Makamlar

Terennüm, Türk müziğinde genellikle kâr, ağır semai, yürük semai gibi büyük formlu eserlerde kullanılır. Terennümlerin makamı, kullanıldığı eserin makamına bağlıdır. Örneğin, kâr formunda yer alan terennümler, eserin makamıyla aynı makamda olur. Terennümlerin hangi makamda olduğunu belirlemek için, kullanıldığı eserin makamını bilmek gereklidir.

"Deveyi Düzde Gördüm" türküsü, la kararlı bir makamdadır.

"Duygular Coşuyor Çaldığın Zaman" şarkısı kürdîli hicazkâr makamındadır.

"Dinle sözümü sana direm özge edadır" ilahisi, Segâh makamında yer alır.

Azerbaycan müziklerinde 7 ana makam kullanılmaktadır: 1. Rast; 2. Şur; 3. Segâh; 4. Şüşter; 5. Bayatı-Şiraz; 6. Çargâh; 7. Hümayun. Bu makamlar, karakter bakımından farklılık gösterir ve belirli melodiler içerir.

"Zannetme Bu Dünya Seninle Döner" şarkısı hicaz makamında bestelenmiştir.

Aylin Şengün Taşçı, çeşitli makamlarda eserler seslendirmiştir. Öne çıkan makamlardan bazıları: Muhayyer Kürdi. Hicazkar ve Kürdilihicazkar. Ayrıca, Çargâh makamı hakkında yazdığı bir köşe yazısında bu makamın özelliklerini açıklamıştır. Aylin Şengün Taşçı, Türk sanat müziği ses sanatçısı olup, İstanbul Devlet Türk Müziği Topluluğu'nda müdür ve ses sanatçısı olarak görev yapmaktadır.

Türk halk müziği uzun havalarının çoğu Hüseyni makamında söylenir. TRT THM uzun hava repertuvarında yer alan uzun havalardan bazıları ise aşağıdaki makamlardadır: Basit Gülizar (Hüseyni Gülizar); Gerdaniye; Hicaz. Uzun havalar, usul ile çalınmaz; her sanatçının arzusuna göre serbestçe çalınır.

Tanbur, Türk makam müziğinde kullanılan bir çalgıdır ve çeşitli makamlarda çalınabilir. Tanburun özellikle klasik makamlar olan Hicaz, Segah, Uşşak ve Neva gibi makamlarda yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. Tanbur, on sekizinci yüzyılda Tanburi İzak ve Tanburi Cemil Bey gibi önemli icracılar sayesinde Türk makam müziğinde önemli bir yer edinmiştir. Tanburun makam olarak belirli bir kısıtlaması yoktur; ancak genellikle ağırbaşlı ve içli ses yapısı, onu belirli makamlarla daha sık ilişkilendirir.

"Uyan Ey Gözlerim Gafletten Uyan" ilahisi, muhayyer kürdî makamında yer alır.

"Ne Ağlarsın Benim Zülfü Siyahım" türküsü, belirli bir makamda değildir. Türkü, Erzincan yöresine ait olup, Aşık Daimi'ye aittir. Türkünün notaları ve sözleri çeşitli kaynaklarda mevcuttur, örneğin: neyzen.com; youtube.com; salihbora.com; notanehri.com.

Türk halk müziğinde kullanılan makamların sayısı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Türk müziğinde toplamda 590 makam tespit edilmiştir. Türk halk müziğinde yaygın olarak kullanılan bazı makamlar şunlardır: Hüseyni; Muhayyer; Uşşak; Hicaz; Hicazkar; Segah.

Renkler Acem Çengi Faslı, Acem makamında icra edilmektedir.

En zor Türk Sanat Müziği (TSM) makamının hangisi olduğuna dair kesin bir görüş yoktur. Ancak, bazı makamlar diğerlerine göre daha karmaşık veya zorlu olarak kabul edilebilir. Bazı zorlu TSM makamları: Hüzzam Makamı: Notaları arasındaki geçişler yumuşak olsa da, yarattığı etki oldukça güçlüdür ve genellikle ayrılık, özlem gibi derin duyguları ifade etmek için kullanılır. Segah Makamı: Notalarındaki keskin değişimler ve batı müziğindeki yarım seslerden farklı aralıklar, ona enerjik ve bazen hırçın bir karakter kazandırır. Makamların zorluğu, icracının ustalığına ve kişisel deneyimine göre de değişebilir.

"Aşkın Odu Ciğerimi Yaka Geldi Yaka Gider" ilahisi Hicaz makamında bestelenmiştir.

"Hak Bir Gönül Verdi Bana" ilahisi, nikriz makamında bestelenmiştir.

Türk pop müziğinde en çok kullanılan makamlardan biri kürdî makamıdır. Türk pop müziğinde ayrıca nihavend ve hicaz makamları da sıkça kullanılmaktadır.

"Gölgesinde Mevsimler Boyu Oturduğumuz" şarkısı hicaz makamındadır.

"Karyolamın Demiri" türküsü, Eviç makamındadır.

Cumaovası Zeybeği, farklı makamlarda geçkiler içerse de, ana yapısı itibarıyla nikriz ve segâh makamlarına benzerlik göstermektedir. Nikriz makamı: "la" kararlı zeybeklerde farklı makamlara geçkiler olsa da, üç tanesinin "hüseyni", birinin "kürdi" makamı etkisi altında olduğu belirtilmiştir. Segâh makamı: "si" kararlı zeybeklerin segâh makamı etkisinde olduğu ifade edilmiştir. Zeybeğin makam müziği çerçevesinde ayrıca hüseyni, karcığar ve kürdi makamlarını işlediği de belirtilmiştir.