Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir Rus vatandaşı vlogger tarafından hazırlanan Hakasya Cumhuriyeti ve başkenti Abakan hakkında kapsamlı bir gezi belgeselidir. Vlogger, Türkiye'den GZT gazetesi muhabirlerinin burada yaptığı iddiaların yanlış olduğunu savunarak, bölgedeki Türk halkının durumunu göstermeyi amaçlamaktadır.
- Video, Hakasya Cumhuriyeti'nin kültürel ve tarihi yönlerini detaylı olarak ele almaktadır. İçerikte Kurut Aktaş tarihi taş, Hakas Ulusal Yerel Kültür Merkezi, okullar, Çılbazı (yeni yıl) bayramı, şaman ayinleri, Tagar kurganları ve yurt kültürü gibi konular gösterilmektedir. Ayrıca Dimitri Safranov adlı bir Hakas müzisyenle röportaj yapılmaktadır.
- Belgesel, Rusya Federasyonu'ndaki Türk halkının durumunu, Tengri inancının hıristiyanlıkla birlikte nasıl yaşandığını ve bölgenin doğal güzelliklerini vurgulamaktadır. Video, Türklerin kökenlerini keşfetmeleri ve ata yurtlarını ziyaret etmeleri gerektiğini vurgulayarak, Türkiye'deki milliyetçi görüşlerle Rusya'daki etnik çeşitliliğin korunması arasındaki karşılaştırmalarla sonlanmaktadır.
- 00:40Hakasya Cumhuriyeti Hakkında
- Konuşmacı, Hakasya Cumhuriyeti'nden herkese esenlikler diliyor çünkü bu ülke, Türkiye Cumhuriyeti gibi Arapların, Farsların vesaire dillerin etkisi altına girmemiş ve kendi dilini korumuş.
- Hakasya halkı, geleneklerini ve göreneklerini halen yaşatmaya devam ediyor.
- Konuşmacı, GZ gazetesinin muhabirlerinin Rusya'da yalanlar yayarak Türk halkını kandırmaya çalıştığını, Rusya Federasyonu'nun gazetecileri mahkemeye gönderip sınır dışı ettiğini iddia ediyor.
- 02:53Kurut Aktaş ve Gelenekler
- Kurut Aktaş, iki gözü, ağzı ve şiş bir karın olan bir taştır ve çevresinde dönen çocukların olmayan insanların çocuğu olabildiğini, çocukların olmayan insanlar tarafından taşın çevresinde döndürülmesi geleneksel bir uygulamadır.
- Taş, 1940'lı yıllarda Stalin'in dinle savaşından sonra şamanlar tarafından inanılmazsa parçalanıp müzeye götürülmüştür.
- 2003 yılına kadar müzede kalan taş, yaşayan insanların ricasıyla yerine konulmuş ve etrafında güzel bir yer inşa edilmiş, böylece Hakaslar geleneklerini ve bayramlarını burada icra edebilmektedir.
- 05:27Abakan Şehri Hakkında
- Sibirya'nın doğusundaki steplerinde, Türkiye'den uçakla 4573 kilometre uzaklıkta bulunan Hakasya Cumhuriyeti'nin başkenti Abakan'da 185 bin kişi yaşıyor.
- Şehrin adı "ayı kanı" anlamına gelir ve nüfusun büyük çoğunluğunu Ruslar oluşturuyor.
- 1926 yılında ilk sayım yapıldığında Hakas nüfusu 44 bin kişi iken Rus nüfusu 41 bin kişiydi, ancak sanayi tesislerinin artmasıyla Rus nüfusu artarken, bozkırda yaşayan Hakas nüfusu 2000'li yıllara gelindiğinde sadece 60 binli sayılara ulaşabilmiştir.
- 07:04Hakasya'nın Tarihi ve Kültür Değeri
- Hakasların Tengrici bir halk olmaları, doğum kontrolü uygulayarak varoluşlarını sınırlandırmasının önemli etkenlerinden biri olarak belirtiliyor.
