Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Dünyayı Geziyorum" programının bu bölümünde, sunucu Özlem Hanım ve ekibi Şanlıurfa'nın önemli tarihi yerlerini ziyaret ediyor. Videoda Şanlıurfa İl Kültür Turizm Müdürü Aydın Aslanbey ve Karaköprü Belediye Başkanı Metin Baydilli ile röportajlar gerçekleştiriliyor.
- Video, Şanlıurfa'nın en önemli tarihi yerlerini tanıtmaktadır. İlk olarak 12.000 yıllık Göbeklitepe'nin tarihi ve önemi anlatılmakta, ardından Karahantepe'nin keşfi ve Şanlıurfa Müzesi'ndeki neolitik dönem eserleri gösterilmektedir. Son bölümde ise Şanlıurfa Mozaik Müzesi'ndeki Roma Sarayı'nın mozaikleri detaylı olarak tanıtılmaktadır.
- Videoda ayrıca Şanlıurfa'nın diğer önemli turistik yerleri de ziyaret edilmektedir: Müslüm Gürses Müzesi, Roma Sarayı, Karaköprü'nün meşhur nar bahçeleri ve Karahantepe'deki kuzuların otladığı alan. Şanlıurfa Müzesi'nde dünyanın en eski insan heykeli, Göbeklitepe ve Nevali Çori'den çıkan eserler sergilenirken, Mozaik Müzesi'nde kölelere, zebra mozaiği, avlanan Amazonlar mozaiği, Hz. İsa mozaiği ve Orpheus mozaiği gibi önemli eserler tanıtılmaktadır.
- 00:03Şanlıurfa'nın Tarihi Yerleri
- Şanlıurfa, tarih dolu bir şehir olup gezilip görülecek gizli kalmış birçok köşesi bulunmaktadır.
- Göbeklitepe, dünya sıfır noktası olarak nitelendirilen ve tüm dünyanın görmek istediği bir yerdir.
- Şanlıurfa'da ayrıca Müslüm Gürses Müzesi, Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde yer alan Karaköprü narsızı ve Roma Sarayı gibi yerler de bulunmaktadır.
- 01:17Göbeklitepe'nin Önemi
- Göbeklitepe, dünya tarihinin akışını değiştiren, tarihi oniki bin yıl öncesine giden ve dünyanın en eski kült merkezi olarak bilinen bir yerdir.
- 2018 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine giren Göbeklitepe, 2019 yılında Cumhurbaşkanı tarafından tüm ülkede "Göbeklitepe Yılı" ilan edilmiştir.
- Göbeklitepe, Mezopotamya bölgesinin bir parçası olan uçsuz bucaksız Harran Ovası'nda, Adıyaman Nemrut Dağı'nın 117 kilometre ötesinde yer almaktadır.
- 03:22Göbeklitepe'nin Tarihi ve Yapısı
- Göbeklitepe'nin sadece yüzde onu kazılmış olup, tüm kazı işlemi yetmiş-seksen yıl, belki yüz yıl sürebilir.
- Göbeklitepe bir tapınak alanı olarak tanımlanabilir ve dönemki toplulukların yılın belirli dönemlerinde bir araya geldiği, tapındığı ve ritüeller yaptığı bir alanıdır.
- Göbeklitepe'nin yapılma nedeni yüksek inanış motivasyonlarıdır; burayı yapan insanlar tarım yapmıyordu, yarın ne yiyeceklerini bile bilmiyorlardı ama inanç motivasyonlarıyla önce kendi ibadetlerini yapıyorlardı.
- 06:46Göbeklitepe'nin Sanatı ve Organizasyonu
- Göbeklitepe'deki heykellerde leopar, domuz, tilki, aslan ve kurbağa gibi hayvan kabartmaları bulunmaktadır.
- Bu hayvanlar o dönem insanın animeizmi olarak, doğada gördüğü, saygı gösterdiği ve hayatının içerisinde kullandığı hayvanları temsil etmektedir.
- Göbeklitepe'nin yapımı için binlerce insanın bir araya gelmesi, işbölümü ve organizasyon gerektirmiş, bu da ilkel toplulukların basit olarak iki topluluklar halinde hareket etmediğini göstermektedir.
- 08:36Göbeklitepe'nin Enerjisi ve Ziyaretçileri
- Göbeklitepe ve Şanlıurfa'nın enerjisi çok yüksek olup, ziyaretçiler bu enerjiyi hissedebilmektedir.
