Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin 10. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı Türkçe dersi eğitim içeriğidir. Öğretmen, "Emek abi" olarak hitap edilen bir öğrenciyle etkileşim halindedir.
- Video, Milli Eğitim'in yayınladığı konu soru dağılım tablosuna uygun 14 farklı etkinlik sunmaktadır. İçerikte masal türü, şiir analizi (koşma, koşuk, mani), halk şiiri, sıfat türleri, isim ve sıfat tamlamaları, yazım yanlışları ve noktalama işaretleri gibi konular ele alınmaktadır. Öğretmen, Maarif modeline uygun, öğrencinin aktif rolüne vurgu yapan soru kalıplarını ve çözüm yöntemlerini göstermektedir.
- Videoda ayrıca karşılaştırma soruları, doğru-yanlış soruları, masal bölümlerinin tanınması, türkülerde altı çizili kelimelerin anlamlarının tahmin edilmesi ve koşma parçalarının türleri (güzelleme, koçaklama, ağıt) gibi sınavlarda karşılaşılabilecek soru tipleri de incelenmektedir.
- 10. Sınıf Yazılı Provası Etkinlikleri
- 10. sınıf öğrencileri için 14 adet yazılı provası etkinliği yapılacak.
- Bu etkinlikler hem birinci yazılı hem de ikinci yazılı provasını kapsıyor ve Milli Eğitim'in yayınladığı konu soru dağılım tablosu ile yüzde yüz uyumlu.
- Sınavda bu soruların benzeri veya aynısı karşınıza çıkabilir.
- 00:43Maarif Modeli ve Masal Türü
- Maarif modeli etkinlik odaklı ve testlerden uzaklaşmış bir modeldir.
- Bu modelde öğretmenin pasif rehber olduğu, öğrencinin ise aktif olduğu bir yaklaşım benimsenmiştir.
- Masal türünün yapı, biçim ve içerik özelliklerine dikkat ederek bir masal metni kaleme almak sınavda karşınıza çıkabilecek bir soru kalıbıdır.
- 03:56Şiir Metni Analizi
- Şiir metninden hareketle nazım birimi, nazım şekli, tema, durak ve ölçü, uyak şeması, kafiye ve redif gibi özellikleri belirlemek sınavda karşınıza çıkabilecek bir soru kalıbıdır.
- Verilen şiirde nazım birimi dörtlük, nazım şekli halk edebiyatına ait koşma, tema beşeri aşk, durak ve ölçüsü altı artı beş duraklı onbir'li hece ölçüsüdür.
- Şiirde uyak şeması a b c b d d d b e b, kafiye ve redif ise tele uydurmuş, dile uydurmuş, e uydurmuş, tel ve dil'dir.
- 07:50Şiirin Devamı Yazma
- İlk dörtlüğü verilen bir koşmanın veya güzellemenin biçim, tür, yapı ve içerik özelliklerine uygun olarak devamını yazmak sınavda karşınıza çıkabilecek bir soru kalıbıdır.
- Bu tür sorularda şiiri ezbere bilmek zorunda değilsiniz, benzer bir dörtlük şeklinde aynı hece ölçüsüyle yazabilirsiniz.
- Şiirin biçim özelliklerine dikkat ederek yazdığınız metin puanlanacaktır.
- 09:32Karşılaştırma Sorusu Çözümü
- Dördüncü soruda numaralanmış şiirlerden hareketle nazım biçimi, nazım birimi, ölçü, konu, tema ve ahenk unsurları konularında karşılaştırma isteniyor.
- Karşılaştırma soruları sınavda önemli olup, koşukla koşma farkı, edebi söyleyişle günlük söyleyiş, açık ileti ile örtü ileti veya dönemlerle ilgili karşılaştırmalar olabilir.
- Karşılaştırma yaparken önce her iki metni analiz edip türlerini bulup, istenen başlıklara göre karşılaştırmak gerekiyor.
