"Düşünen Tohum, Konuşan Toprak" sergisi, Cumhuriyet'in Köy Enstitüleri'ni 1940-1954 yılları arasında ele almaktadır. Sergi, arşiv belgeleri, fotoğraflar, kişisel eşyalar ve tanıklıklar aracılığıyla şu konuları anlatmaktadır: Okuma yazma bilmeyen bir toplumda, yeni bir insan tipi yetiştirme ve halkı aydınlatma amacıyla kurulan Köy Enstitüleri'nin hikayesi. Dönemin İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç'un liderliği ve enstitülerin çalışma prensipleri. Enstitülerin köyden aldıkları çocukları eğitip tekrar köye yollayarak halkın aydınlanmasını hedeflemesi. 1946'da dış ve iç baskılarla yavaşlayan sürecin 1954'te tamamen sona ermesi.