"İsmail Gaspıralı ve ‘Dilde Birlik’ Fikri Üzerine" makalesi, Mustafa Toker tarafından yazılmış ve 2004 yılında Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi'nin 16. sayısında, 31-45. sayfalar arasında yayımlanmıştır 124.

Makalede, Rusya’daki Türkçülük hareketinin babası olarak kabul edilen İsmail Gaspıralı’nın kısa bir hayat hikâyesi verildikten sonra, temel olarak “dilde birlik” fikri üzerinde durulmuştur 124. Gaspıralı'nın amacı, tüm Türklerin birbirlerini kolaylıkla anlayabilecekleri ortak bir Türk dili oluşturabilmektir 124. Bu yolda çetin mücadeleler vermiş, konunun uzun süre gündemde kalmasını sağlamıştır 124. Ancak, zaman içinde ortaya çıkan çeşitli engeller bu mücadelenin tam anlamıyla başarıya ulaşmasını engellemiştir 124.

Gaspıralı'nın ölümünden sonra da bu fikir, onun yolundan giden aydın bilim adamları tarafından savunulmaya devam edilmiştir 124.