"Cezmi" romanının konusu, Osmanlı İmparatorluğu'nun 16. yüzyılda İranlılarla yaptığı savaşta yer alan vatansever asker Cezmi'nin başından geçenler olarak özetlenebilir. Romanda öne çıkan diğer temalar ise şunlardır: - Aşk ve sadakat: Cezmi'nin Zeynep adlı sevgilisiyle yaşadığı aşk, siyasi entrikalarla iç içe geçer. - Adalet: Cezmi, adaletin ve sadakatin peşinden gitmek zorundadır. - Vatan sevgisi: Cezmi, devleti ve halkı için çaba harcayan bir karakter olarak vatan sevgisini de önemli bir tema haline getirir. Olay döngüsü, İstanbul'da başlayıp Azerbaycan ve İran'da devam edip Tebriz Sarayı'nda sona erer.