- Dünyanın dört bir yanından gelen turistler Göbeklitepe'yi ziyaret ediyor ve bu alanın tarihin sıfır noktası olduğunu belirtmektedirler.
- Göbeklitepe'de D Tapınağı, buranın ne olduğu konusunda çok fazla buluntu veren yerlerden biridir; orta merkezdeki iki büyük testeli heykel insanı simgeliyor, testin üst kısmı insan kafasını, aşağı kısmı ise insan vücudu ve kolu simgeliyor.
- 10:25Göbeklitepe'nin Çevresi
- Göbeklitepe'nin çevresinde ziyaret edilecek minik tepeler bulunuyor, bunlardan biri dilek ağacı olarak bilinen kutsal bir ağaçla öne çıkan bir tepe.
- Göbeklitepe keşfedilmeden önce yöre halkı tarafından kutsal kabul edilen bu tepeye, yaylım zamanında hayvan sürülerini getirip tavaf ettirip, sürülerindeki sır hayvanı keserek yemek yapıp köylülere dağıtıyorlardı.
- Göbeklitepe'yi anlamanın en güzel yollarından biri de Göbeklitepe Sergileme Merkezi'ni gezmek.
- 12:35Göbeklitepe Müzesi
- Göbeklitepe Sergileme Merkezi'nde ok ve mızrak uçları, çakmak taşları, orak şeklinde taşlar gibi Cilalı Taş Devri aletleri sergileniyor.
- Anadolu, bereketli hilal olarak bilinen medeniyetin başladığı topraklar, Fırat ve Dicle'nin hayat verdiği yerdir ve bugün dünyada bulunan sekiz temel tarım ürününden altısı bu topraklarda ehlileştirildi.
- Müzedeki zaman tüneline girince 12.000 yıl öncesine ışınlanıyor ve ormanların arasından avlarını arayan, hayatta kalmaya çalışan insanlar görülebiliyor.
- 15:01Müslüm Gürses Müzesi
- Müslüm Gürses'in Şanlıurfalı olduğu bilinen Şanlıurfa Karaköprü'de ona ait eşyalar, belgeler ve eserler sergilenen bir müze bulunuyor.
- Müzede balmumu heykeli, sahne aldığı hali, kullandığı enstrümanlar, plakları, kasetleri, söz kitapları ve okuduğu kitaplar yer alıyor.
- Müslüm Gürses hayranları için harika bir adres olan bu müzede, sanatçının oynadığı filmleri de görebiliyorlar.
- 16:25Karaköprü'nün Narları
- Karaköprü, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde yer alan, yüzlerce yıldan beri lezzetli, aromalı, sulu sulu narların yetiştirildiği ve coğrafi patentler alındığı bir yer.
- Karaköprü'nün içerisinde geçen sekiz kilometrelik bir dere ve bu dereyi çevreleyen yaklaşık sekiz kilometre uzunluğunda nar bahçeleri bulunuyor.
- Karaköprü, narla anılan bir köy, belde ve ilçe haline gelmiş, "Karaköprü narlıktır, güzellik bir varlıktır" şarkısıyla anılıyor.
- 20:05Karahantepe'de Kuzular
- Karahantepe'de harika bir manzaranın içinde kuzular yaşam sürüyor, yaşayan kuzular yavruluyor.
- Kuzuların sahibi Mehmet Bey, misafirperverlikle tanınıyor ve ziyaretçilere evinde yemek hazırlatıyor.
- Yemek sofrasında kuzu, pilav, salata ve tandır ekmeği gibi geleneksel yemekler sunuluyor.
- 22:28Karahantepe'nin Keşfi
- Göbeklitepe kadar eski bir geçmişe sahip olan ve daha yeni keşfedilen Karahantepe, hala kazıları devam eden önemli bir mekan.
- Bakanlığın "Taştepeler" programı kapsamında Göbeklitepe ve Karahantepe dahil altı neolitik dönem tepesi kazısı yapılıyor ve gelecek yıldan itibaren ziyaretçilere açılacak.
- Karahantepe, Göbeklitepe kadar en az önemli ve Göbeklitepe'den çok daha büyük fiziki alanlara sahip olabilir.
- 23:52Karahantepe'nin Özellikleri
- Karahantepe'de Göbeklitepe gibi 23 metre çapında dairesel formlar ve ana kayayı oyarak oturma yeri yapılmış test sütunları bulunuyor.
