Jeosenklinal teorisi, Dünya tarihindeki tektonik süreçleri açıklayan, 1980'lerden beri modası geçmiş bir jeolojik teoridir. Bu teoriye göre, jeosenklinal rejimin ilk aşaması, yer kabuğunun büyük bölümlerinin çökmesinin eşlik ettiği aktif tektonik süreçlere karşılık gelir. Jeosenklinal teorisi, sonraki teoriler için önemli bir veri birikimine ve cevher oluşumu teorisinin geliştirilmesine katkıda bulunmuştur. Günümüzde jeosenklinaller, kıtalar arasında veya kıta kenarında yer alan, içinde çok kalın depoların biriktiği büyük çanaklaşma ve tortullaşma alanları olarak kabul edilmektedir.