- 10:42Şiir Karşılaştırması Örneği
- İlk şiir "Yaz gelir illerin çözülür konar güzeller suyumdan içip de kanar" başlıklı koşma türünde, dörtlük nazım birimi ve onbir hece ölçüsüne sahip.
- İkinci şiir "Kaklar kamu kölelerdi" başlıklı koşuk türünde, dörtlük nazım birimi ve yedili hece ölçüsüne sahip.
- Her iki şiir de doğa sevgisini konu alıyor ve ahenk unsurları olarak her iki metinde de redif ve yarım uyak (kafiye) bulunuyor.
- 14:05Doğru-Yanlış Sorusu Çözümü
- Beşinci soruda Islamiyet öncesi dönemle ilgili cümlelerden doğru olanlara "D", yanlış olanlara "Y" getirilmesi isteniyor.
- Koşuklar cenaze törenlerinde söylenen şiirler değil, sagu'dur; şairlere kopuz adı verilen bir saz eşlik etmiştir.
- Şiirde milli nazım birimi bent değil, dörtlüktür; ahenk genellikle yarım uyak ve redif ile sağlanmıştır.
- Dönemin şiir örneklerine Divan-ı Hikmet'te rastlanmaz, koşuplarda yiğitlik, aşk ve doğa konuları işlenir.
- Destanlar tüm milletlerin ortak malı değil, millidir; dönemin ozanlarının tek görevi şairlik değil, büyücülük, hekimlik ve rüya yorumlaması da yaparlar.
- Bu dönemde atasözlerine "sav" denir ve farklı kültürlerle etkileşim halinde olunmadığından şiir milli bir nitelik taşır.
- 16:54Masal Bölümleri
- Masal metinlerinin hangi bölümüne ait olduğunu belirlemek için örnek metinler verilmiştir.
- "Üzülme, dostunun yanına git. Onun eski bir sandığı var. Bu sandığın kapağını açıp sandık hayvan ver dersen, sandığın kapağını kapayıncaya kadar içinden koyunlar, inekler, atlar, develer çıkar." cümlesi masalın düğüm bölümüne aittir.
- "Gökten üç elma düştü. Beklemesini, sabretmesini, öğrenmesini bilen çocukların başına" cümlesi masalın dilek (dua) bölümüne aittir.
- "Bir varmış bir yokmuş. İnsanın başından geçenler dağdan, taştan, kurttan, kuştan çokmuş. Evvel zaman içinde kalbur saman içinde samanı ayrı yazmışım, bitişik yazmalıydım. Develer top oynarken eski hamam içinde unutulan zamanların birinde bülbüllerin öttüğü bağlar bahçeler şehrinde bir padişah varmış" cümlesi masalın döşeme bölümüne aittir.
- 19:30Maarif Modeli
- Maarif modelinde öğretmen aktif değil, pasiftir; öğretmen kapıyı aralıyor fakat kapının kolunu tutup açıp öğrenci içeri giriyor.
- Bu modelde metin verip bazı kelimelerin altını çizip anlamları metindeki bağlama göre tahmin etme gibi etkinlikler yapılır.
- Milli Eğitim'in dağıttığı konu soru dağılım tablolarında bu tür etkinliklere ait öğrenim çıktıları çok fazladır.
- 20:19Türküde Kelime Anlamları
- "İkrar" kelimesi açıkça söyleme, belli etme, bir şeyi bildirme anlamına gelir.
- "Mihnetli" kelimesi sıkıntılı anlamına gelir.
- "Cefalı" kelimesi eziyet derecesinde sıkıntılı anlamına gelir.
- "Vazgeçmek" kelimesi vazgeçmek anlamına gelir.
- "Çık salın" ifadesi "yürü, endamını herkes görsün" anlamına gelir.
- "Yadeller" kelimesi yabancı anlamına gelir.
- "Bülbülün davası" ifadesi bülbülün sorunu anlamına gelir.
- 22:08İsim ve Sıfat Tamlamaları
- "Seher yelleri" ifadesi belirtisiz isim tamlamasıdır çünkü birincisi ek almamış, tamlanan ek almıştır.
