Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Coğrafyanın Kodları Okulu" YouTube kanalında yayınlanan, Zedova öğretmenlerinden biri tarafından 10. sınıf öğrencilerine yönelik hazırlanan coğrafya dersi yazılı hazırlık videosudur.
- Video, 10. sınıf coğrafya dersinin 1. dönem 1. yazılı sınavına hazırlık amacıyla kapsamlı bir içerik sunmaktadır. İçerikte coğrafi bakış açısı, coğrafi bilgi sistemleri, haritalarda mekansal verilerin gösterim yöntemleri, uzaktan algılama, dünyanın katmanları, levha tektoniği, Pangea teorisi, volkanizma şekilleri, Türkiye'deki dağlar ve fay hatları gibi konular ele alınmaktadır.
- Öğretmen, konuları örneklerle pekiştirmekte, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini göstermekte ve öğrencilerin sınav hazırlığına yardımcı olmak için kodlamalar ve hatırlatma teknikleri kullanmaktadır. Video, Giresun'daki sel felaketleri, Antalya'daki turizm faaliyetleri, Ordu-Giresun havalimanı, Marmara Gölü'nün kuruması ve Süveyş Kanalı gibi güncel coğrafi konuları da içermektedir.
- 00:0110. Sınıf Coğrafya Yazılı Hazırlık
- 10. sınıf öğrencileri için coğrafyanın kodları okuluna hoş geldiniz mesajı veriliyor.
- 10. sınıf coğrafya 1. dönem 1. yazılı hazırlıkları devam ediyor.
- Önce kitabın üstünden 47 dakikalık konu anlatım videosu ve genel tekrar yapılmış.
- 00:29Yazılı Hazırlık Stratejisi
- Genel tekrar videoyu sınavdan 5 gün, 1 hafta, 3 gün veya 2 gün önce izlemek gerekiyor.
- Bu videoda kitabın en arkasındaki yazılı örnekleri çözülecek.
- Yazılı örneği videoyu sınavdan bir hafta önce değil, sınav akşamı veya otobüse giderken izlemek gerekiyor.
- 01:15Eğitim Kaynakları
- Konu konu çalışmak isteyenler için kanalda hafta hafta konu anlatımı ayrıntılı şekilde kitap üzerinden yapılıyor.
- Zedova.com mağazasından kitaplar, genel tekrarlar, haftalık konu anlatımları ve yazılı örnekleri alınabilir.
- Kitapları buradan almak öğretmenlere daha çok fayda sağlıyor.
- 02:17Coğrafi Bakış Açısı Sorusu
- Coğrafi bakış açısı, coğrafi olayları mekansal olarak ele almayı ve bu olayların dağılımını, nedenlerini ve sonuçlarını değerlendiren bakış açısıdır.
- Coğrafi bakış açısının bileşenleri: mekansal düşünme, ölçek bilinci, yer mekan algısı, insan-çevre etkileşimi ve coğrafi bağlantılar.
- Mekansal düşünme örneği: bir yerde deprem olduğunda, fay hattına yakın olup olmadığı ve bu durumun depremi nasıl etkilediği.
- 04:28Coğrafi Bakış Açısı Bileşenleri
- Ölçek bilinci: coğrafi olayların yerelde, bölgeselde ve küreselde etkisini ortaya koyma.
- Yer mekan algısı: bir yerin konumunu, özelliklerini ve çevresiyle ilişkisini algılama.
- İnsan-çevre etkileşimi: insanın doğayı etkilemesi ve doğanın insanı etkilemesi.
- 06:12Coğrafi Bağlantılar ve Dağılış
- Coğrafi bağlantılar (bağlantı ilkesi): fay hatlarıyla volkanizmanın olduğu yerlerin birbiriyle paralel olması.
- Dağılış: harita üzerinde bir şeyleri dağıtmak.