- Türklerin inanışı olan gelenekler Türkiye'de haram veya günah olarak kabul edilse de, gerçek bir Türk yurdu olan bu bölgeler asimilasyona uğramadan binlerce yıllık inanışlarını halen devam ettiriyor.
- Hakasya toprakları, Paleolitik Çağlarda yerleşim olan ve çeşitli toplumların savaşlarına şahit olan bir bölgedir.
- 09:17Hakas Ulusal Yerel Kültür Merkezi
- 1929 yılında ilçe halk eğitim bölümü tarafından gönüllü olarak kurulan Hakas Ulusal Yerel Kültür Merkezi, okunev kültürü, afanasiyev kültürü, andronova kültürü, karasuk kültürü, taşlık kültürü, tagar kültürü ve mezolitik-neolitik çağlara ait eserleri barındıran bir müzedir.
- Müze saat 10'dan akşam 5'e kadar, pazartesi hariç haftanın her günü çalışıyor ve iki katlı bir yapıya sahiptir.
- Müzede İngilizce tabelalar bulunmamakta, ancak akıllı cihazlarla çeviri yapılabilir.
- 12:09Hakas Çılbazı ve Eğitim
- Binlerce yıllık geleneklerden biri olan Hakasça Çılbazı (yeni yıl) etkinlikleri, 22 Mart'ta tarımın başlangıcı olarak kutlanıyor.
- Abakan şehrinde Çılbazı bayramı okullarda bir-iki gün erken kutlanıyor.
- Binbeşyüz'e yakın çocuğun ilkokuldan liseye kadar eğitim aldığı okul, Abakan dışından gelen Hakas çocukların yatılı okuyabildiği bir düzene sahip.
- 13:25Okul Ziyareti
- Okulda %20'lik bir oranla Rusça dersler verilse de daha çok Hakasça üstünde duruluyor.
- Hakas dilinde ders kitapları olan öğrenciler kendi dillerini öğrenmekle kalmayıp sanatsal faaliyetlerle becerilerini de geliştirmektedir.
- Konuşmacı, okulda derslerin Hakas dilinde yapıldığını göstererek asimilasyon yalanlarını reddediyor.
- 18:29Hakasya'daki Okul ve Müzik Eğitimi
- Okuldaki çocukların müzik ve el işi hocaları profesyonel ve mahir insanlardır.
- Akas müziklerinde kullanılan enstrümanları kullanabilecek düzeyde iyi bir müzik öğretmeni bulunmaktadır.
- Okulun öğretmenleri çocuklara sadece eğitim vermekle kalmayıp, bayramlarda pişirilen aş ile hakas geleneklerini de aşılamaktadır.
- 26:06Nikolay Fedroviç Katan
- İlk hakas bilim adamı olarak kabul edilen Nikolay Fedroviç Katan, 1822 yılında Yenisey-Guber arasında doğmuştur.
- Katan, araştırmacılığı ile kitaplar toplayıp yazmış ve kütüphanesi dillere destandır.
- 1921'de Sovyet eğitim komiserliği tarafından profesör olarak seçilen Katan, 1922 yılında tüberküloz hastalığından hayatını kaybetmiştir.
- 27:09Okulda Çılpazın Kutlanması
- Okulda bir şaman eşliğinde çılpazın nasıl kutlandığı izlenmiştir.
- İzleyicilere Kırım ve Başkurdistan videoları da gösterilmiş ve orada da benzer okullara gidilmiş, Kur'an kursları çekilmiş.
- Hakasya'daki insanlar Sovyet devrinden sonra daha da özgürleşmiş, dillerini ve dinlerini rahatça yaşayabilmektedir.
- 31:04Gösteri ve Turizm
- Okuldaki bayram kutlaması bitince Abakan şehrinin 1937 yılında açılan asırlık binasında "Koç Eve" (Göçebe) adlı gösteri izlenmiş.