- "Şu yollara" ifadesi sıfat tamlamasıdır çünkü "şu" işaret sıfatıdır.
- "Bağları, akgüllü derin gölleri" ifadesi sıfat tamlamasıdır.
- "Uçan turnalara" ifadesi sıfat tamlamasıdır.
- "Gurbet ilde" ifadesi sıfat tamlamasıdır.
- "Gönül kuşu" ifadesi belirtisiz isim tamlamasıdır çünkü birincisi ek almamış, ikincisi ek almıştır.
- "Şu yaylanın düzünü" ifadesi belirtili isim tamlamasıdır çünkü hem birinci hem ikinci e kalmıştır.
- "Nazlı yar" ifadesi sıfat tamlamasıdır.
- 24:36Yazım Yanlışları
- "Anadilinin" ifadesi ayrı yazılmalıdır.
- "İşçi" kelimesi "işçi" şeklinde yazılmalıdır.
- "Elindeki alet" ifadesinde "ki" sıfat yapan "ki" olduğu için bitişik yazılmalıdır.
- "Kıvraklığını" ifadesinde "kıvrak" kelimesi doğru yazılmalıdır.
- "Konuşmayanlardan" ifadesinde "konuşmayanlardan" şeklinde yazılmalıdır.
- "Yanı başında" ifadesi ayrı yazılmalıdır.
- "Ölçü de" ifadesinde "ölçü de" şeklinde yazılmalıdır.
- 26:43Noktalama İşaretleri
- Şiir incelemelerinde incelenecek şiir iki yönden ele alınır: biçim ve tür.
- İki nokta kullanılarak iki yön belirtilir.
- Virgül kullanılarak öğeler ayrılır.
- 27:07Şiirin Dış Yapı Özellikleri
- Şiirin dış yapı özellikleri arasında virgül, nokta, ölçü, uyak ve hacim bulunmaktadır.
- Halk şiirinin asıl nazım biçimleri dörtlüklerle kurulur ve bunlara dörtleme de denir.
- Dörtlemeler mani tipi ve koşma tipi olmak üzere iki grupta toplanır.
- 28:02Koşma Parçalarının Türleri
- Koşma parçalarının türleri konusuna göre belirlenir: güzelleme, koçaklama, ağıt ve güzelleme.
- Güzelleme, sevdiğine, gönlünü kaptırdığı şahsiyete yapılan güzellemelerdir.
- Koçaklama, devlet fermanlarına karşı çıkan, devletin haklarını savunan şiirlerdir.
- Ağıt, ölen bir kişinin arkasından söylenen, ölüm temasını içeren şiirlerdir.
- 29:25Türkü Parçasının Özellikleri
- Türkü parçasında redif ve kafiye özellikleri incelenir.
- Ölçü olarak onbirli hece ölçüsü kullanılır.
- Tema olarak ölüm veya ayrılık teması işlenir.
- 31:05Sagu ve Ağıt Türlerinin Karşılaştırılması
- Sagu ve ağıt türlerinin ortak noktası ölüm temasını kullanmasıdır.
- Sagu İslam öncesi ağıt, ağıt ise İslam sonrası halk edebiyatının şiir türüdür.
- Her iki türde de hece ölçüsü kullanılır, ancak sagu öztürkçe kelimelerle yazıldığı için günümüzde anlaşılması zordur.
- Ağıt sade ve anlaşılır halk diliyle yazılır, her iki türün de yazarı anonimdir.
- 33:10Sıfat Türleri
- Sıfatlar isim, sayı, işaret ve niteleme sıfatları olmak üzere dört grupta incelenir.
- Belgisiz sıfat, anlamı belli belirsiz karşılayan sıfatlardır.
- İşaret sıfatı, belirli bir şeyi işaret eden sıfatlardır.
- Niteleme sıfatı, "nasıl" sorusuna cevap veren sıfatlardır.