Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Zorlu Performans Sanatları Merkezi'nde gerçekleşen bir bilim sohbeti formatındadır. Konuşmacılar arasında Profesör Dr. Sinan Özer, Profesör Dr. Ufuk Yazgan, Celal adlı bir jeolog ve diğer bilim insanları bulunmaktadır.
- Sohbet, yer bilimleri, deprem analizi ve akışkanlar mekaniği gibi konuları ele almaktadır. Video, Prof. Dr. Sinan Özer'in Cambridge'deki doktora hikayesiyle başlayıp, deprem analiz yöntemleri, akışkanlar mekaniği, İtalyan Bilimler Akademisi (Akademi dei Lincei) tarihi ve önemi, tsunami tehdidi, İstanbul'un sismik haritası ve deprem mühendisliği konularını kapsamaktadır.
- Sohbette ayrıca karideslerin çeneleriyle suyun içinde kıvılcım çıkarması, akustik sinyallerin sismolojideki kullanımı, sediman havzalarındaki deprem dalga davranışları ve süper bilgisayarların bilimsel araştırmalardaki rolü gibi ilginç bilimsel konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, bilimsel merak, yaratıcılık ve bilimsel başarıyı oluşturan faktörler hakkında da görüşlerini paylaşmaktadır.
- 00:17Zorlu Performans Sanatları Merkezi'nde Yeni Bir Program
- Program sunucusu, izleyicilere Zorlu Performans Sanatları Merkezi'ndeki sahneye ilk kez davet ettiğini ve bundan sonra tüm programların bu merkezde gerçekleşeceğini belirtiyor.
- Programda değerli bir konuk olarak Profesör Doktor Sinan Özer'i tanıtıyor.
- Sinan Özer, "alimler alimi" olarak tanımlanan, çeşitli bilim dallarında uzmanlaşmış bir bilim insanı olarak tanıtılıyor.
- 01:40Nuribaç Retrospektifi
- Nuribaç, Cumhuriyet tarihinin önemli ve özgün ressamlarından biri olarak tanıtılıyor.
- Retrospektif sergi, Cumhuriyet'in 100. kuruluş yıldönümü ve Cumhuriyet'in en çok yücelttiği kavramlardan olan bilim ve sanat konusunda bir kafa yorma neticesinde ortaya çıkmış.
- Nuribaç'ın resimleri zaman içinde evrilmekle birlikte sürekli özgün ve Türk kültürü ile iç içe, özellikle 1950'lerin ikinci yarısından itibaren Anadolu uygarlıkları figürlerinden yola çıkan eserler ve 1960'ların sonundan itibaren Karagöz figürleri içeren resimler içermektedir.
- 05:00Sinan Özer'in Bilimsel Yolculuğu
- Sinan Özer, Cambridge'e başvurmadan doktora kabul edilen ilk insan olarak tanıtılıyor.
- Doktora hocası John Hans, Yeni Zelanda'da çalışırken Cambridge'den iş teklifi almış ve Sinan Özer'i de yanına alabileceğini söylemiştir.
- John Hans, kıtaların deformasyonunu matematiksel olarak irdelemek için GPS teknolojisi ve SLR (Slight Las Racing) gibi uydu tabanlı yöntemler kullanmıştır.
- 08:44Yeni Zelanda ve Deprem Riski
- Yeni Zelanda, dünyanın en güzel ülkelerinden biri olarak tanımlanıyor ve jeolojik açıdan çok ilginç sahiller, kayalıklar, buzullar ve dağlar içeriyor.
- Yeni Zelanda, Pasifik'in deprem üreten zonlarından birinin dibinde bulunuyor ve büyük deprem riski taşıyor.
- 2011 yılında Christchurch'te yaşanan deprem, beklenmedik bir yerde gerçekleşmiş ve bu fay üzerindeki hareket çok küçük olduğu için tespit edilememişti.
- 12:07Deprem Tahmin Teknikleri
- Depremler tahmin edilemediği gibi, muhtemel deprem riski olan yerler de doğru dürüst tespit edilebilmemektedir.
