Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Ayna programı formatında sunulan bu belgesel, sunucunun Çin'in çeşitli bölgelerini ziyaret ederek kültürel ve coğrafi özelliklerini tanıttığı bir içeriktir. Videoda ayrıca Fujian eyaletinde yaşayan Türk Alaaddin Çolak ile röportaj yapılmaktadır.
- Belgesel, Çin'in Fujian eyaletinin merkez şehri Fuco'dan başlayarak Chuenjo, Sahabe Camii, Chenco ayakkabı ve tekstil şehri, Xiaomen şehri ve Tayvan'a en yakın nokta gibi farklı bölgeleri kapsamaktadır. Video, Çin'in kültürel gelenekleri, çay kültürü, cenaze merasimleri, Budist tapınakları, camiler ve Türk topluluğu gibi konuları ele almaktadır.
- Videoda ayrıca Çin'in 2000 çeşit çay üretimi, 40 bin dolara mal olan özel çay çeşitleri, Çinlilerin ejderin neslinden geldiğine inanması, sabah kahvaltısı gelenekleri ve Çin'deki zengin-fakir ayrımı gibi ilginç bilgiler de paylaşılmaktadır. Fujian eyaletinde yaşayan Türk Alaaddin Çolak'ın Çin'de televizyon programlarında yer alması ve Türkiye'nin tanıtımına katkıda bulunması da belgeselde yer almaktadır.
- 00:35Çin'e Giriş
- Ayna programı dünya ülkelerini turlamaya devam ediyor ve şimdi Asya'nın devi Çin'de.
- Türkiye ve Çin coğrafi olarak birbirine çok uzak iki ülke olup, uçakla uzun bir yolculuktan sonra Çin topraklarına ulaşılıyor.
- Çin çok büyük bir ülke olup, uzun uzadıya devam eden yollar Fuco şehrine çıkarıyor.
- 02:45Fuco Şehri
- Fujian eyaletinin merkez şehri Fuco'ya geldik, eyaletin nüfusu otuzbeş milyon, merkez şehrin nüfusu ise altı milyon.
- Sadece bu şehre has bir dil var ve eyalet geneline baktığımızda beş-altı farklı dil daha konuşuluyor.
- Şehrin merkezinde Gülşan Anıtı ve Maun Heykeli duruyor.
- 03:38Çin'de Açılışlar
- Çin'de açılışlar hep etkinliklerle yapılıyor, burada da bir market açılışındayız.
- Market sahibi bir davul takımını çağırmış ve açılışın olduğunu göstermek istiyor.
- Davul takımı açılış günü akşama kadar davullarına vurmaya devam ediyor ve dikkat çekerek insanları mağazanın önüne topluyor.
- 05:00Kungfu Okulu
- Kungfu'nun anavatanı Çin ve Fuco'da bir kungfu okulunda bulunuyoruz.
- Bu okulun mevcudu onbirbin ve Çin genelinde yüzlerce benzer okul var.
- Okullarda öğrenciler sabah beşte kalkıp bir-bir buçuk saatlik kungfu eğitimi alıyor, sonra normal eğitime başlıyor ve onbir gibi eğitim bitiyor.
- 06:28Kungfu Eğitimi
- Kungfu bir savunma sanatı olup, Shawl ve Nanchen isimli kungfular var.
- Çin'in kuzeyinde Shawlin kungfusu meşhur, bu kungfu ise Nanchen kungfusu.
- Okul yatılı olup ilkokuldan lise son sınıfa kadar öğrencisi var ve normal okullardan farkı sabah erkenden ve öğleden sonra kung fu eğitiminin verilmesi.
- 07:11Kungfu Gösterisi
- Okulun öğrencileri Ayna programı için özel olarak bir gösteride hazırlamışlar.
- Küçükler de büyükler kadar maharetli, ağaç yaşken eğilir darbı meselesindeki gibi küçük yaşlardan itibaren sıkı bir kungfu eğitimi verilmiş.
- Gösterinin en çarpıcı sahnelerinden birisi mızrakların üzerinde havada duran öğrenci, küçük yaştan itibaren oluşan güçlü kaslar sayesinde böyle durabiliyor.
