Ninemin Mektupları türküsünün hikayesi, Acıpayam'ın Kırca Köyü'nde öğretmenlik yapan Mehmet Yılmaz'ın, Ummuhan Nine'nin asker torunu Kara Ahmet'e söylediği sözleri mektuplaştırmasıyla ortaya çıkmıştır 5.

Özay Gönlüm, bu mektupları meddahlık yeteneğiyle canlandırıp, "yâren" adlı üç saplı bağlamasıyla seslendirerek türküye hayat vermiştir 35.

Türkü, köylünün kıvrak zekasını ve hicvetme yeteneğini yansıtır 13.

Türkünün konusu genellikle toruna söylenen uzun methiyelerden oluşur 5. Ummuhan Nine, köyde olup biten her şeyi anlatır, öğütlerde bulunur ve sosyal yaşamın yanlışlıklarını dile getirir 5.

Örneğin, bir mektubunda, Çoban Mustafa Ali ile karısı Ayşe'nin yaşadığı bir olayı anlatır 23. Ayşe'nin anahtarı evde unutması ve Mustafa Ali'nin onu eve çağırması, köydeki kadınların düğünlerde fazla eğlenmesine yönelik bir eleştiriye dönüşür 23.