı Devleti'nin üstünlüğü Avusturya-Macaristan kabul ediliyordu, Osmanlı sadrazamı ile Avusturya hükümdarı eşit sayılacaktı.
- 1606 yılında imzalanan Zitvatorluk Antlaşması ile Osmanlı Devleti bu üstünlüğünü kaybedecek, Osmanlı padişahı ile Avusturya arşidükü eşit sayılacaktı.
- 02:45Osmanlı-Sefaviler İlişkileri
- Osmanlı Devleti'nin doğuda en büyük düşmanı Sefaviler (İranlılar) idi, Osmanlı şehzadelerini kışkırtıyor, ipek yolu üzerinde denetim kurmaya çalışıyor ve Osmanlı aleyhine ittifaklar giriyordu.
- 1590'da III. Murat döneminde Ferhat Paşa Antlaşması imzalanarak Osmanlı Doğu'da en geniş sınırlarına ulaştı.
- 1600-1603 arasında Nasuh Paşa Antlaşması, 1618'de Genç Osman döneminde Sera Antlaşması imzalandı, IV. Murat döneminde ise Kasr-ı Şirin Antlaşması yapılarak bugünkü Türk-Iran sınırı çizildi.
- 04:38Osmanlı-Lehistan İlişkileri
- Lehistan, 16. ve 17. yüzyıllarda Avusturya, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve Rusya ile mücadele ettiği dönemde bir tampon bölgeydi.
- II. Osman döneminde Lehistan'a karşı Hoddin Seferi düzenlendi, ancak yeniçerilerin disiplinsizliği nedeniyle kesin sonuç alınamadı.
- 1672'de Osmanlı Devleti Lehistan'a sefer düzenleyerek Kamaniçe Kalesi'ni ele geçirdi ve Bucaş Antlaşması imzalandı, bu antlaşma Osmanlı Devleti'nin batıda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma olarak bilinir.
- 06:17Osmanlı-Venedik ve Osmanlı-Malta İlişkileri
- Fatih döneminde halk deniz ticaretini geliştirmek için Venediklilere ilk ticaret ayrıcalıkları (abdülasyonlar) verildi.
- 1645'te Girit'e yerleşen Malta ve diğer Hıristiyan deniz korsanları Türk ticaret ve hac gemilerine zarar vermesi üzerine Girit adası kuşatıldı, ancak yaklaşık 24 yıl süren kuşatma Osmanlı'nın eski gücünde olmadığını gösterdi.
- Kanuni Sultan Süleyman 1552 yılında Rodos adasını ele geçirdi ve buradaki şövalyeleri Malta adasına yerleştirdi, bu dönemde Malta ve Tunus Hıristiyan'ın iki önemli uç karakolu durumuna geldi.
- 07:39Osmanlı-Rus İlişkileri
- Rusya'nın güçlenmeye başlaması 16. yüzyılın başlarında gerçekleşti ve temel politikası sıcak denizlere (Akdeniz'e) inme politikasıydı.
- Karadeniz ve Ukrayna'nın Osmanlı'ya ait olması nedeniyle Rusya'nın amacına ulaşamadığı için Osmanlı ile mücadeleye girdi.
- İlk Osmanlı-Rus antlaşması Bahçe-Saray Antlaşması'dır.
- 08:33Osmanlı-Avusturya İlişkilerinin Dönüm Noktası
- 1666 yılında imzalanan Zitvatorluk Antlaşması ile Osmanlı Devleti Avusturya'daki üstünlüğünü kaybetti.
- Avusturya 17. ve 18. yüzyılda dış politikasında Avrupa kıtasında Hasburg monarşisini egemen kılmak istiyordu.
- 1683'te Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Osmanlı Padişahı IV. Mehmet'i Viyana'yı alma konusuna ikna etti, ancak Kırım Hanlı ve Lehistan birliklerinin arkadan saldırması engel olamayınca Osmanlı büyük bir bozguna uğradı ve Merzifonlu cezalandırıldı.
- 10:32Kutsal İttifak ve Karlofça Antlaşması
- Avrupalı devletler Osmanlı'nın zayıf yönünü görünce Avusturya, Venedik, Malta, Rusya ve Lehistan arasında "Kutsal İttifak" kuruyorlar.
- Osmanlı ile Kutsal İttifak arasında 16 yıl süren savaşlar sonucunda Osmanlı büyük bir yenilgiye uğruyor ve 1699 yılında Karlofça Antlaşması'nı imzalıyor.
- Karlofça Antlaşması, Osmanlı'nın Avrupa'da ilk kez büyük toprak kaybı yaşadığı antlaşmadır ve Osmanlı'nın Avrupa'daki ilerleyişi durmuş, geri çekilme başlamıştır.