- 09:23Ejder Dansı
- Çin kültüründe ejderin ve ejder dansının ayrı bir önemi var, Çinliler kendilerinin ejderin neslinden geldiğine inanıyorlar.
- Ejder dansına çok ehemmiyet veriyorlar, özel günlerinde, festivallerinde, bayramlarında hep ejder dansı yapıyorlar.
- Ejder dansı sadece Çin'e has, ejder figürü içinde farklı anlatımlar var; ejder gücü, cesareti temsil ediyor ve karşı tarafı korkutma amacı da var bu dansta.
- 13:14Çin Düğün Kültürü
- Çin'de düğünlerde takılar Türkiye'den biraz daha farklı, peşin para veriliyor ve para verenler muhakkak isimlerini yazdırıyorlar.
- Genelde uğurlu rakamlar tercih ediliyor; üçyüzotuzüç, altıyüzaltmışaltı, sekizyüzseksensekiz gibi rakamlar.
- Zengin olanlar rakamı biraz daha artırıyorlar, beş bin dolara on bin dolara kadar veriyor ve isimlerini yazdırıyorlar.
- 16:57Panda Koruma
- Pandaların anavatanı Çin ve bu hayvanın nesli tükenmek üzere, dünyada tüm Çin'de bin civarında panda yaşadığı tahmin ediliyor.
- Çinli yetkililer bu mekandaki beş pandayı sekizyüz metre yükseklikteki doğal ortamlarına götürmüşler, üçbin metre yükseklikte karlı dağlarda yaşıyormuş bu hayvanlar.
- Yirmidört yıl öncesinde bulunmuş bu panda o günden beri koruma altında.
- 18:17Çin Çayı
- Çin'de çay deyince akla asla bizim içtiğimiz tavşan kanı çay gelmiyor, onların içtiği çay yeşil çay şekersiz olarak içiyor.
- Çin'de ikibin çeşit çay olduğunu söylüyorlar ve yedi renkte, yedi farklı renkte de çay var.
- Çin'de dört dolara da çay varmış, kilosu tam kırk bin dolara da çay varmış; o çay sadece çok ender bulunan bir çaymış ve dağlarda özel olarak toplanıyor.
- 20:49Çin'de Yeşil Çay
- Çinliler yeşil çayın insanın ömrünü uzattığına, şeker ve tansiyonu düşürdüğüne inanıyorlar.
- Çin'de çay fincanda içiliyor, bu fincanlar küçücük kuş yuvası gibi küçük.
- Çin'de çay içtikten sonra mağaza yetkilileri ziyaretçilere çay hediye ediyorlar.
- 22:42Çin Kahvaltısı
- Çin kahvaltısında çay, peynir, ekmek ve zeytin yerine şifan (yağsız, tuzsuz pirinç çorbası) olmazsa olmaz.
- Kahvaltıda manto (buharda pişirilmiş yağsız ve tuzsuz hamur), yoav (kızartılmış hamur) ve şavlamba (buharda pişirilmiş et içeren hamur) yer alıyor.
- Çinliler yağ ve tuzdan uzak duruyorlar, yemeklerinde özellikle pilavlarında hiç kullanmıyorlar ve yemek anında ekmek tüketmiyorlar.
- 24:51Şans Tapınağı
- Fuca şehrinde geniş bir alan üzerine kurulu, göletler oluşturulmuş bir tapınak bulunuyor.
- Bu tapınak Budistler için güney içindeki bir haç merkezi.
- Budist rahipler sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa ayin yapıyor, her ayin yaklaşık bir saat sürüyor.
- 25:57Çin'de Kendileştirme
- Çin'de "kendileştirme" (bıntı hua) çok önemli bir kelime.
- Çin tarihten itibaren irtibat kurduğu her şeyi kendileştirmiş, istila eden ülkelerin insanları bile Çin toplumunun adet, gelenek ve görenekler içinde eriyip gitmiş.
- Budizm bile kendine benzetilmiş ve Zen Budizmi diye bir şey ortaya çıkmış.
