Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Classico.com'dan Cemal Hoca tarafından sunulan, 10. sınıf edebiyat dersinin 1. dönem 1. yazılı sınavına hazırlık amacıyla hazırlanmış bir eğitim içeriğidir.
- Videoda Türk edebiyatının tarihsel gelişimi, dönemlerin özellikleri ve nazım biçimleri hakkında kapsamlı bilgiler verilmektedir. İçerik, İslamiyet öncesi, İslam etkisinde ve Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı, geçiş dönemi eserleri, Dede Korkut hikayeleri, mesnevi, Tanzimat dönemi ve dilbilgisi konularını kapsamaktadır. Öğretmen, boşluk doldurma, doğru-yanlış ve eşleştirme sorularını çözerken konuları detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video ayrıca fiilimsiler (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) ve noktalama işaretleri (iki nokta, soru işareti, noktalı virgül) konularında da soru çözümleri içermektedir. Öğretmen, sınavlarda dikkat edilmesi gereken noktaları vurgulayarak öğrencilere sınav hazırlığı için faydalı bilgiler sunmaktadır.
- 00:0210. Sınıf Edebiyat 1. Dönem Yazılı Soruları
- Classico.com'dan Cemal Hoca, 10. sınıf edebiyat 1. dönem 1. yazılı soruları videosunda 1. ve 2. ünite ile ilgili soruları çözecek.
- Yazılıda boşluk doldurma, doğru-yanlış, eşleştirme ve test sorularından oluşan yaklaşık 15 soru hazırlanmış.
- Soruların çözümü bitiminde birinci ve ikinci ünite tekrar edilmiş olacak.
- 00:53Türk Edebiyatı Dönemleri
- Türk edebiyatı üç ana döneme ayrılır: İslam öncesi, İslam etkisinde ve Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı.
- İslam öncesi Türk edebiyatı sözlü edebiyat ve yazılı edebiyat dönemi olmak üzere ikiye ayrılır.
- İslam öncesi Türk edebiyatının özellikleri: hece ölçüsü, sade değil, dörtlük ve yarım uyak.
- 02:27İslam Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı
- İslam etkisinde gelişen Türk edebiyatı halk ve divan olmak üzere iki ana kola ayrılır.
- Halk edebiyatı (aşık edebiyatı ve anonim halk edebiyatı) İslam öncesi geleneğin devamı niteliğindedir.
- Divan edebiyatında İslam'ın etkisi görülür, Arapça ve Farsçadan sözcükler dilimize girer, ağır ve süslü dil kullanılır.
- 03:35Batı Etkisinde Türk Edebiyatı
- Batı etkisinde Türk edebiyatı Tanzimat Fermanı ilanıyla Tanzimat dönemi ile başlar.
- Tanzimat döneminden sonra Servet-i Fünun, Fecriati, Milli Edebiyat ve Cumhuriyet dönemleri gelir.
- Milli Edebiyat dönemi Ömer Seyfettin'in "Yeni Lisan" adlı makalesini yayınlamasıyla başlar ve Arapça-Farsça sözcükleri dilimizden atmayı savunur.
- 04:22Geçiş Dönemi ve Halk Edebiyatı
- Geçiş dönemi eserleri hem İslam öncesi geleneği hem de İslam geleneğini yansıtır ve 11-12. yüzyılda yazılmıştır.
- Halk edebiyatı üç koldan gelişmiştir: anonim halk edebiyatı (tekerleme, bilmece, masal, halk hikayesi), aşık edebiyatı ve tekke edebiyatı.
- Tekke edebiyatında dini ve tasavvufi konular vardır, ilahi nazım birimi bu sayede edebiyatımıza kazandırılmıştır.
- 06:45Dönemlerin Özellikleri
- Sav, sagu, koşuk ve destan İslam öncesi döneme ait edebi ürünlerdir.
- Koşuk günümüzün bildiğimiz şiiridir (kahramanlık, ak, lirik, epik şiirler), sagu ağıttır, sav atasözüdür.
- Koşmanın divan edebiyatındaki karşılığı mersiyedir, divan edebiyatında normal şiir yazmak için gazel kullanılır.
- 08:40Türk Edebiyatının Gelişimi
- Roman, hikaye, makale, fıkra gibi türler Batı edebiyatının etkisiyle 19. yüzyıla kadar Türk edebiyatında olmayan türlerdir ve Tanzimat döneminde girmiştir.
- İslamiyet'in kabulünden önceki Türk edebiyatı yabancı etkilerden uzak milli bir edebiyat görünümündedir.
- Altın Yarık, Sekiz Hükme Bitik gibi eserler Mani ve Buda dinlerinin etkisiyle yazılmıştır.