- Örnekler: mısırın Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu'da üretilmesi, genç oluşumlu dağların Kuzey ve Güney Amerika'nın batısında, Alp ve Himalaya dağlarının Asya ve Avrupa'da olması.
- 07:03Giresun Sel Felaketleri Sorusu
- 2020 yılında Giresun'da meydana gelen sel felaketleri ile ilgili sorular coğrafi bakış açısına göre cevaplanacak.
- Sel felaketlerinin Giresun'da görülmesinin nedeni: aşırı yağışlar ve dar vadiler.
- Sel felaketlerinde can ve mal kaybının fazla olmasında rol oynayan beşeri etkenler: dere yatağına yerleşim kurma ve doğanın tahribi.
- 08:09Coğrafi Bakış Açısı Soruları
- Coğrafi bakışa göre olaylar ve olgular algılanırken sorulan beş soru: ne, nerede, ne zaman, neden ve ortamın özellikleri.
- Türkiye'deki turizm faaliyetlerinin Antalya ve çevresinde yoğunlaşması, Akdeniz iklimi, kıyı uzunluğu, plajlar ve körfezler gibi doğal faktörlerle ilgilidir.
- Antalya'da ulaşım imkanlarının gelişmesi (havayolu, deniz ve karayolu) ve nüfusun hizmet alanında kalifiyeli eleman olması turizmin gelişmesine katkı sağlamıştır.
- 10:17Deniz Doldurularak Yapılan Havalimanları
- Ordu ve Giresun illeri arasında Karadeniz kıyılarında deniz doldurularak elde edilen havalimanları yapılmıştır.
- Deniz doldurularak yapılan havalimanlarının doğal çevreye etkileri arasında taşmalar, zemin oturması (sıvılaşma) ve ekosistemde sorunlar yaratma riski bulunmaktadır.
- Rize ve Artvin'de de benzer şekilde deniz doldurularak havalimanları bulunmaktadır.
- 11:18Marmara Gölü'nün Kuruması
- Marmara Gölü 1975-2011 arasında dalgalı bir küçülme-büyüme süreci yaşamış, 2011-2018 arasında 216 hektar küçülmüş, 2018'de su derinliği 1,18 metreye, hacmi 22,40 milyon metreküpe düşmüş ve 2022'de tamamen kurumuştur.
- Gölün su kaynaklarının azalmasına neden olan doğal faktörler küresel iklim değişimi ve kuraklıktır.
- Beşeri faktörler arasında göle su taşıyan kaynaklara baraj kurulması, bilinçsiz tarımsal sulama faaliyetleri ve devlet politikalarının yetersiz kalması bulunmaktadır.
- Gölün kuruması çevresinde yaşayan insanların sosyoekonomik yaşamını etkilemiş, balıkçılık faaliyetleri sona ermiş, insanlar göç etmiş ve işsiz kalmıştır.
- 13:20Süveyş Kanalı ve Ümit Burnu
- Mısır'da Süveyş Kanalı'nda bir gemi oturmuş ve ticaretini devam ettirebilmesi için kullanmaları gereken su yolu Ümit Burnu olmuştur.
- Süveyş Kanalı, Afrika ve Asya arasında Kızıldeniz'den Akdeniz'e geçiş sağlayan, insanlar tarafından açılmış bir kanaldır.
- Süveyş Kanalı'nın genişliği sınırlı olduğu için gemi oturduğunda yol kapanmış ve gemiler Ümit Burnu'na doğru rota değişikliği yapmıştır.
- 14:36Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama
- Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ve uzaktan algılama, tarım alanlarında tarım alanlarının izlenmesi ve tarım ürünleri tespitinde kullanılmaktadır.
- Şehir planlamasında ulaşım planlaması ve altyapı yönetiminde, afet yönetiminde ise afetlerin izlenmesi ve zararların belirlenmesi için kullanılmaktadır.
- İDS'in bileşenleri olay komuta sistemi, mekansal bilgi sistemi ve iyileştirme sistemidir.
