Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, 6 Ağustos 1945'te Hiroşima'ya atılan dünyanın ilk atom bombasının hikayesini anlatıyor. Belgeselde Morris Jackson gibi bombacı mürettebat üyeleri, Shigeo Sa Samori ve Takashi Tane Morri gibi bombanın patlamasını yaşayan siviller ve bilim insanlarının anıları yer alıyor.
- Video, bombanın hazırlanması, Enola Gay uçağının Japonya'ya yolculuğu ve Hiroşima'ya atılması sürecini kronolojik olarak anlatıyor. Ardından bombanın patlamasının etkileri, radyasyon maruziyetinin insan vücuduna olan zararları ve Hiroşima'nın günümüzdeki durumu ele alınıyor. Belgesel, sağ kalanların yaşadığı deneyimi ve bu olaydan çıkarılan dersleri aktararak sona eriyor.
- Belgeselde ayrıca Coco adlı sekiz aylık bir bebek ve onun yaşadığı deneyimler, ABC (Atom Bombası Kayıp Tespit Komisyonu) çalışmaları ve Peter Kuran gibi araştırmacıların gizli belgeleri ortaya çıkarma çabaları da yer alıyor. Video, Amerika'nın bombalama sonrası gizlilik politikaları ve Peter Kuran'ın gizli film kayıtlarını dijital iyileştirme teknikleriyle yeniden canlandırma çabalarıyla devam ediyor.
- 00:02İlk Atom Bombası
- 6 Ağustos 1945'te Hiroşima kentinin üzerinde dünyanın ilk atom bombası kullanıldı.
- Amerika Birleşik Devletleri hükümeti, hasar tespiti yapmak için bilim insanları ve askerlerden oluşan ekipleri harekete geçirdi.
- Video, patlamanın etkilerini inceleyenlerin ve felaketi ilk elden tecrübe edenlerin anlatımlarıyla ilk atom bombasının bilimini inceleyecek.
- 01:37Bomba Hazırlığı
- Bir gün önce Pasifik'teki Tian Adası'ndaki askeri üste, dünyanın ilk atom bombası hedefine sevk edilmek üzere gerekli hazırlıklar yapıldı.
- Silahın kod adı "Küçük Çocuk" olup, Amerikan ordusunun o güne dek üstlendiği en gizli görevdi.
- Küçük Çocuğun boyu üç metre kadardı ve piyasadaki tüm kamyonetlerden daha ağırdı.
- 02:34Bomba Yükleme
- Görev sabah saat 2:45'te dört buçuk tonluk yükün uçağa taşınmasından 12 saat kadar önce resmi olarak başlıyor.
- Enola Gay, batıya dönerek Japonya'ya doğru yol alıyor.
- Bombanın üzerinde silahların emniyet mekanizması gibi çalışarak bombanın patlamasını engelleyen yeşil renkli kuvvetli üç sigorta vardı.
- 05:44Hedef Seçimi
- Saldırı için üç Japon şehri potansiyel hedef olarak seçilmişti, öncelikli hedef Ota Nehri'nin deltasında kurulmuş olan liman şehri Hiroşimaydı.
- Şehirde oturanların %85'i sivildi ve 1945 Martından beri Japonya'nın neredeyse bütün büyük şehirleri bombardımana uğramıştı ama Hiroşima'ya dokunulmamıştı.
- Hiroşima üzerinde hava açıktı, bu da şehrin kaderini mühürlemiş oldu.
- 07:09Bomba Atışı
- 13 yaşındaki Shigeo Sa Samori, sıcak ve bulutsuz sabahın yakıcı güneşini hissediyordu.
- Bomba sevkiyatından 90 saniye önce bombacı gözünü 3,20 km altında bir manevraları hedefi vurabilecekler miydi?
- Bomba kapakları hidrolikle açılıyordu ve şimşek gibi açılıyordu.
- 09:07Patlama Anı
- 6 Ağustos sabahı saat 8:15'te sayım yapan sadece Enola Gay mürettebatı değildi, binlerce insan işine ve okuluna gidiyordu.
