Volkanlar

Prof. Dr. Gonca Kuşçu, Ege Denizi'nde meydana gelen deprem fırtınalarının volkanik bir hareketliliğe neden olmadan aylarca sürebileceğini ve 30 bin yılda bir büyük patlama ihtimalinin olduğunu belirtmiştir. Bu değerlendirme, Santorini Volkanı'nın son 360 bin yıl içinde 12 defa patlamalı faaliyet göstermesine dayanarak yapılmıştır.

Tonga yanardağı patlaması, birkaç önemli nedenle dikkat çekicidir: 1. Atmosferik Karmaşa: Patlama, 57 kilometreye ulaşan ve kaydedilen en yüksek volkanik püskürmeyi oluşturdu. 2. Küresel İklim Etkisi: Salınan su buharının, sera gazları gibi atmosferi ısıtabileceği ve ozon tabakasını tüketebileceği düşünülmektedir. 3. Uydu ve GPS Kesintileri: Patlama, uydu iletişimini ve GPS sinyallerini bozdu. 4. Okyanus Dinamikleri: Patlama, okyanuslarda iç dalgaları tetikledi ve bu dalgalar, deniz ortamlarını önemli ölçüde etkiledi.

Dante Yanardağı filmi, yanardağ facialarını konu alan öykülerin tekrar moda olduğu 90'ların ikinci yarısında çekilmiştir. Filmin temel nedeni, uyuyan bir yanardağda tehditkâr bir hareketlilik olduğunu fark eden bir bilim insanının, bu durumu keşfedip felaketten kurtarmak üzere harekete geçmesini anlatmaktır.

Deniz volkanları, yeryüzünün denizlerle örtülü olduğu bölgelerde, özellikle okyanusların derin ve sığ sularında bulunur. Bazı deniz volkanı örnekleri: - Kolumbo Deniz Altı Yanardağı: Yunanistan'ın Santorini Adası yakınlarında Ege Denizi'nde yer alır. - Batı Mata Deniz Altı Yanardağı: 2009 yılında keşfedilmiştir. - Sicilya Boğazı'ndaki üç yeni deniz altı volkanı: İtalyan bilim insanları tarafından 2023 yılında bulunmuştur.

Ağrı Dağı'nın 100 yıl boyunca patlamamasının nedeni, 300 yıl içerisinde herhangi bir püskürme faaliyeti göstermeyen volkanik dağların ölmüş yanardağ olarak kabul edilmesidir.

Volkanik patlamalar gaz ve kül bulutlarının oluşturduğu yıldırımlar ve gök gürültüleri nedeniyle ses çıkarır. Ayrıca, magmanın yerkabuğundaki çatlaklardan yukarı doğru ilerlemesi veya volkanik gazların birikmesi gibi aktiviteler de yer sarsıntılarına ve buna bağlı olarak gürültüye yol açar.

Volkanlar, çeşitli çukurlar oluşturur: 1. Krater: Volkan konisinin ağız kısmında, lavların çıkış yerinde oluşan çukurdur. 2. Kaldera: Kraterin çökmesi veya patlaması sonucu genişleyen çukurdur. 3. Maar: Gazların yüzeye yaptığı basınç sonucu oluşan patlamalarla meydana gelen çukurdur. Bu çukurlar, volkanik faaliyetlerin bir sonucu olarak yer yüzeyinde meydana gelen yapısal değişikliklerle oluşur.

Kükürt, doğada çeşitli ortamlarda ve biçimlerde bulunur: 1. Volkanik Alanlar: Volkanik patlamalar sırasında yer altındaki kükürt bileşenleri yüzeye çıkar ve gaz veya katı halde atmosfere salınır. 2. Deniz Suyu ve Tuzlu Su Gölleri: Deniz suyunda çözünmüş sülfat iyonları ve tuzlu su göllerinde yüksek konsantrasyonlarda sülfat bulunur. 3. Mineraller: Kükürt, kalsiyum sülfat (jips) ve baryum sülfat gibi minerallerin bir bileşeni olarak bulunur. 4. Fosil Yakıtlar: Petrol ve doğal gaz yataklarında kükürt yan ürün olarak elde edilir. Ayrıca, modern endüstriyel üretimde kükürt, Frasch yöntemi ile yer altındaki yataklardan çıkarılır.