- 09:34Türk Edebiyatının Dönemleri
- Divan edebiyatı, Servet-i Fünun ve Fecriati gibi dönemlerde ağır ve sanatlı bir dil kullanılmıştır.
- Türk kadının geçtiği ilk yazılı kaynak olan Göktürk kitabeleri Göktürk Devleti'ne aittir.
- İslamiyet'in etkisiyle Türk edebiyatına gazel, kaside, mesnevi, ilahi gibi yeni nazım türleri ve beyit, bent gibi nazım birimleri girmiştir.
- 10:58Geçiş Dönemi Eserleri
- İslam kültürü etkisinde verilmiş ilk örnekler Kutta, Kubilik, Atabetül Hakayık, Divan Lugati Türk ve Divanı Hikmet'tir.
- Geçiş dönemi eserlerinin kimle yazıldığı ile ilgili sorular testlerde mutlaka sorulacaktır.
- Divan Hikmet geçiş dönemi eseridir, Leyla ile Mecnun divan edebiyatına ait önemli bir mesnevidir.
- 13:08Geçiş Dönemi Eserlerinin Yazarları
- Divan Lugati Türk Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmış, Türkçe'nin ilk sözlüğüdür ve ansiklopedi niteliği görür.
- Divan Lugati Türk'te İslamiyet öncesi ürünlere ulaşmamızı sağlayan sağol sago, at ve destan örnekleri vardır.
- Divan-ı Hikmet Hoca Ahmet Yesevi'nin hikmetlerini anlattığı, hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerinden oluşan kitaptır.
- 14:23Türk Yazı Dilinin Gelişimi
- Türk yazı dilinin ilk devresi Eski Türkçe dönemidir ve bu dönem Göktürk, Uygur ve Karahanlı dönemlerini içine almaktadır.
- Geçiş dönemi eserleri Karahanlı döneminde yazılmıştır, Orta Türkçe döneminde değil.
- Altın Yarık, Sekiz Hükme Bitik, Sekiz Hükme Kalyan, Kara ve Papam Kara hikayesi Uygurlara ait metinlerdir.
- 16:48Orta Türkçe Dönemi ve Alfabeler
- Orta Türkçe dönemi Kuzey Doğu Türkçesi ve Batı Türkçesi olarak ayrılır, Batı Türkçesi ise Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ve Türkiye Türkçesi olarak üç devreye ayrılır.
- Göktürk, Uygur, Arap, Kiril ve Latin alfabeleri Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabelerdir.
- Göktürk ve Uygur devletleri hem Göktürk alfabesine hem Uygur alfabesini kullanmışlardır, İslamiyet'e geçtikten sonra Arap alfabesini kullanmışlardır.
- 18:24Dede Korkut Hikayelerinin Özellikleri
- Dede Korkut hikayeleri birbirinden bağımsız on iki hikaye ve bir ön sözden oluşur.
- Kitabın Dresden, Vatikan ve Gümbet olmak üzere üç yazma nüshası bulunmaktadır.
- Dede Korkut hikayelerinde Oğuzhan'ın düşmanlarıyla mücadeleleri, olağanüstü varlıklarla yapılan mücadeleler ve sevda konuları işlenmiştir.
- Dede Korkut hikayelerinde hem destan unsurları hem de halk hikayesinin özelliklerini görmek mümkündür.
- Dede Korkut hikayelerinde hem İslam'ın etkisi görülür hem de İslam öncesi dönemin etkisi görülür.
- 21:47Halk Hikayelerinin Özellikleri
- Halk hikayeleri geleneksel bir içeriği olan, kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan hikayelerdir.
- Halk hikayelerinde olağanüstü unsurlar destanlara göre azalmış, kişiler ve olaylar doğal boyutlarına gelmiştir.
- Halk hikayelerinde ağır ve süslü bir dil kullanılmaz, nazım ve nesir karışık bir şekilde kullanılır.
- Halk hikayeleri konularına göre aşk temalı, dini kahramanlık temalı ve destani olanlar olmak üzere üçe ayrılır.
- 23:46Cenamelerin Özellikleri
- Hz. Ali ve onun etrafında gelişen cenameler Türk kültürü içerisinde oldukça geniş yer tutar.
- Cenameler Türk destan geleneğinin İslam devresi ürünleridir.
- Cenamelerin yazılış amacı topluma dini, ahlaki ve tarihi bilgi vererek insanları bilinçlendirmektir.
- Cenameler destan döneminden halk hikayesine geçişin ilk örnekleri değildir, bu ilk örnek Dede Korkut hikayeleridir.
- Cenamelerde Hz. Ali tam olarak tasvir edilmez, sadece Zülfikar isimli kılıcı anlatılır.