- Gösterinin müzikleri ve dansçıların performansı şahaneydi.
- Hakasya turizm ve enformasyon merkezi, izleyicilere buralara gelmek ve gezmek isteyenlerin kendilerine email ile ulaşabilecekleri belirtilmiştir.
- 35:59Sayan Gork Bölgesi
- Hakasya Cumhuriyeti'nin her köşesi cennet ve muhteşem doğal güzelliklere sahiptir.
- Sayan Gork bölgesi Tuva Türkçesinden ismini almış olup, Rus taygasının kapladığı dağların içerisinden geçilirken Yenisey Nehri'nin güzelliği eşlik eder.
- Bölgede dünyanın en büyük alüminyum fabrikası bulunmaktadır.
- 37:11Baraj ve Enerji Üretimi
- Yenisey Nehri'nin bir ucunda bulunan baraj, Rusların gurur kaynağı olup, çok eskilerde yapılmıştır.
- Barajdan üretilen elektrik, bölgenin en büyük yapısının yüzde yetmişini sağlar ve alüminyum fabrikasına gider.
- Baraj bölgesinde yaklaşık 5-10 bin kişi yaşıyor ve Vladimir Putin'in tatilini gerçekleştirdiği bölgedir.
- 40:45Tengri İnancı ve Doğa
- Hakasya'nın en eski yerleşim yerlerinden olan bölgede, halk, Rus misyonerler tarafından 19. yüzyılda hıristiyanlaştırılmaya çalışılmış olsa da, Tengricilik ile Hıristiyanlığı bir arada götürmeyi başarmıştır.
- Bölgede yaşayan Hıristiyanlar bile şamanlara gidip yardım istiyor ve Tengri inancının geleneklerini yerine getirmektedir.
- Utak Tepesi'nden görülen manzara muhteşem olup, Abakan Nehri'nin bazı tarafları buz tutmuş, bazı tarafları hala akışkan bir şekilde devam etmektedir.
- 44:02Jeolojik Olanaklar
- Tepenin yan tarafında duvar şeklinde kayalar bulunmaktadır.
- Bazı turistler, dünyada sadece insanların olmadığını, uzaylıların da gelip bu kayaları dizdiklerini düşünmektedir.
- Kayaların şekilleri çok enteresan ve şekilli durmaktadır.
- 45:18Tagar Mezarları ve Kurganlar
- Uytak tepesinden inip yolumuza devam ederken çevrede pek çok kurgan görüyoruz, bu yapılar yaşamış oldukları dünyaya ve yaşayacakları dünya için bıraktıkları maddi ve manevi yapılar olarak değerlendirilebilir.
- Sovyet arkeologları tarafından 1954-1956 yıllarında Sibirya toprak piramitleri olarak kabul edilen bu yerler, gömülenlerin hiyerarşik konumlarına göre büyüklük ve küçüklük oranlarında değişmektedir.
- Tunç devrinde yaşayan Tagarların bu mezarları binlerce yıl içerisinde yağma ve yıkıma uğrasa da, her biri tonlarca ağırlığa ulaşan taşların nasıl getirilip yontulduğu tam bir bilinmezlik.
- 46:54Hakasya'daki Kurganlar
- En bilinen kurgan 1950'li yıllarda 20 metre yüksekliğindeydi ve ortada bir toprak vardı, yukarı doğru piramit şeklinde çıkıyordu.
- Hakasya bölgesinde 56 tane kurgan bilinmektedir ve bu bölgede halen kazılmamış topraklar yükselti şeklinde yer almaktadır.
- Bu kurganların yapımı için 800 kişilik bir ekip 5 yıl boyunca çalışması gerekiyormuş.
- 48:45Kurganların Yapısı ve Teknikleri
- Dikey taşlar piramiti oluşturan taşlardır ve bu taşların nasıl kesildiği bile belli değildir.
- Taşların ayakta durabilmesi için yan tarafta enlemesine dizilmiş taşlar bulunmakta ve bu teknik o dönemin şartlarında ciddi bir emek harcamasına neden olmuştur.
