Mustafa Kemal, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'ni Şam'da, II. Abdülhamid'in otokratik yönetimine karşı koymak ve vatanın dağılmasını önlemek amacıyla kurmuştur. Cemiyetin kurulma nedenleri arasında şunlar da yer almaktadır: Makedonya'daki devrimci iklimi değerlendirmek: Mustafa Kemal, Suriye'nin devrim için uygun bir iklim sunmadığını düşünmüş ve örgütlenme faaliyetlerine başlamıştır. Arkadaşlarıyla birlikte hareket etmek: İstanbul'dan sürgüne gönderilen arkadaşlarıyla gizli toplantılar yaparak cemiyeti kurma kararı almışlardır. İlerici fikirleri yaymak: Tıbbiye'den atılmış ilerici fikirlere sahip tüccar Mustafa Bey ve Şam Süvari Kumandanı Lütfu Bey ile birlikte cemiyeti kurmuşlardır.