- 26:58Çin Mezarlıkları
- Çin'de adetlere ve geleneklere göre mezarlıklar yamaçlara yapılıyor, mezarlığın suyu görmesi gerekiyor.
- Budist mezarlıkları küçük mezarlardan oluşuyor ve manzarası (deniz veya nehir) göre fiyatı değişiyor (3000-5000 dolar).
- Mezarlar 20 yıllık süre için kiralanıyor, bu süre geçtikten sonra külleri almak zorunda veya tekrar pazarlık yapmak gerekiyor.
- 29:04Özel ve Devlet Mezarlıkları
- Özel mezarlıkların yanı sıra devlet mezarlıkları da var, ancak özel mezarlıklar kadar bakımlı olmayabiliyor.
- Devlet mezarlıklarında bir mezarın fiyatı bir kavanoz kül için 200-300 dolar arasında.
- Müslüman ve Hıristiyanlarınsa ayrı ayrı kendi mezarlıkları var.
- 30:03Alaaddin Bey'in Hikayesi
- Buca şehrinde 4 Türk yaşıyor ve bunlardan biri Alaaddin Bey.
- Alaaddin Bey 13 yıl önce eğitim için gelmiş, üniversiteyi bitirip Çince öğrenmiş ve televizyon programları başlamış.
- Çince ile tanıtan bir programla başlayan Alaaddin Bey, dizilerde aktör olarak oynayarak Fujian eyaletinde meşhur olmuş.
- 32:37Alaaddin Bey'in İşleri
- Alaaddin Çolak şimdi Çin'de ihracat ve ithalat üzerine bir şirket kurmuş.
- Şirketten Türkiye'ye Çin mallarını, uygun mallarını satmaya çalışıyor ve Türkiye'nin mallarını Çin'e pazarlamaya çalışıyor.
- Türkiye ile Çin arasındaki kültürel ve ticari ilişkilerin güzel olduğunu ama yeterli olmadığını düşünüyor, iki toplum arasındaki tarihsel kopukluğun olduğunu belirtiyor.
- 34:21Quenjo Şehri
- Quenjo şehri 6 milyon civarında nüfusu var ve İpek Yolu'nun denizden başlangıç noktası.
- Şehir bir liman kenti oluşundan dolayı tarihten bu yana ticaretle meşgul olmuş.
- Şehir Arap tüccarlar vesilesiyle İslam'ı tanımış ve şehrin önemli merkezlerinde onların gemilerle gelişleri ve ticaretleri anıtlarla anlatılmış.
- 35:55Çin'de Cenaze Merasimleri
- Chuenjo şehrinde cenaze merasimi sırasında ölen kişinin yaşadığı bölgelerde dolaştırılıyor ve ölümü anlatılıyor.
- Cenaze merasiminde bando takımı, ölenin fotoğrafı, eşyaları ve patlama sesleri kötü ruhları kovmak için kullanılıyor.
- Çin'de bölgeden bölgeye cenaze merasimleri değişiyor çünkü ülke toprak bakımından büyük ve adet, gelenek ve görenekler farklılaşıyor.
- 36:48Cenaze Töreninin Detayları
- Tabutun etrafında yakınlar var ve cenaze yakılmaya götürülecek.
- Çin adetlerine göre süslenmiş tabut omuzlarda taşınıyor, taşıyanlar yorulunca kısa mola veriliyor.
- Cenazenin birinci dereceden yakınları ve gelinleri zorla da olsa ağlamak durumunda.
- 37:49Cenaze Töreninin Folklorik Boyutu
- Merasim boyunca kötü ruhların defolup ölünün ruhunun huzur bulması için çatapat patlatılıyor ve davul zurna çalınıyor.
- Garip elbiseler giyen parayla tutulmuş kişiler müzik eşliğinde oynuyor ve ortamın havasını değiştiriyorlar.
- Cenaze merasiminde gülenler, oynayanlar ve ağlayanlar folkloruk bir gösteriye dönüşmüş, davul zurna, bando takımı ve çatapatlar birbirine karışmış durumda.
- 38:46Cenaze Töreninin Sonrası
- Ölü gömülmeden önce insanların arkada sırayla yolda ölüyü takip etmesi, onu bırakmak istemediklerini simgeliyor.
