Efsane keşiş, farklı bağlamlarda farklı hikayeler anlatmaktadır: 1. "Keşişin ve Tüccarın Efsanesi" adlı hikayede, dindar bir sığınağa yetiştirilen başarılı bir tüccar olan Antonio'nun hayatı ve on iki temel ilkesi anlatılmaktadır. 2. Tunceli yöresinde anlatılan bir efsanede, Hristiyan bir keşiş ile Müslüman Şıh Delil Berhucan arasındaki çatışma ve keşişin yenilerek yöredeki gücünü Şıh Delil'e bırakması konu edilmektedir. 3. Anton Çehov'un "Kara Keşiş" adlı öyküsünde ise, bilim adamı Andrey Kovrin'in gördüğü halüsinasyonlar ve bu halüsinasyonların yarattığı psikolojik etkiler anlatılmaktadır.