- İnsanların başlarının üzerinde tek başına uçan Enola Gay, büyük bir paniğe sebep olmadı, meteoroloji uçağı zannettiler.
- Birden güm diye bir ses duyuldu, gökyüzünde parlak bir ışık vardı ve mantar şeklindeki bulut birkaç saniye içinde 16 kilometre yüksekliğe ulaştı.
- 11:16Savaşın Sonu
- Amerika Birleşik Devletleri dört yıldır savaşıyordu ve sadece Pasifik cephesinde yüz binden fazla asker kaybetmişti.
- Atom bombası patladığı anda 70 bin kişi hayatını kaybetmişti, 70 bin kişi de yaralanmıştı.
- Amerika Birleşik Devletleri üç gün sonra, 9 Ağustos'ta ikinci bir atom bombası daha attı, bu sefer hedef Nagasaki şehriydi ve 40 bin kişi daha öldü.
- 13:08Bomba Etkileri
- Japonya'nın teslim olmasından birkaç hafta sonra Başkan Truman, yeni silahın sebep olduğu hakkında bir rapor hazırlanmasını emretti.
- Araştırmacılar, bombanın yıkıcı gücünü anlayabilmek için atomik patlamanın üç büyük etkisini araştırdı.
- Patlamanın ışığı, ışık hızıyla yayılan bir radyasyon ısısı açığa çıkardı ve bu değer yaklaşık 4000 santigrat derece, çeliğin erime sıcaklığının iki katıydı.
- 15:25Atom Bombasının Etkileri
- Atom bombası patladığında çok kısa sürede çok yüksek miktarda enerji açığa çıkıyor, bu enerji ısı ve ışık şeklinde ortaya çıkıyor.
- Sıcaklık aşırı derecede yükseliyor, on milyonlarca dereceye ulaşabiliyor ve insanlara dokunduğu anda öldürüyor.
- Bombanın patladığı yere o kadar ışık ve ısıya maruz kalacak kadar yakın olan insanlar, bir şeyler olduğunu anlayamadan canlılık özelliklerini kaybetmiş olmalı.
- 16:32Atomik Gölgeler ve Patlama Yeri
- Amerikan ordusu kayıpların bir haritasını çıkarıyor ve sıfır noktasının etrafındaki ikiyüzelli metrelik alanda hayatta kalan olmamış.
- Atomik gölgeler, bilim insanlarının patlamanın yerine hesaplamalarına olanak sağladı ve insanlar nükleer bombanın patladığı yönü ve yüksekliği hesaplama olanağı yakaladı.
- Bilim insanları hesaplamalar sonucunda Enola Gay'in hedefine çok yaklaşmış olduğunu gördü, bomba T şekilli köprüden sadece yüzaltmışyedi metre uzağa düşmüştü.
- 18:24Patlamadan Kurtulanlar
- Patlamadan kurtulanlarsa ölümle pençeleşiyordu, Shigeko Sa Samori'nin vücudunun üçte ikisini kaplayan işık yanığı hayatını karartanlarla aynı türdeydi.
- Shigeko'nun hayatta kalmasının bir sebebi olabilir, o sabah üst üste iki pantolon giymişti ve dışındaki pantolon alev alırken, içine giydiği pantolon derisini korudu.
- Kıyafetler ve evlerin sazdan çatıları alev aldı, ısı, ateş topu havada olmasına rağmen yangınlara sebep olacak kadar yoğundu.
- 20:24Patlamanın Fiziksel Etkileri
- Binyediyüzaltmış santigrat dereceyi aşan sıcaklık yüzünden kiremitler birbirine kaynayıp garip şekiller oluşturdu.
- İşığın yaydığı ısı o kadar yoğundu ki graniti, çelik, demiri hatta camı bile yaktı.
- Hayatta kalıp kalamayacağınız sıfır noktasından ne kadar uzakta olduğunuza bağlıydı, ideolojik bir bomba değildi bu, bir kitlesel imha silahıydı.