- 50 küsur kurganın yapımı için ciddi bir emek harcanmıştır ve o dönemlerde böyle bir iş piyasası olabilir.
- 50:28Hakasya'daki Yalnızlık ve Düşünceler
- Tepe şeklini hala muhafaza eden bir kurgana çıktığımızda, tepesinde hissettiğimiz yalnızlık hissi tarif edilemeyecek boyutlarda olsa da, bozkırın devasallığı insanı büyülüyor ve derin düşüncelere sevk ediyor.
- Batılıların ötekileştirdiği, her daim canavar olarak gösterdiği Sovyetler Birliği içinde kalan bu yapıları değil, Mısır piramitlerini konuştuk.
- Bilim adamlarımız, arkeologlarımız ve Türkologlarımız bu medeniyetleri ana akım medyada anlatmamakta, Batının bize göstermek istediklerini izlemekte.
- 51:37Hakaslar ve Etnik Müzik
- Yol kenarlarında toplumda daha düşük hiyerarşik konumu olan insanların kurganlarının taşları halen ayakta durmaktadır.
- Hakasların iki ismi vardır; resmi evraklarda Rusça isim kullanılırken, aralarında Hakas isimleriyle seslenirler.
- Dimitri Safranov, etnik müzikler yapan biri olup, Hakas halkının Ruslar ile uyum içinde, barış içinde yaşadıklarını anlatmaktadır.
- 54:57Büyük Çılpazı Bayramı
- Hakas grupları etnik müziklerini popüler şekillerde yorumlayıp gençleri kendi dillerine çekmektedir.
- Büyük Çılpazı bayramı için trenler insanları Hakasya'ya getirmeye devam etmektedir.
- Bu bayram için Moskova gibi büyük şehirlerde çalışan pek çok Hakas, evlerine kısa süreliğine dönüş yapıp şenliklerde eğlencenin tadına varıp aileleri ile zaman geçirecektir.
- 56:28Hakas Yurtları
- Hakasya'da 1800'lerde yapılmış ve sadece tavanı değiştirilmiş eski bir yurt bulunmaktadır.
- Yurtta divan, yatak ve beşik gibi eşyalar bulunmakta, gençler için yukarıda yatak yapılmış, anneler, küçük çocuklar ve babalar yerde yatmaktaydı.
- Yurtta kullanılan aletler ve tilki, kurt gibi hayvanların cüzzamları, o dönemin insanları için statü göstergesi olarak kullanılmıştır.
- 58:21Yurtun Yapısı ve Kullanımı
- Yurtlar yukarıdan aşağı doğru yatsı bir şekilde yapılmış olup, ortada ocak bulunmaktadır.
- Yurtta bulunan delik, kışın kapatılırken, kışın açık kalır ve gün ışığının aşağı yansımasıyla saat anlaşılmaktadır.
- Konuşmacı, Türklerin geleneğini, örfünü görmek ve yaşatmak gerektiğini vurgulayarak, önce ata yurdumuz olan toprakları gezmemiz gerektiğini belirtmektedir.
- 1:01:03Şaman Ayini ve Şenlikler
- Yurttan çıktıktan sonra annelerin annesi kurut taşının olduğu yerde yapılan şaman ayinini ve Haksız çocukların geleneklerini öğrendiklerini izleyeceğiz.
- Daha sonra Abakan'daki hipodromda şamanların neden ateşe yemek attığını ve çalama denilen renkli kurdelelerin ne anlama geldiğini anlatacağım.
- 1:02:06Şaman Ayini
- Şaman ayininde çeşitli sesler ve sözcükler kullanılarak bir tören gerçekleştiriliyor.
- İnsanların özgür bir biçimde kutladıkları etkinlikler, Türkiye Cumhuriyeti'nde ana akım medya ve milliyetçi kesimler tarafından dillendirilmez.