- 25:10Mesnevi'nin Özellikleri
- Mesnevi, divan edebiyatında hikaye ve romanın karşılığı olan, sayfalarca tutacak olayları anlatan nazım türüdür.
- Mesnevi divan edebiyatında ağır ve süslü bir dille yazılan nesir örneği değildir, sade olan ender türlerden biridir.
- Mesnevi hepsi aynı vezinde, her beyti diğer beyitlerden bağımsız olarak kendi arasında kafiyeli bir nazım biçiminin adıdır.
- Sayfalarca uzun, bazen binlerce beyit tutan mesneviler bu nazım biçimiyle yazılmıştır.
- Mesnevi genellikle Leyla ve Mecnun, Hüsrevi Şirin, Yusuf ve Zeliha gibi aşk hikayeleri ve destani konular anlatılmıştır.
- 27:38Önemli Mesneviler ve Şairler
- Mevlana'nın en önemli mesnevisi vardır.
- Yunus Emre'nin önemli mesnevilerinden biri vardır.
- Aşıkpaşa'nın Garip Nağmesi vardır.
- Şey Hamza'nın Yusuf ve Zeliha mesnevisi vardır.
- Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun mesnevisi vardır.
- Şeyh Galip'in Hüsrevi Şirin ve Hüsnü Aşk mesnevileri vardır.
- 29:05Hikaye Türü ve Tanzimat Dönemi
- Batılı anlamdaki hikaye türü edebiyatımıza Tanzimat döneminde girmiştir.
- Türk edebiyatında hikaye alanındaki ilk yerli ürünler Ahmet Mithat Efendi'nin 1870'te basılan "Kıssadan Hisse" ve "Letaif-i Rivayat" kitaplarıdır.
- Sami Paşa Sezai'nin "Küçük Şeyler" adlı kitabı batılı anlamda hikayenin ilk örneklerini içerir.
- 30:19Tanzimat Dönemi Hikayesinin Konuları
- Tanzimat döneminde tutsaklık, zoraki evlilik, yanlış batılılaşma ve kadın-erkek ilişkileri gibi temalar işlenmiştir.
- Ömer Seyfettin "Yeni Lisan" makalesinde milli edebiyatın milli dille oluşabileceğini savunarak milli edebiyat dönemini başlatmıştır.
- Ömer Seyfettin olay hikayesi türünde Türk edebiyatının en önemli temsilcilerinden biridir.
- 32:23Milli Edebiyat Dönemi Hikayesi
- Anadolu insanı, savaş yıllarında çekilen sıkıntılar, bağımsızlık, geçmişteki kahramanlıklar ve vatan sevgisi gibi temalar milli edebiyat dönemi hikayesinde işlenmiştir.
- Modern hikaye ile ilgili ayrıntılı konular dokuzuncu sınıf hikaye ünitesinde öğrenilmiştir.
- Öğretmenin onuncu sınıf hikaye ünitesinde olmadığı halde hikaye türünü geniş anlattıysa, dokuzuncu sınıf hikaye ünitesi videolarını izlemek faydalı olabilir.
- 32:45Fiilimsiler
- Fiilimsileri bulurken cümlelerin iç tarafına odaklanılır ve fiilden türemiş fiile benzeyen sözcükler seçilir.
- Fiilimsileri bulurken fiiller ve isimler hariç kalan fiile benzeyen sözcükler incelenir.
- Verilen parçada "girecek", "olmayan", "saçarak", "çalışan" ve "konmuş" fiilimsileri bulunmuştur.
- 35:17Fiilimsilerin Türleri
- Fiilimsiler isim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiil olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Isim-fiil maşmak eklerini (mak, miş, miş, miş) alırken, sıfat-fiil anası mezar dikecekmiş eklerini alır.
- Zarf-fiil ekleri genellikle diğer renklerle kalıplaşmıştır ve ezberlenemez.
- 38:19Fiilimsi ve Fiil Ayırımı
- Fiilimsi sorularının yüklemde gelme ihtimali yüzde birdir, genellikle cümlenin içerisindedir.
- Cümleyi bitiren sözcükler genellikle fiilimsi değildir, yargı bildiren sözcüklerdir.
- Fiilimsi sorularında cümleyi bitiren sözcükleri kapatıp, kalan sözcüklerin fiilimsi olup olmadığını tespit etmek gerekir.
- 40:45Noktalama İşaretleri
- Yazım ve noktalama her ünitede dilbilgisi konusu olarak sorulabilir.
- "Şöyle, böyle, şunu, bunu" gibi ifadelerin ardından gelen cümlede izah edilecekse iki nokta işareti kullanılır.
- Noktalı virgül, içerisinde virgül olmayan cümlelerde kullanılamaz ve virgülle ayrılmış eş-görevli sözcükleri ayırmak için kullanılır.