- 21:34Okul ve Şehir Hasarı
- Takashi'nin saklambaç oynadığı okul, sıfır noktasından bir buçuk kilometre kadar uzaktaydı ve bombanın şok dalgası okula çarpmak üzereydi.
- Küçük çocuk adı verilen bomba tarafından yaratılan patlama dalgası on saniyeden kısa bir süre içinde bütün şehri yerle bir etti.
- Atom bombası yüzünden altmış binden fazla yapıya çöktü ya da ağır hasar aldı, bu da toplam bina sayısının yüzde altmış yedi'sinden fazlası.
- 23:32Şok Dalgaları ve Patlama Simülasyonları
- Şok dalgalarının dinamik güçlerini anlayabilmek için patlama simülasyonları yüksek hızlı kameralar tarafından filme alındı.
- Patlama esnasında aşırı ısınan hava hızla genleşerek bir şok dalgası meydana getiriyor ve dışa doğru genişleyen şok dalgası yere ulaşıyor ve yerden yansıyor.
- Hiroşima'ya saldıranların bombayı yerden birkaç yüz metre yukarıda patlatmaya karar vermelerinin sebebi, hedefe verebilecekleri en büyük hasarı vermek istemeleriydi.
- 24:56Hiroşima'nın Yeniden İnşası
- Aradan yarım yüzyıldan uzun bir zaman geçti ve bir zamanlar yıkıntı halinde olan Hiroşima yeniden inşa edildi.
- Bombardımanın açtığı yaraların büyük bölümü kapanmış, ancak bombanın patladığı yerin neredeyse tam altında bulunan bir bina barış simgesi olarak duruyor.
- Binanın kubbesi bakırdandı ve bakırın ısısı çok düşüktür, ateş topunun ışığı o kadar yoğundu ki, şok dalgası binaya vurmadan kubbe erimişti bile.
- 25:59Binaların Hasarı ve Hayatta Kalanlar
- Hiroşima'daki binaların büyük bölümü betonarme değildi, kağıt ve ahşaptan inşa edilmişlerdi.
- Atomik testler bir evin patlama sırasında ne hale geldiğini gösteriyor, şok dalgası binaya ulaştıktan sonra binanın ön yüzünü ezmeye başlıyor.
- Patlamadan yirmi kilometre uzakta bile şarapnel etkisi yaratıyor, Amerikan birliklerinin gelişinden sonra patlamanın etkisi detaylı bir şekilde belgelenmiş ama altı Ağustos'un vahşeti sadece o anı yaşayanların hafızalarına kaydedilmiş.
- 27:17Hayatta Kalanların Anıları
- Takashi Tane Mori yıllar sonra yaşadıklarını kaleme almış, sıfır noktasına yaklaşık bir buçuk kilometre uzaklıkta mahsur kalan Takashi, artık sınıf arkadaşlarının yardım çağrılarını duyamıyor.
- Hiroşima kıpkırmızı bir okyanus gibiydi, bütün şehir yanıyordu ve nehirleri hayatta kalanların sıcaktan ve alevlerden korunmak için sığınabilecekleri nadir yerlerden biriydi.
- Genç Şigeko Sa Samori, vücudundaki yanıklara rağmen nehre ulaştı, fakat dört bir yanının ıstırap ve ölümle çevrilmiş olduğunu gördü.
- 29:28Hiroşima Bombası Sonrası Durum
- Nehrin üstü cesetlerle doluydu ve hayatta kalanların büyük bölümü neredeyse tanınmayacak haldeydi.
- İnsanlar korkunç görünüyordu, saçları kül içindeydi, düğüm olmuştu ve derileri dökülüyordu.
- Görgü şahitleri insanların kollarını önlerinde tutarak yürüdüğünü, dökülen derilerinin acısını dindirebilmek için bu şekilde hareket ettiklerini söyledi.
- 30:20Atom Bombasının Etkileri
- Fizikteki büyük gelişmelerin yarattığı patlamanın cehennemi bir ortam yarattığı hayal edilemezdi.
- Hiroşima'da hayatın özü paramparça olmuştu, saldırıdan önce şehirde ikiyüzden fazla doktor vardı ancak o gün yüzde doksanı ya öldü ya da yaralandı.