- Olay komuta sistemi, SMS ve e-postalarla görevlilere bildirim yaparak karışıklığı önlemektedir.
- Mekansal bilgi sistemi, bilgileri harita üzerine eşlemektedir.
- İyileştirme sistemi, olay sonrası yapılacak yardımları ve koordinasyonları belirlemektedir.
- 16:40Mekansal Verilerin Haritalarda Gösterim Yöntemleri
- Mekansal verilerin haritalarda gösterim yöntemleri üçtür: çizgi (akarsular, sınırlar, yollar, demiryolu hatları), nokta (evler, okullar) ve alan (platoluk saha, sahil).
- Erciyes Dağı, Bitlis şehir merkezi ve Artezyen kuyusu gibi küçük yerler noktayla gösterilir.
- Kızılırmak, Suriye sınırı ve Kuzey Anadolu fay hattı gibi çizgiler çizgi ile gösterilir.
- Kapadokya yöresi, Canbeyli platosu ve Karacabey longoz ormanı gibi geniş alanlar alanla gösterilir.
- 17:50Uzaktan Algılamanın Kullanım Alanları
- Uzaktan algılama çevresel analizde biyoçeşitliliği izlemede, tarım alanlarını izlemede ve su kaynaklarını haritalamada kullanılabilir.
- Uzaktan algılama şehir yönetiminde, ulaşımda ve çevre korumada kullanılabilir.
- Afet yönetiminde, afetlerin izlenmesinde, rüzgarların izlenmesinde ve depremlerin izlenmesinde uzaktan algılama kullanılır.
- 18:44Mekansal ve Mekansal Olmayan Veriler
- Mekansal veri, bir olayın konumunu gösteren ve "nerede" sorusunun cevabını veren veridir.
- Mekansal olmayan veri, konumunu bildiğimiz bir yerin özelliklerini söyleyen veridir.
- Kızılırmak nehri örneği olarak mekansal veri olarak "Samsun'dan Karadeniz'e dökülür" ifadesi, mekansal olmayan veri olarak "bol alüvyon taşır" ifadesi verilmiştir.
- 19:56Dünya'nın Katmanları
- Yer kabuğu yoğunluğu, sıcaklığı ve kalınlığı en az olan katmandır.
- Manto, konveksiyonel lav akıntıları nedeniyle yer kabuğunun tektonik olaylara neden olur.
- Astenosver, mantonun üst kısmıdır ve yoğunluğu ve sıcaklığı en fazla olan katmandır.
- Çekirdek, içeri doğru gidildikçe sıcaklık artan ve altıbin derecelere kadar çıkabilen katmandır.
- Yer kabuğu granitik (kıtasal kabuk) ve bazaltik (okyanussal kabuk) olarak ikiye ayrılır.
- 21:54Türkiye'deki Dağların Oluşum Türleri
- Türkiye'nin kuzeyindeki dağlar kıvrılma dağları, güneyindeki dağlar ise kırık dağlardır.
- Ege'deki Madra, Yunt, Boz, Aydın ve Menteşe dağları kırık dağlardır.
- Erciyes Dağı volkanik dağdır, Küre Dağları kıvrılma dağlarıdır.
- Karacadağ volkanik dağdır, Amanos Dağları ise kırık dağlardır.
- 24:53Levha Tektoniği ve Kanıtları
- Levhaların isimleri numaralandırılarak gösterilmiştir: Kuzey Amerika (7), Güney Amerika (7), Pasifik (9), Nazca (8), Afrika (6), Avrasya (5), Hint (4), Avustralya (10), Antarktika (10) ve Filipinler (3).
- Levha tektoniği teorisine göre karalar günümüzde yaklaşık 250 milyon yıl önce Pangea adı verilen tek parça halindeydi.