- John Hans'in geliştirdiği ve Türkiye'de uygulanan bir yöntem, yoğun GPS gözlemleri kullanarak deprem riskini daha iyi tespit etmeyi sağlıyor.
- Bu yöntemle 2011 Christchurch depremi öncesindeki GPS verilerinden Crushward civarında daha önce tespit edilene göre daha ciddi bir problem olduğu görülebiliyordu.
- 13:28Akışkanlar Mekaniği ve Bilimsel Çalışmalar
- Konuşmacı yer bilimci olmasına rağmen en çok akışkanlar mekaniğiyle ilgileniyor, özellikle su dalgaları ve tsunamilerle çalışmakta.
- Akışkanlar mekaniği, akan şeylerin mekaniğidir; su şişelerindeki türbülans, uçakların havada tutunabilmesini sağlayan kuvvetler, gemilerin su üzerindeki etkileşimleri gibi konuları kapsar.
- Konuşmacı doktora esnasında İtalya'da makine mühendisliği bölümünde yüksek hızlı akışların modellemesiyle ilgili çalışmalarda bulunmuş ve havacılıkla ilgili problemlerle uğraşmıştır.
- 15:38Türbülans ve Akışkanlar Mekaniği
- Türbülans, sigaradan çıkan dumanın veya otomobilin arkasında oluşan kararsız akış durumudur; uçaklarda bu durum özellikle önemlidir.
- Akışkanlar mekaniğinde laminar akış (düzenli akış) türbülansa geçiş problemi, havacılıkla ilgili problemlerde çok önemli bir konudur.
- Türbülansa geçiş problemi matematikle kolayca çözülemeyen, yüksek kapasiteli bilgisayar hesaplamaları gerektiren zor bir problemdir.
- 16:46İtalya'da Bilimsel Deneyimler
- Konuşmacı İtalya'daki bilimsel ve akademik sisteme büyük bir hayranlık duymuştur, yarının en büyük bilim ülkelerinden biri olarak görmüştür.
- İtalyanlar işlerini tutkuyla yaptıkları için başarılıdır; eskrim gibi sporlarda bile büyük başarılar elde etmişlerdir.
- İtalya'da bilimdeki başarı, problemle yüzleşme ve çözmeye çalışma tutkusuyla ilgilidir, değil kimin hangi üniversiteden mezun olduğu gibi formaliteyle.
- 20:33İtalyan Bilimler Akademisi
- İtalyan Bilimler Akademisi (Akademiye de Linçe) Avrupa'nın en eski bilimler akademilerinden biridir, kurucusu Galileo'dur.
- 1550'lerde Napoli'de Cihan Battista Porta Cambadrisa tarafından kurulan başka bir akademi de vardır.
- Porta Cambadrisa'nın "Magia Naturalis" adlı kitabında bilimsel araştırmalar ve bazen simya ile ilgili soruları tartışan amatör bir içerik bulunmaktadır.
- 23:28İtalya'da Denizcilik Cumhuriyetleri ve Akademiler
- İtalya'da dört şehrin şehir sembolleri vardır ve bunlara "publie marina" (denizci cumhuriyetler) denir, Pisa da bunlardan biridir.
- İtalya çok zengin bir yer olduğu için, engizisyon güçlü olsa da sanat ve bilime meraklı nüfusla mücadele edilemez.
- Venedik'te orta çağlarda bile eğlencelerin olduğu, kiliselerin her tarafa baskın olmadığı bir yerdir.
- 24:38Akademi dei Lincei'nin Kuruluşu ve Anlamı
- Napoli'de kurulan akademi, 1603 yılında Federico Angelo Cesi tarafından "Akademi dei Lincei" olarak yeniden kurulmuştur.
- Federico Cesi aristokrat bir ailenin çocuğu olup, kilise hiyerarşisiyle iyi ilişkileri vardı ve botanikle ilgileniyordu.