- 12:51Karlofça Antlaşması'nın Önemi
- Osmanlı bu antlaşma ile birlikte isteklerini dikte edilen bir devlet olmaktan çıkmış, masa başı diplomasi ile tanışmıştır.
- Osmanlı'da bürokrasi ön plana çıkmış ve Reisülküttab kurumu (İçişleri Bakanlığı gibi) kurulmuştur.
- Avrupa ise savunmadan saldırıya geçmiştir.
- 13:56Otuz Yıl Savaşları
- Otuz Yıl Savaşları 1618'de başlamış, 1648'de bitmiş ve temeli Almanya'da başlayan reform hareketlerine dayanmaktadır.
- Savaş, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu'nun Protestanlığı yok etmek istemesi ve reform hareketleri sonucu imzalanan Aksburg Antlaşması şartlarının çiğnenmesiyle başlamıştır.
- Protestanlar kazanmış, Fransa 19. yüzyılda Avrupa'nın en büyük gücüne dönüşmüş, Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu dağılma sürecine girmiştir.
- 15:24Otuz Yıl Savaşları'nın Sonuçları
- 1648'de Vestfalya Antlaşması ile Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğü tanınmıştır.
- Avrupa'da modern hukukun temelleri atılmış, dünyevi, laik, seküler devlet düzeni kurmaya başlanmıştır.
- Din özgürlüğü, devletlerin milli kiliselerin kurması ve milli devlet anlayışının güçlenmesi bu antlaşma sonucunda ortaya çıkmıştır.
- 17:31Osmanlı'nın Denizlerdeki Durumu
- 17-18. yüzyılda coğrafi keşiflerin etkisiyle Akdeniz limanları önemini kaybetmiş, Atlas Okyanusu'ndaki limanlar önem kazanmıştır.
- Osmanlı, ticaret filosu olmaması nedeniyle gelişen sömürgeci devletlerle rekabet edememiştir.
- Baharat ve ipek yolu gelirleri azalmaya başlamış, ticaret sahası denizaşırı olmuş ve iç denizler önemini kaybetmiştir.
- 18:47Sömürgeci Devletler
- İspanya ve Portekiz ilk sömürgeci devletlerdir ve coğrafi keşifleri başlatan devletlerin ikisidir.
- İspanya, Otuz Yıl Savaşları'nda başarısız olunca denizlerde gücünü kaybetti ve birçok eski sömürgesi Hollanda ve İngiltere'nin eline geçti.
- Fransa ilk sömürgelerini Güney ve Kuzey Amerika'da Karayip Denizi ve adalarında kurdu, şeker kamışı ticaretiyle zenginleşti ancak İngilizlerle birlikte sömürge dünyasının en büyük isimleri haline geldi.
- 19:55İngiltere ve Hollanda
- İngiltere "Üzerinde güneş batmayan ülke" unvanıyla dünyanın üçte ikisini sömürge olarak ele geçirdi.
- Hollanda, Vestfalya Barışıyla bağımsızlığını kazandı ve Otuz Yedi Savaşları sonucunda Avrupa teknelerinin yarısına hakim oldu.
- 1695'ten 1815'e kadar Fransız istilasına maruz kalan Hollanda, teknelerin çoğunu kaybetti ve kolonilerini İngiltere'ye kaptırdı.
- 21:27Rusya ve İtalya
- Sıcak denizlere çıkışı olmayan Rusya, deniz ticareti gelişmemiş bir ülkedir ve Kırım'ı Karadeniz'e, İstanbul'a ve Akdeniz'e açmanın kapısı olarak görür.
- Rus Çarı I. Petro, Panslavizm politikası uygulayarak 1770'te Osmanlı donanmasını yakarak Karadeniz üzerinde hakimiyet kurdu ve 1783'te Kırım'ı topraklarına kattı.
- İtalya, 17. yüzyılda iç denizlerin önemini kaybetmesiyle durgunluk dönemine girdi, önce İspanya'dan sonra Avusturya'nın istilasına uğradı ve 1870'e kadar siyasi birliğini kuramadı.
- 23:16Osmanlı Devleti'nin Karadeniz ve Akdeniz Hakimiyeti
- Osmanlı Devleti, Kırım'ı kaybedince Karadeniz'deki hakimiyeti giderek zayıflamaya başladı.
- Akdeniz'deki hakimiyeti de coğrafi keşifler sonrasında Atlas Okyanusu'na komşu ülkelerin ticareti gelişince eski önemi kaybetti.
- Osmanlı Devleti, ticaretini canlandırmak için Avrupalı devletlere kapitülasyonlar vererek Akdeniz ve Karadeniz'deki ticaretin yabancı devletlerin tekeline girmesine neden oldu.