Maar ve kalderalar farklı şekillerde oluşur: 1. Maar: Volkanların püskürmesi ve patlamaların gerçekleşmesi sonucunda magma ve lav tarafından oluşan kabarmış kraterlerdir. 2. Kaldera: Volkanik patlamaların sonrasında meydana gelen çöküntülerdir.

Patlamaya hazır volkanlar dünyanın çeşitli bölgelerinde bulunmaktadır. İşte bazıları: 1. İtalya: Sicilya Adası'ndaki Etna Dağı Avrupa'nın en aktif yanardağlarından biridir. 2. Filipinler: Luzon Adası'ndaki Mayon Yanardağı son 400 yılda 50 kez patlamıştır. 3. İzlanda: Hekla Yanardağı ve Fagradalsfjall son yıllardaki patlamalarıyla dikkat çekmektedir. 4. ABD: Hawaii Adaları'ndaki Kilauea Dağı dünyanın en aktif volkanlarından biridir. 5. Japonya: Sakurajima Yanardağı neredeyse sürekli aktiftir.

Acıgöl volkanı aktif olarak kabul edilmektedir.

Santorini Yanardağı'nın Türkiye'ye ne zaman geleceği konusunda kesin bir tarih vermek mümkün değildir. Ancak, uzmanlar Santorini Yanardağı'nın patlama ihtimalinin olduğunu ve bu durumun Türkiye'yi etkileyebileceğini belirtmektedir.

Vezüv Yanardağı'nın 1631 yılındaki patlamasında yaklaşık 3000 ila 6000 kişinin hayatını kaybettiği düşünülmektedir.

Mauna Kea yanardağı, MÖ 2460 ± 100 yıl önce son patlamasını gerçekleştirmiştir.

Volkanik dağların özellikleri şunlardır: 1. Yükseklik: Genellikle çevresine göre yüksek yapılar olup, bazıları binlerce metreye kadar ulaşabilir. 2. Şekil: Konik veya kalkan şeklinde olup, bu şekiller volkanik aktivitenin türüne bağlı olarak değişiklik gösterir. 3. Malzeme: Yapısında bazalt, andezit, tefrit gibi çeşitli volkanik kayaçlar bulunur. 4. Aktivite Durumu: Aktif, sönmüş veya uyuyan volkanlar olarak sınıflandırılır. 5. Jeolojik ve Çevresel Etkiler: Volkanik patlamalar sonrası oluşan kül, çevredeki toprakları verimli hale getirir ve jeotermal enerji kaynakları sağlar. 6. Mineral Kaynakları: Volkanik bölgelerde çeşitli minerallerin ve madenlerin bulunması, ekonomik açıdan önemli bir kaynak oluşturur.

Nemrut Dağı, aktif bir yanardağ olarak kabul edilir çünkü son 10 bin yıl içinde püskürme göstermiştir. Günümüzde Nemrut Dağı'nın volkanik faaliyeti düzenli olarak devam etmese de, kaldera içinde hala sıcak gazlar bulunmaktadır.

Volkan konileri, lavların yüzeye çıkıp üst üste birikmesiyle yuvarlak bir şekil oluşturur. Bu süreçte oluşan volkan türleri şunlardır: 1. Kalkan Volkanlar: Bazik karakterli ve akışkan lavların yüzeye çıktığı arazilerde, kalkana benzer yayvan koniler oluşur. 2. Tabakalı Volkanlar: Asit karakterli ve yoğun lavların yüzeye çıktığı arazilerde dik koniler oluşur. Ayrıca, volkanik patlamalarda gazların patlaması sonucu oluşan çukurluklar olan maarlar da yuvarlak şekillere örnektir.