Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, dünyanın iç yapısı ve insanın yeraltına ulaşabildiği derinlikler hakkında bilgi veren eğitici bir içeriktir.
- Video, dünyanın iç katmanlarını (atmosfer, su küre, yer küre, taş küre, ateş küre, manto ve çekirdek) açıklayarak başlıyor ve ardından insanın yeraltına ulaşabildiği derinlikleri adım adım anlatıyor. Yer kabuğunun 2 metre derinliğinden başlayarak, Paris yeraltı mezarları, Kiev'deki Arsenalna metro istasyonu, Vertovica mağarası, Behum kanyonu, Baykal gölü, Mariana çukuru ve Kola yarımadası'ndaki yapay delik gibi farklı yerlerdeki derinlikler hakkında bilgiler veriliyor. Video, insanın yeraltına ulaşabildiği en derin noktanın 12.260 metre olduğunu ve bu derinlikte bile nükleer bombadan kaçamayacağını belirterek sona eriyor.
- 00:36Dünya'nın Katmanları
- Dünya iç içe geçmiş katmanlardan oluşur: atmosfer, su küre, yerküre, ateş küre, manto ve çekirdek.
- Yerkürenin içinde ateş küre ve manto bulunurken, dünyanın en iç tabakasında ağır küre yani çekirdek yer alır.
- Çekirdek dış çekirdek ve iç çekirdek olmak üzere iki kısma ayrılır; dış çekirdek 2800-5000 km arasında, iç çekirdek ise 5000-6370 km arasında yer alır.
- 01:45Manto ve Çekirdek
- Çekirdekte demir, nikel, oksijen, kükürde, magnezyum, alüminyum ve silisyum bulunur ve büyük kısmı kayaç yapıda bileşiklerden oluşur.
- Üst manto (700 km'nin üzerinde) daha akışkan yapıdadır ve sismik dalgaları yavaş iletmesinden dolayı "zayıf küre" olarak adlandırılır.
- Dünya'nın iç çekirdeği 1220 km civarında bir yarıçapa sahiptir ve muhtemelen büyük oranda demir ve nikel karışımından oluşmaktadır.
- 03:23Çekirdeğin Özellikleri
- Dünya'nın merkezindeki çekirdeğin sıcaklığı 5400 santigrat derece civarındadır ve güneşin yüzey sıcaklığına hemen hemen eşittir.
- Çekirdek, üzerindeki devasa manto ve kabuk tabakalarının uyguladığı 330-360 milyar giga pascal basınç altında katı bir şekilde kalmaktadır.
- Dış çekirdek üzerindeki basınç daha az olduğundan sıvı hale geçebilmektedir ve bu keşfi 1936 senesinde kadın bilim insanı sismolog Ing. Lehman yapmıştır.
- 04:52Yeraltında Bulunan Yerler
- Yerin 2 metresini kazdığımızda mezarlar, 10 metresini kazdığımızda hazine, 6 metre altında tarihi eserler ve 12 metre altında Nil timsahlarının yuvaları bulunur.
- 20 metre derinlikte Paris yeraltı mezarları, 30 metre civarında gizli mezar odaları, 100 metre civarında metrolar ve 105 metre derinlikte dünyanın en derin metro istasyonu olan Kiev'deki Arsenalna metro istasyonu yer alır.
- 122 metre derinlikte ağaç kökleri, 220 metre derinlikte Afrika nehirleri ve 240 metre derinlikte Japonya'da yer alan dünyanın en uzun tünellerinden olan Sekan Tüneli bulunur.
- 06:34Yeraltında Yaşanan Olaylar
- Yerin 305 metre altında B-82 adlı nükleer bombadan kaçamazsınız ve Slovenya Alplerindeki Vertovica mağarası dünyada bir objenin düşebileceği bilinen en derin dikey çöküntüdür.
- 700 metre derinlikte 33 madenci mahsur kalmış ve 69 gün sonra gün yüzüne çıkmışlardır.
- 970 metre derinlikte Utah'taki Behum Kanyonu, üzerinde gökyüzü açıkta bulunan en derin çukurdur ve dünyadaki en yüksek binayı madenin dibine koysanız yüzeye ulaşmak için hala 100 metre kalırdı.
- 07:30Yeraltında Yapılan Etkinlikler
- 1410 metre derinlikte Finlandiya'da Agonizer adındaki grup dünyada en derinde yapılan konseri gerçekleştirmiştir.
- 1640 metre derinlikte dünyanın en derin gölü olan Rusya'daki Baykal Gölü, 1857 metre derinlikte Büyük Kanyon'un en derin noktası ve 2197 metre derinlikte Gürcistan'da bulunan bilinen en derin mağara yer alır.
- Güney Afrika'da Moab adındaki madende asansörle yüzeyden zemine ulaşım 4,5 dakika sürer ve yukarıdan aşağıya düşerseniz 25 saniye sürecektir.
- 08:18Yeraltında Yaşayan Canlılar ve Derinlikler
- 3600 metre derinlikte en derinde yaşayan çok hücreli canlı keşfedilmiştir.
- Güney Afrika'da 4000 metre derinlikte en derin madenin en derin noktası yer alır ve yüzeyden aşağıya inmesi bir saati alır.
- 6000 metre okyanus levhalarının ortalama derinliğidir, 8848 metre ise Everest tepesini ters çevirirsek zirvesine ulaşmış oluruz ve 10994 metre derinlikte okyanusun en derin noktası olan Mariana Çukuru yer alır.
- 09:00Yapay Derinlik Kazıları
- Rusya'nın Norveç sınır yakınlarındaki Kola Yarımadası'nda 24 Mayıs 1970'ten beri kazılan delik, dünya üzerinde yapay olarak açılmış en derin deliklerden birisidir.
- Deliğin amacı dünyanın en dış katmanı olan kabuk tabakası içerisinde gidebildiğimiz en derin noktaya kadar ulaşmaktır.
- Proje boyunca ana arterden dallanan birkaç yan kanal açılmıştır ve bunlardan en derini 12260 metre derinlikteki SG-3 çukurudur; 2005 senesinde durdurulmuştur ve kazı alanı 2008'den beri terk edilmiş halde.