Ney'in hikayesi İslam geleneğine göre şu şekilde anlatılır:

Hz. Muhammed, ilahi aşk sırrını damadı Hz. Ali'ye açıklamıştır 2. Bu sırrın ağırlığı altında ezilen Hz. Ali, bu sırrı bir kuyuya fısıldamıştır 12. Allah, o kuyuda son derece uzun bir kamış yaratmıştır 1. Oradan geçmekte olan bir çoban, bu kamışın ucunu keserek kendine bir kaval (ney) yapmıştır 12.

Bir gün Hz. Muhammed, tesadüfen bu çobanın ney sesini işitince, sırrın neyden çıktığını anlamış ve çobanın yarattığı mûcizeye şükretmiştir 12. O günden sonra ney, bir ilham kaynağı olmuştur 2.

Bu hikaye, Mevlana Celaleddin-i Rumi tarafından Mesnevi'nin ilk on sekiz beyitinde de işlenmiştir 2.