Tsunami

Evet, Tokyo tsunamisi gerçek bir hikayedir. 11 Mart 2011 tarihinde Japonya'nın Tohoku bölgesinde meydana gelen deprem, ardından gelen tsunami ve Fukushima nükleer felaketi gerçek olaylardır.

Japonya'nın sık sık tsunami yaşamasının nedeni, ülkenin Pasifik Ateş Çemberi olarak bilinen aktif volkanlar ve tektonik plaka sınırlarıyla çevrili olmasıdır. Bu bölgede, Pasifik Okyanusu'nun çevresindeki dalma-batma zonları, yani tektonik plakaların birbirine daldığı alanlar, sık sık depremlere ve volkanik faaliyetlere yol açar.

Tsunaminin ilk belirtisi genellikle denizin ani ve hızlı bir şekilde geri çekilmesi olarak ortaya çıkar.

Şili depremi, 22 Mayıs 1960'ta meydana gelen ve 9,5 büyüklüğünde olan, dünya tarihindeki en şiddetli deprem olarak kaydedilmiştir. Bu depremin bu kadar büyük olmasının nedenleri şunlardır: 1. Tektonik Levha Kırılması: Depremin, yaklaşık 1000 kilometrelik bir alanda gerçekleşen büyük bir tektonik levha kırılmasından kaynaklanması. 2. Tsunami Etkisi: Deprem sonucu oluşan tsunaminin, 10 bin kilometrelik bir alana yayılarak Hawaii, Japonya ve Filipinler'e kadar ulaşması. 3. Tarihsel Önem: Bu deprem, Şili'nin güneyindeki Puyehue Yanardağı'nın haftalarca aktif kalmasına neden olmuştur.

Büyük dalga gelmeden önce şu belirtiler gözlemlenebilir: 1. Su Çekilmesi: Dalga gelmeden önce kıyı sularının çekilmesi, gelgit benzeri bir durum oluşur. 2. Rüzgarın Artması: Dalgaların oluşumunda rüzgar önemli bir etkendir, rüzgar hızı ve süresi arttıkça dalgalar büyür. 3. Anormal Kıyı Aktivitesi: Ay ve Güneş'ten kaynaklı olmayan, anormal su hareketleri ve dalgalanmalar görülebilir. Bu belirtiler, tsunaminin yaklaştığını işaret edebilir ve güvenli bir yere ulaşmak için önlem almak gereklidir.

"The Wave" (Dalga) filmi, gerçek bir hikayeden esinlenilmiştir. Film, 1934 yılında Norveç'in Tafjord köyünde meydana gelen ve 40 kişinin ölümüne neden olan bir kaya kayması sonucu oluşan tsunami olayından ilham almıştır.

Dünyanın en büyük olayı olarak kabul edilebilecek tek bir olay yoktur, çünkü bu terim farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Doğal afetler bağlamında, dünyanın en büyük olayları arasında şunlar sayılabilir: 1. 1960 Şili Depremi: 9,5 büyüklüğünde olup, 3.000'den fazla kişinin ölümüne ve iki milyon insanın evsiz kalmasına neden olmuştur. 2. 2004 Sumatra Tsunamisi: 9,0 büyüklüğündeki deprem sonrası meydana gelen tsunami, 230.000 kişinin ölümüne ve 2 milyona yakın insanın evsiz kalmasına yol açmıştır. 3. 1815 Tambora Volkanı Patlaması: Patlama ve ardından gelen kül serpintisi nedeniyle 12.000 kişi hayatını kaybetmiş, tarımın bitmesiyle 90.000'den fazla kişi daha ölmüştür.

2004 Hint Okyanusu tsunamisinde yaklaşık 230 bin kişi hayatını kaybetti.

Tamir tsunamisi ifadesi, bilinen bir meslek veya görev tanımı değildir. Ancak tsunami ile ilgili meslekler şunlardır: 1. Tsunami Mühendisi: Tsunami riskini değerlendirmek, uyarı sistemleri geliştirmek ve tsunami etkilerini azaltmak için çalışmalar yapar. 2. Deniz Bilimleri Uzmanı: Okyanus ve denizlerin tabanında meydana gelen olayları inceleyerek tsunamilerin oluşumunu ve yayılmasını araştırır. 3. Acil Durum Görevlisi: Tsunami sırasında ve sonrasında kurtarma ve yardım operasyonlarını yönetir.