- 26:14Osmanlı Donanması
- Osmanlı donanması üç dönem şeklinde incelenir: kürekli gemiler dönemi (17. yüzyıla kadar), yelkenli gemiler dönemi (19. yüzyıla kadar) ve buharlı gemiler dönemi.
- Barbaros Hayrettin Paşa döneminde Osmanlı'ya has gemiler yapıldı, manavra kabiliyeti yüksek, savaşta hızlı hareket edebilen kadırgalar tercih edildi.
- 17. yüzyılın ortalarından itibaren kalyona geçiş yapıldı, Bahriye Kanunnamesi ile kalyon üretimi hızlandı ve Garp Ocakları (Tunus, Cezayir ve Trablus) ile işbirliği yapıldı.
- 28:37Osmanlı-Rus İlişkileri
- Rusların Balkanlarda Slavları bir araya getirme politikası (Panslavizm) sıcak denizlere inmeye yönelikti.
- 1709'da Poltava Savaşı'nda Rusya'ya yenilen İsveç Kralı Demirbaş Şarl, Osmanlı Devleti'ne sığınarak Osmanlı-Rus ilişkilerini bozdu.
- Rusya, Balkanlar'daki silah topluluklarını Osmanlı'ya karşı isyana kışkırtarak ve İstanbul Antlaşması aykırı biçimde Osmanlı sınırlarına kaleler yaparak gerginliği artırdı.
- 29:26Prut Savaşı ve Sonuçları
- Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Prut Irmağı kıyısında Rus ordusunu yenilgiye uğrattı.
- 1711 yılında Rusya'nın isteğiyle imzalanan Prut Antlaşması ile Rusya Azak Kalesi'ni Osmanlı'ya geri verdi ve İstanbul'da elçi bulundurma hakkından vazgeçti.
- Prut Zaferi, Osmanlı Devleti için eski güçlü devrine yeniden dönme umudunu doğurdu.
- 30:22Osmanlı-Venedik İlişkileri
- Venedik, Karlofça Antlaşması'na aykırı olarak Akdeniz'deki Osmanlı ticaret gemilerine zarar vermeye ve Karadağlıları Osmanlı'ya karşı isyana teşvik etmeye başladı.
- Osmanlı, Mora'yı Venedik'ten geri aldı, ancak Avusturya bu durumu Karlofça Antlaşması ihlali olarak görerek Venedik'in yanında yer alarak Osmanlı'ya saldırdı.
- Osmanlı ordusu Petravardin'de Avusturya ordusuna yenildi ve İngiltere ve Hollanda'nın arabulucuyla imzalanan 1718 Pasarof Antlaşması ile bazı topraklar geri verildi.
- 31:46Osmanlı-Sefavi İlişkileri
- Rus Çarı I. Petro, İran'ın iç karışıklıklar nedeniyle parçalanma süreci girmesinde yer almak isteyerek Hazar Denizi'nin batı kıyılarındaki Derbent ve Bakü'yü işgal etti.
- İran'da Şah olan II. Tam Sab, Osmanlı Devleti'nden yardım istedi ve Osmanlı bir sefere çıkarak İstanbul Antlaşması'nı 1724'te imzaladı.
- İstanbul Antlaşması ile İran'ın kuzeyindeki toprakları Osmanlı ve Rusya arasında paylaşıldı, ancak bu antlaşma Sefaviler tarafından tepkiyle karşılandı.
- 32:27Sefavi Devleti'nin Sonu ve Osmanlı'nın Diğer İlişkileri
- Nadir Han, İsfahan'i ele geçirerek Sefaviler'in başına geçti ve ülke içinde birliği sağlayınca Osmanlı ile İran arasında tekrar savaşlar başladı.
- Arpaşa Muharebesi'nde Osmanlı kuvvetleri mağlup oldu, Nadir Han kendisini İran Şahı ilan etti ve Sefavi Devleti son bulup yerine Afşar Hanedanlığı kuruldu.
- 1746 yılında iki devlet arasında Kasri Şirin Antlaşması (Karden Antlaşması) imzalandı.
- 33:11Video Özeti
- Video, 11. sınıf tarih 1. ünitesinin full özet etkili bir tekrarını içermektedir.
- Osmanlı Devleti'nin 1600 ile 1100 yılları arasındaki Avusturya-Sefavi-Lehistan ve Venedik-Malta-Rusya ilişkileri ele alındı.
- Viyana Kuşatması, Karlofça Antlaşması, Vestfalya Barışı, Otuz Yıl Savaşları ve Osmanlı Devleti'nin diğer devletlere karşı denizlerdeki mücadeleleri işlendi.