- Hastanelerin ve doktorların neredeyse hiçbiri ayakta kalmamıştı, ölmekte olan binlerce ağır yaralı insan vardı ve onlara yardımcı olacak bir altyapı yoktu.
- 31:46Sosyal ve Kişisel Bağların Çöküşü
- Bir şehri yok ettiğinizde, hassasiyetle oluşturulmuş sosyal ve kişisel bağları da yok edersiniz.
- Geride kalanları en çok korkutan şeylerden biri bütün dünyalarının yanmış olmasıydı.
- Saldırıdan sağ kurtulmayı başaranlar, birdenbire bazılarının "Hastalık X" adını verdiği gizemli bir rahatsızlıktan etkilenmeye başladı.
- 32:56ABC Komisyonu
- Bombanın atılmasından iki yıl sonra Amerikan hükümeti ABC adıyla da bilinen Atom Bombası Kayıp Tespit Komisyonu oluşturdu.
- Komisyonun görevi hayatta kalanları tedavi etmek değil, radyasyon maruziyetinin sağlığa etkisini ve öldürme sebeplerini tespit etmek amacıyla araştırma yapmaktı.
- Coco Condo, komisyonun deneklerinden biriydi ve bomba patladığı esnada annesinin kucağında olan sekiz aylık bir bebekti.
- 34:08Radyasyonun Vücudu Üzerindeki Etkisi
- Bombanın patlamasından sonraki ilk birkaç milisaniye içerisinde gama ışını, nötronlar ve röntgen ışını şeklindeki elektromanyetik enerji her yönde üç kilometre boyunca yayılmış oluyor.
- Kokusuz ve görünmeyen dalgalarla küçük tanecikler, temas ettiği herkesi hücrelere hasar veren bir enerji bombardımanına maruz bırakıyor.
- Sekizyüz metrelik bir çap içinde radyasyon ölümcül seviyede ve hayatta kalanların pek çoğu radyasyonun bir saatli bomba olduğu korkusunu taşıyordu.
- 35:00ABC Çalışmalarının Devamı
- Bütün dünya radyasyonun insan vücudunu neden etkilediğini öğrenmek istiyordu ve bunun için en iyi yöntem çocuklar üzerinde araştırma yapmaktı.
- Coco on sene boyunca yılda bir gün muayene olmaya gitti ve hayatta kalan binlerce kişi hala dünyanın en uzun süreli tıbbi çalışması unvanını kazanmış olan araştırmaya katılıyor.
- Yeni adı Radyasyon Etkilerini Araştırma Derneği olan ABC, atom bombasından kurtulan yüzyirmi binden fazla insandan örnek topladı.
- 35:49Radyasyonun Hücrelere Etkisi
- Radyasyonun memelileri öldürmesinin sebebi, hücrelerin DNA ve kromozom hasarına uğraması ve böylece bölünme işleminin durması.
- Hücrelerin bölünmesinin durması bağışıklık sisteminin çökmesine, iç organların görevini yapmamasına, fetüslerin gelişiminin durmasına sebep oluyor.
- Coco, radyasyonun etkilerinin anlaşılması için yapılan çalışmalarda ağır bir bedel ödüyor ve ergenliğe yaklaştıkça ABC'nin muayeneleri daha zor olmaya başlıyor.
- 36:39Coco'nun Deney Faresi Hissi
- Coco ondört yaşına geldiğinde özel bir muayene odasından konferans salonuna alınıyor ve doktorların katıldığı bir toplantıda yarı çıplak kalıyor.
- Ergenlik çağı vücudunuz çocukluktan yetişkin bir kadınınkine dönüşüyor ve Coco bu durumdan öfkeden deliye dönmüştü.
- Coco, olanları annesine, babasına veya arkadaşlarına anlatamadı ve çok uzun bir süre içine attı.
- 37:49Araştırmalara Katkı
- Kendilerini deney faresi gibi hissetmeleri son derece normal ancak araştırmalara katkı sağlamak konusunda son derece sadıktılar.