- 1:06:08Rusya ve Türkiye İlişkileri
- Türkiye'de bu çevrelerin tek amacı Türk halkının Rus Devleti'ne sempati beslemesidir.
- Rusya'nın tüm dillerine ve etnik yapılara saygılı olduğu ve bu yapıların yaşatılmasına engel olmayan devlet yapısı, Türk halkı tarafından öğrenilirse, Rusya'nın düşman olarak tanıtılan coğrafyasının gerçek yüzü ortaya çıkacaktır.
- Aynı oyun Azerbaycan ve Türkiye arasında da yapılmıyor; Türk halkının nefret ettiği İsrail Devleti, Azerbaycan Devleti'ne yakın iken, Türk halkının kızgınlığını kazanmamak için bu durum gizleniyor.
- 1:07:03Medya Algısı
- Kaçınız bu topraklarda insanların bu şekilde rahat yaşadığını biliyordunuz? Kaçınız gazetelerde ve televizyonlarda Rusya hakkında bu tarz pozitif yazılar okuyup videolar izlediniz?
- Batı medyasına mahkum edilmiş bu insanlar dünyaya gözlerini açlıktan itibaren okudukları ve izledikleri her kaynakta olumsuz Rusya algısını beyinlerine kazılar ve böyle bir videoya denk gelip gerçeği görseler bile beyinleri çok zor kabulleniyor gerçekleri.
- 1:07:52Şaman Ayini ve Şenlik
- Hakasya'nın Komünist Partisi'nden seçilmiş genç belediye başkanının da katıldığı büyük şaman ayini ve şenlik izlenecek.
- Burada ateş yakılacak, ruhlar beslenecek, şaman ayinini izleyeceğiz ve daha sonra insanlar ellerinde bulunan kurdeleleri ağaca asacaklar.
- Video çekimi yaparken yasalara saygılı olmak gerekiyor, gazetecisi olmayanlar da rahat rahat çekim yapabilirler.
- 1:15:01Şaman Ayinin Anlamı
- Kurut taşının bulunduğu yerde çocukların katıldığı şaman ayininde, insanlar ellerindeki düğümlenmiş siyah kurdeleleri ateşe atıyorlardı.
- Siyah kurdelenin anlamı bütün dertlerin, günahların ve hastalıkların yok olup yanmasıdır; yandıktan sonra ateş söndürülür ve külleri toprağa gömülür.
- Ardından insanlar ateşe teşekkür edip, yiyecek ve içecek ile besleyip, şamanın işareti ile hakaslar için kutsal olan kuş ağacına yönelirler.
- 1:15:59Çalamalar ve Şenlik
- İnsanlar ellerinde bulunan saflığın rengi beyaz, gökyüzünün rengi mavi, ateşin ve güneşin rengi kırmızı, ormanın rengi yeşil olan çalamaları kutsal saydıkları huş ağacına düğümleyip yeni yıldan dilekler diler.
- Daha sonra hürmet sofrasına geçen insanlar en iyi etlerden, en iyi sütlerden yapılmış yiyecekleri ve içecekleri tadarak yeni yılın ve bahar'ın bereket getirmesini kutlarlar.
- 1:17:51Kültür Karşılaştırması
- Hakas halkı ve onun bayrağı Rusya Federasyonu'nun bayrağı ile dalgalanıp, anayasal güvencesinde binlerce yıllık geleneklerini devam ettirirken, Türkler Atatürk ilke ve inkılaplarının değerini bilmeden, milliyetçilik ile her gün ondan daha da uzaklaşıyor.
- Rusya bayrağı altında yaşayan Hakaslar mı gerçek Türk yoksa her geçen yıl dilinden, yemeğinden geleneklerine kadar değişime uğrayan Türkiye Türkleri mi?
- Zorlu ama bir o kadar da beni büyüleyen Hakasya Cumhuriyeti videomu burada bitiriyorum, başka bir videoda Türk halklarının yaşadığı başka bir cumhuriyette görüşürüz.