- Çin adetlerine göre vefat eden kişinin yakınlarının tören sırasında giydiği elbiseler, bu törenden sonra uğursuzluk getirmemesi için yakılıyor.
- Ölü evinde yüz gün yas tutuluyor.
- 39:45Sahabe Camii
- Sahabe Camii, 1909 yılında Arap tüccarların yapmış olduğu ve Çin'de Arap stilinde yapılan en eski cami.
- 1310 yılında restore edilmiş, bin yıllık geçmişe sahip caminin tavan kısmı tamamen yok olmuş ve tabanında otlar büyümüş.
- Aynı avlu içerisinde tarihi caminin mimarisinde küçük bir mescit yapılmış ve Çinli Müslümanlar bugün namaz kılınıyor ise restore edileceği anı bekliyor.
- 40:56Çinli Müslümanların Mahallesi
- Mahallenin girişinde bir kapı var ve civarda üç-dört tane Müslüman köyü bulunuyor.
- Eskiden bu bölgenin yüzde altmış-yetmiş'i Müslümanmış.
- Çinli Müslümanların sahabe kabri olarak adlandırdıkları mekanda iki mezar bulunuyor ve burada ikisinin de sahabe olduğu söyleniyor.
- 42:10Chenco Ayakkabı ve Tekstil Şehri
- Chenco, ayakkabı ve tekstil şehri olup, şehirde irili ufaklı altıbin ayakkabı fabrikası var ve bu fabrikaların binlerce çalışanı bulunuyor.
- Fabrika 120 bin metrekarelik bir alan üzerine kurulu ve çok büyük kat kat bir yapı.
- Türkiye'de buradan mallar gidiyor ve spor ayakkabı açısından dünyada her on kişinin, Amerika'da da her beş kişinin giydiği ayakkabı Çin'de üretiliyor.
- 43:55Çin'de Zorlu Yaşam
- Chuen Xia Jinjian'da bir beyefendi pet şişe şişeleri yüklemiş iki tekerlekli bir araç kullanıyor ve taşıması çok zor.
- Çin'in zengini zengin, fakiri de tam fakir; pet şişeyi toplayıp satacak, para kazanacak, hem kendini hem de ailesinin karnını doyuracak.
- Çinlinin iki tekerlekli taşıma aracına bir kamyonetin alacağı kadar yük yüklemiş ve bütün gayretiyle çekiyor aracı.
- 45:11Xiaomen Şehri
- Xiaomen şehrine geliyoruz ve Çin'in Tayvan'a en yakın olduğu noktada bulunuyoruz.
- Xiaomen adası ve burada büyük okyanus başlıyor, arkada Tayvan Jimm adası görülebiliyor.
- Çin'in Tayvan'a en yakın olduğu bu yerde "Egolu Yancı" (bir ülke iki sistem) yazısı bulunuyor ve Tayvan'a tek Çin mesajı veriliyor.
- 46:09Türklerin Yemek Daveti
- Akşam Şimen'deki Türklerin organize etmiş olduğu bir yemek davetine katılıyoruz.
- Civar şehirlerden gelen Türklerle beraber yaklaşık altmış-altmışbeş civarında bir katılım var ve Çinli yengeler de davette yerlerini almışlar.
- Buradaki Türklerin neredeyse tamamı ticaretle uğraşıyor, içlerinde sadece bir Türk profesör öğretim üyesi olarak Çin'de bulunuyor.
- 47:06Çin'de Yaşayan Türkler
- Bir ailenin Çin'de yerleşmesine neden olan kişi, şu an Xia Üniversitesi'nde okuyan ailenin en büyük kızı Sümeyra.
- Sümeyra Kıtan Xiaomi Üniversitesi'nde uluslararası ticaret ve ekonomi bölümü'nde okuyor ve önce kendisi geldi, sonra babası ve ailesi de onunla birlikte geldi.
- Sümeyra, Çin'deki ortamın çok güzel olduğunu, güvenli olduğunu ve insanların yabancılara yardım etmeye hazır olduğunu belirtiyor.