- Coco'nun hiç çocuğu olmadı, bu da radyasyon maruziyetinin olası etkilerinden bir tanesi.
- BBC'den elde edilen bilgiler radyasyona maruz kalan başka insanların tedavisinde kullanıldı, buna Çernobil kurbanları da dahil.
- 38:43Atom Biliminin Gizliliği
- Günümüzde radyasyon çalışmalarından elde edilen veriler tüm ülkelerle serbestçe paylaşılıyor.
- Atom bilimi her zaman bir gizlilik örtüsünün arkasına saklanmıştır ve Amerikan hükümeti yıllarca Hiroşima bombardımanı ve hemen sonrası ile ilgili tüm fotoğraf ve tanık ifadelerine ya el koymuş ya da ortaya çıkmamaları için baskı uygulamıştır.
- Bombanın patladığı gün çekilen yegane fotoğraflar olan bu görüntüler, 1952'de bombanın patlamasından yedi yıl sonra kamunun erişimine açıldı.
- 40:36Gizli Görüntülerin Keşfi
- Çekilen görüntüler ısı ışınıyla şok dalgasının farklı malzeme ve yapılar üzerindeki etkisini göstermekle kalmadı, analistlere patlamanın kendisini inceleyerek patlamanın konumunu ve şiddetini ölçme imkanı verdi.
- Çekilen görüntülerin büyük bölümüne kilit vuruldu ve gizlilikleri bugüne dek korundu.
- Görüntü efektleri konusunda öncü bir sinemacı olan Peter Kuran, gençken Hiroşima'ya yaptığı bir ziyaret sonrasında atom silahlarına ilgi duymaya başlamış ve gizli olan bu belgelerin izini sürerek bir film hazinesine ulaşmış.
- 41:57Görüntülerin İyileştirilmesi
- Bazı durumlarda bilim insanlarının ölçü aletleri negatifleri çizmiş ve atomik testlere ait görüntüleri hasar vermişti.
- Dijital iyileştirme teknikleri, Kuran'ın bu çizikleri onarmasına, renk bozukluklarını gidermesine ve silahın etkisini eksiksiz olarak gözler önüne sermesine olanak sağladı.
- Görüntü temizlenip iyileştirildikçe, ağaçlardaki kuşların arkalarında dumandan bir iz bırakarak yere düşmeye başladığı gibi başka şeyler de görülmeye başlandı.
- 42:44Sonuç
- Geliştirilmiş görüntülerde dramın dozu artıyor ve mantar bulutunun hızını ve büyüklüğünü hesaplamak konusunda bilim insanlarının işine daha çok yarıyor.
- Görüntü ne kadar temiz olursa sayılarda o kadar doğru oluyor.
- Atom silahlarının büyük ve korkutucu etkilerini gören askeri analizciler, raporu acımasızca bir gözlemle sonlandırdı: Barış için Hiroşima'nın yaşadığı dehşetin görüntülerinden daha ikna edici bir şey olamaz.
- 43:24Hiroşima Atom Saldırısı
- Atom silahları ayırım yapmadan herkesi öldürüyordu ve toplu katliam silahı olarak kabul ediliyordu.
- Günümüzde Hiroşima'nın enkaza dönüştüğüne dair kanıtlar zor görülebilir, ancak müzeler ve barış parkı anıtları 6 Ağustos 1945 tarihini hatırlatıyor.
- Tepeciğin altında tanınmayacak halde olan veya sahip çıkılmayan binlerce insanın cesedi gömülmüştür.
- 44:04Sağ Kalanların Hatırlatması
- O günü en güçlü biçimde hatırlatanlar sağ kalanlar olup, bir atom saldırısından kurtulmanın nasıl bir şey olduğunu sadece onlar anlatabilir.
- Tek bir bomba her şeyi değiştirdi ve aynı hatayı tekrarlamamak için ders almak zorunludur.
- Düşmanınızdan alacağınız en büyük intikam affetmeyi öğrenmektir ve yaşadıklarınızı aktararak daha iyi bir dünya bırakmak umut edilir.