- Pangea'nın zamanla birbirinden uzaklaşması sonucunda kuzeyde Lavrasya ve güneyde Gondovana kıtaları meydana geldi.
- 26:26Pangea Kanıtları
- Kıtaların geçmişte birleşik olduğu kanıtlarından en önemlilerinden biri kıtaların bir puzzle parçası gibi birbirine uyuşmasıdır.
- Kıta kenarlarındaki fosillerin yaşları ve türleri uyuşmaktadır.
- Kıta kenarlarındaki kayaçların birbirine benzer olması ve buzul izleri de kıtaların kaydığını kanıtlamaktadır.
- 27:19Volkanizma Şekilleri
- Mantar biçiminde olan şekil lacolit olarak adlandırılır.
- Yatay sokulmuş tabakalar batoli olarak adlandırılır.
- Dik sokulmuş tabakalar proglastik malzemeler olarak adlandırılır.
- 28:10Volkanizma Şekilleri (Devam)
- Volkan bacası volkan konisini gösterir.
- Volkan bombası volkanların tepelerindeki çukurlardan alınır.
- Volkan bombası atıldığında oluşan çukur krater olarak adlandırılır.
- 29:23Türkiye'deki Dağlar
- Türkiye'de Nemrut, Su Tendürek, Ağrı, Karacadağ ve Kula volkanları bulunmaktadır.
- Erciyes Dağı, Karadağ ve Kara Hasan Melendiz de Türkiye'deki önemli dağlardır.
- Volkanlar zamanla araziye yayılıp çimento ulaşınca tüflere dönüşür.
- 30:34Taşların Dönüşümleri
- Kum taşı yüksek sıcaklık ve basınç altında kuvarsit (kum varsit) dönüşür.
- Kalker mermere dönüşür.
- Granit gnsa dönüşür ve kil taşı kil maskesi olarak adlandırılır.
- 31:11Fay Tipleri
- Normal fay, bir tarafın aşağıya düşmesi ve diğer tarafın yukarı çıkması şeklinde olur.
- Ters fay, bir tarafın kırılması şeklinde olur.
- Yanal atımlı fay, bir tarafın yanal hareket etmesi şeklinde olur.
- 31:31Türkiye'yi Etkileyen Levhalar
- Türkiye'yi etkileyen levhalar kuzeyde Avrasya levhası, güneyde Arabistan levhası ve Afrika levhasıdır.
- Anadolu levhası Afrika ve Arabistan levhası tarafından kuzeye doğru kayarak Avrasya levhasını sıkıştırır.
- Anadolu levhası her sene iki cm batıya doğru kaymaktadır.
- 31:59Türkiye'deki Fay Hatları
- Kuzey Anadolu fay hattı Saros Körfezi'nden Karlıova'ya gider ve Türkiye'nin en uzun fayıdır.
- Kuzey Anadolu fay hattı sağ yanal atımlı bir faydır.
- Doğu Anadolu fay hattı sol yanal atımlı bir faydır ve Batı Anadolu fay hattı normal bir faydır.
- 32:33Deprem Kuşakları
- Türkiye'deki deprem kuşakları fay hatlarına göre belirlenir.
- Doğu Anadolu fay hattında Hatay ve Elazığ şehirleri bulunmaktadır.
- Kuzey Anadolu fay hattında Tokat, Sakarya, Düzce, Bolu ve Erzincan şehirleri bulunmaktadır.
- Batı Anadolu fay hattında Manisa, İzmir, Aydın ve Denizli şehirleri bulunmaktadır.
- 33:46Zedova Öğretmenleri
- Zedova öğretmenleri yazılı örnekleri, genel tekrarları ve hafta hafta konu anlatımlarını yapmaktadır.
- Zedova YouTube kanalında öğretmenlerin listesi bulunmaktadır.
- Zedova öğretmenleri tüm sene öğrencilerin yanında olup, genel tekrara ihtiyaç duyulduğunda da yardımcı olmaktadır.