- Mekanda ritüeller yapıldığı, belki bir ruhban sınıfı ve yönetici sınıfının oturduğu, sınıfsal sisteme göre yerleşim yapıldığı düşünülebilir.
- Orta merkezde yıkılmış test sütunları bulunuyor ve insanlar bu mekanı binlerce yıl önce toprak altında bırakarak gelecek nesillere miras bırakmışlar.
- 25:35Karahantepe'de Bulunan Eserler
- Karahantepe'de bir tapınak bulunuyor ve burayı ergenliğe geçiş tapınağı olarak düşünebiliriz.
- Tapınakta sert bir yüz ifadesi olan insan figürleri ve farklı odalar bulunuyor.
- Kayaların üzerine tilki gibi hayvan tasvirleri yapılmış.
- 26:39Şanlıurfa Müzesi
- Şanlıurfa Müzesi, dünyanın en zengin koleksiyonlarından birine sahip ve ülkenin en büyük müze kompleksi.
- Müzede dünyanın insan formundaki en eski heykeli (yaklaşık 11.500 yıllık) Balıklı Göl'de bulunmuş.
- Heykelin gözleri siyah taştan (obsidyen) yapılmış, ağzı yok ve muhtemelen bir suskunluk veya yönetici sınıfına ait birini tasvir etmektedir.
- 28:29Müzede Gösterilen Eserler
- Müzede Göbeklitepe, Nevali, Çori gibi eserlerin çıkardığı eserler sergileniyor.
- Bereketli Hilal'in etrafından çıkan eserler müzede sergileniyor.
- Karahantepe, Nevali ve Çori ile ilgili eserler arasında 11.500 yıllık bir taş kap parçası ve ilk hala Urfa'da çekilmiş olduğu belirtiliyor.
- 29:48Karahantepe ve Göbeklitepe'nin Farklılıkları
- Karahantepe'de insan figürleri öne çıkarılmışken, Göbeklitepe'de hayvanlar yoğunluklu olarak merkeze alınmış.
- Karahantepe insanları soyut düşünebilmiş ve anlam yükleyebilmiştir.
- Müzede Karahantepe'den çıkan oturmuş şekilde insan tasvirleri sergileniyor.
- 31:27Taşların Taşıma Tekniği
- Göbeklitepe, Karahantepe ve diğer neolitik dönem tepelerindeki büyük taşların nasıl çıkarılıp getirildiği canlandırılmış.
- İnsanlar ana kaya üzerinde T şeklinde çıkartacakları test sütunların etrafını kazıyor, sopaları odunları çaktıktan sonra suluyorlar.
- Odunlar şişmeye başladığında basınçla boşluğa doğru atılıyor ve yekpare taşları oyu koyup çıkartıp ayağa kaldırıyorlardı.
- 33:08Şanlıurfa Mozaik Müzesi'ne Giriş
- Şanlıurfa'daki Roma Sarayı'nın mozaikleri gören herkesi büyülüyor.
- Haleplibahçe (Şanlıurfa) Mozaik Müzesi, arkeoloji müzesinin bir müştemilatı olarak ziyaretçilere hizmet veriyor.
- Müzede sergilenen mozaikler yerinde bulunuyor ve hiç yerinden taşınmamış.
- 33:56Mozaiklerin Özellikleri
- Mozaikler bir kralın evinin halı kısmını oluşturuyor ve her köşesi mozaiklerle donatılmış.
- Köle ve zebra mozaiği, renklerin uyumuna sahip ve bugüne kadar çok iyi korunmuş.
- Mozaiklerdeki taşlar tamamı Fırat nehri'nden toplanmış doğal taşlar olup, boyama veya bezeme yapılmamış.
- 35:03Önemli Mozaikler
- Avlanan Amazonlar mozaiği, dört Amazon kraliçesinin farklı hayvanları avladığını gösteriyor.
- Anadolu'da bilinen en eski Hz. İsa mozaiği, koruma altına alınmış durumda.
- Orpheus mozaiği, halk ozanı Orpheus'un müzik eşliğinde otçul ve etçil hayvanları sakinleştirdiğini gösteriyor.
- 36:44Mozaiklerin Tarihi
- Urfa'nın kaçırılan mozaikleri tarihi eserlerinde bulunuyor.
- Kültür ve Turizm Bakanlığı son on yıl içinde Amerika'da tespit ettiği mozaikleri getirtmiş.
- Mozaik müzesi inşaatıyla birlikte, mozaikler Şanlıurfa'ya getirilmiş ve ziyaretçilerin ilgisine sunulmuş.