Memlûk sistemi, İslam ordularında köle kökenli askerlerin kullanılması esasına dayanır . Bu sistemin işleyişi şu şekilde özetlenebilir:
Köle Tedariki: Memlûk adayları, genellikle Orta Asya'dan köle tâcirleri aracılığıyla temin edilirdi . Bu köleler, ilk olarak büyük şehirlerdeki köle pazarlarında satılır ve ardından Mısır'a getirilirdi .
Askeri Eğitim: Köleler, Kahire Kalesi'ndeki askerî okullara yerleştirilirdi . Burada onlara Sünnî esaslara göre İslâm dini öğretilir ve katı bir disiplin içinde askerî bilgiler verilirdi .
Azat Edilme ve Göreve Başlama: Eğitimini tamamlayan memlûk, âzat edilir ve askerî teçhizatını alarak sultanın hassa birliğine katılırdı .
Sadakat ve Kariyer: Memlûk, son efendisine karşı büyük saygı ve sadakat duyguları besler ve onunla ölümüne kadar bağlı kalırdı . Ayrıca, memlûkler orduda yükselerek önemli görevlere gelebilirlerdi .