Tonga olayı, 15 Ocak 2022'de Tonga'nın başkenti Nuku'alofa'nın yaklaşık 65 kilometre kuzeyinde bulunan Hunga Tonga-Hunga Haʻapai denizaltı volkanında gerçekleşen büyük bir volkan patlamasıdır. Bu patlama sonucunda: - Tsunami meydana geldi ve Pasifik çevresinde ciddi dalgalar oluştu. - Şok dalgaları tüm dünyada 73 saat boyunca etkili oldu. - En az 6 kişi hayatını kaybetti, 19 kişi yaralandı ve çok sayıda insandan haber alınamadı. Patlama, Tonga'yı yerle bir ederken, mercan resifleri ve sualtı yaşamı da büyük ölçüde etkilendi.

Evet, Yunanistan'daki bir yanardağ patlaması Türkiye'yi etkileyebilir. Santorini Yanardağı'nın patlaması durumunda, Türkiye kıyılarında deprem, tsunami ve kül bulutları gibi etkiler görülebilir. Ayrıca, volkanik küller, patlamanın şiddetine ve rüzgarın yönüne bağlı olarak Türkiye'nin batı bölgelerine kadar ulaşabilir.

Tsunami anında en güvenli yer, deniz seviyesinden en az 30 metre yüksekte bulunan bölgelerdir. Ayrıca, sağlam bir binanın üst katları veya belirlenmiş tahliye bölgeleri de güvenli sığınma alanları olarak değerlendirilebilir.

Tsunaminin en büyük felaketini anlatan belgesellerden biri, 2011 Japonya depremi ve tsunamisini konu alan "Mega Deprem: Japonya" adlı belgeseldir. Bu belgesel, 11 Mart 2011'de gerçekleşen depremin ve ardından gelen tsunaminin etkilerini tüm çıplaklığıyla ortaya koymaktadır.

Büyük Okyanus'ta en büyük tsunami, 9 Temmuz 1958 tarihinde Alaska, ABD'deki Lituya Körfezi'nde meydana gelmiştir.

"Hereafter" filmi, tsunamiden sonra yaşanan olayları anlatmaktadır. Film, 1994 yılında Tayland kıyılarını vuran tsunaminin ardından hayatları geri dönülmez bir şekilde değişen bir grup insanın hikayesini konu almaktadır.

En büyük tsunamiyi gösteren video, Mateball Studio adlı bir şirket tarafından hazırlanan ve 4 Nisan 2024 tarihinde paylaşılan "Tarihteki en büyük tsunamiler, 3D karşılaştırma" başlıklı video olarak belirtilmiştir. Bu videoda, 1958 yılında Alaska'daki Lituya Körfezi'nde meydana gelen ve 524 metreye kadar ulaşan megatsunami canlandırılmıştır.

Tsunami dalgaları, açık okyanusta saatte 800 kilometre hıza ulaşabilir ve bu da yaklaşık olarak 500 kilometre karelik bir alanı kaplayabilir. Ancak, kıyıya yaklaştıkça dalga hızı düşerken yüksekliği artar ve 30 metre yüksekliğe ulaşabilir.

Türkiye'de tsunami olması durumunda ciddi can kayıpları yaşanabileceği tahmin edilmektedir. Tarihsel kayıtlara göre, Türkiye kıyılarında son 3000 yıl içinde meydana gelen tsunamilerde 10.000'den fazla insan hayatını kaybetmiştir. 2004 Hint Okyanusu tsunamisinde ise yaklaşık 230.000 kişi ölmüştür. Bu tür felaketlerin ölüm sayısı, tsunaminin büyüklüğüne, kıyı şeridinin yapısına ve uyarı sistemlerinin etkinliğine bağlı olarak değişebilir.

"Kıyamet Günü" (The Impossible) adlı film, gerçek bir hikayeye dayanmaktadır. Film, 2004 yılında Tayland'da meydana gelen tsunamide hayatta kalan İspanyol bir ailenin hikayesini anlatmaktadır.

Krakatoa'nın patlaması, birden fazla faktörün bir araya gelmesi nedeniyle çok büyüktü: 1. Tektonik Levhalar: Patlama, birbirini iten tektonik levhaların etkisiyle meydana geldi. 2. Magma Birikimi: Yanardağın altındaki magma rezervuarı, lav püskürtmeye başladı ve bu durum sistemin dengesizleşmesine yol açtı. 3. Patlama Gücü: Patlama, 200 megaton TNT gücüne sahipti, bu da ona Volkanik Patlama Endeksi'nde (VEI) 6 değerini verdi. 4. Tsunamiler: Patlama sonucu oluşan dev tsunamiler, adanın büyük bir kısmını yuttu ve en az 31.000 kişinin boğulmasına neden oldu.