Lev Tolstoy'un "Çocukluk" kitabının kısa özeti şu şekildedir:

Nikolay Petroviç İrtinyev (Nikolenka), onuncu doğum gününden üç gün sonra, 12 Ağustos 18’de, hayatında yakında gerçekleşecek olaylardan habersiz uyanır 14.

Kendisinden sadece bir yıl birkaç ay büyük ağabeyi Vladimir Petroviç’le (Volodya) birlikte yıkanıp giyindikten sonra emekli bir üsteğmen olan babaları Pyotr Aleksandroviç’in yanına gider 14. Çocuklar birkaç gündür evde yapılan olağanüstü hazırlıkları fark etmiş olsalar da sebebini o esnada öğrenirler 4. Nikolenka ve Volodya o gece Petrovskoye’den ayrılarak sosyeteye uygun bir hayata adım atmak için gerekli olan eğitim ve terbiyeyi almak amacıyla babalarıyla Moskova’ya gideceklerdir 14.

Moskova’daki birinci aylarında büyükannelerinin isim günü için verilen davet öncesi Nikolenka, 13 yaşındaki Ilenka Grap’ın 12 yaşındaki Soneçka Valahina’ya yaptığı zorbalığı görür 4. Ancak Soneçka bu hatadan rahatsız olmamış gibidir 4.

Tüm bunlardan altı ay sonra, 16 Nisan’da, Petrovskoye’den gelen kötü haberle Moskova’dan yola çıkan İrtinyev’ler, köye ulaştıktan kısa bir süre sonra Natalya Nikolayevna’yı kaybederler 14. Annelerini toprağa vermelerinden üç gün sonra Nikolenka, Volodya ve Pyotr Aleksandroviç; Moskova’ya döner 4.

Annesinin ölümüyle Nikolenka’nın o mutlu çocukluğu sona ermiş, yeni bir dönem, ergenlik başlamıştır 4.