- Akademi'nin isminin "Lincei" (vaşak) olması, vaşakların dikkatli ve gözlemci olmalarından gelmektedir.
- 25:56İtalyan Biliminin Özellikleri ve Akademi dei Lincei'nin Önemi
- Akademi'nin diğer sembolü kartal, her şeyi yukarıdan bakarak gözlem yapar.
- İtalyan biliminde gözlem odaklı bir yaklaşımdır ve bilimin ilerlemesine katkıda bulunan önemli bir unsur gözlemdir.
- Akademi dei Lincei Avrupa'nın en eski bilimler akademisidir ve sürekli aktif kalmıştır.
- 27:20Akademi dei Lincei'nin Üyeleri ve Önemi
- Akademi'nin yaklaşık 500 üyesi vardır, bunun yarısı temel bilimler, diğer yarısı felsefe, edebiyat ve arkeoloji gibi konularda.
- Akademi'nin geçmiş üyeleri arasında Einstein, Heisenberg, Röntgen ve Enrico Fermi gibi ünlü bilim insanları bulunmaktadır.
- Enrico Fermi, günümüzde kullandığımız nükleer reaktörleri ilk yapan adamdır ve fermiyonlar ismi ona atıfta bulunmaktadır.
- 28:55İtalya'da Bilim ve Eğitim Sistemi
- İtalya'da elit bir bilim ve üniversite sistemi pek yoktur, ancak Skola Normale gibi istisnalar vardır.
- Georgio Parisi, 2021 Nobel Fiziği ödülünü kazanmış ve özellikle non-lineer olaylar ve istatistiksel fiziği ilgilendiren konularla uğraşmıştır.
- İtalya, aydınlanmayı tetikleyen ülke olup günümüzde de bilimin çok kuvvetli olduğu bir ülkedir.
- 31:19İtalya'da Eğitim ve Dizayn Aşkı
- İtalya'da üniversite sınavları çoğunlukla sözlüdür ve herkesin dinleyebileceği açık bir ortamda yapılır.
- Öğrencilere problem verilip tartışmaları istenir, sadece bilgi anlatımı değil.
- İtalyanlar sıradan şeyler pek heyecanlı olmasa da, olağanüstü arabalar yapmaya gelince Almanların çok ilerisindeler.
- 34:18Celal Bey'in Akademi dei Lincei'ye Kabulü
- Celal Bey'in Akademi dei Lincei'ye kabulü, Türkiye için inanılmaz gurur duyulacak bir şeydir.
- Daha önce Celal Bey'in başka bir bilimler akademisi şeref üyesi kabul edileceği bildirilmişti, ancak Türkiye'den gelen münafıkların yazıları nedeniyle bu kabul engellenmişti.
- Akademi'nin merkezi Palazzo Corsini'de bulunmakta ve kütüphaneleri de burada yer almaktadır.
- 35:46Bilim Akademilerinin Önemi
- Gericilik Avrupa'da Rönesansla birlikte bitmedi, kilisenin bilime karşıtlığı devam etmektedir.
- Bilim akademileri, bilimi ve rasyonaliteyi gericiliğe karşı savunarak Avrupa tarihinde kritik bir rol oynamıştır.
- Fransa Akademisi, Almanya'daki Leopoldina ve Sovyetler Birliği'ndeki bilim akademileri önemli örneklerdir.
- 37:15Bilime Saygı ve Bilimin Önemi
- Sovyetler Birliği'nde bilim, Stalin bile kolay kolay müdahale edemediği kadar önemli bir konumdadır.
- Türkiye'de bilime saygının eksikliği eleştirisi, Rusya gibi ülkelerdeki bilime saygının tarihsel ve kültürel bağlarıyla açıklanabilir.
- Kapitalizmin ana doktrini bilimi desteklemektir çünkü bilim artı değeri en çok yaratan ve çalışan insan sayısını azaltan bir araçtır.
- 39:44Bilim İnsanının Yolculuğu
- Bilim insanı, ekonomik olarak sıradan bir ailede büyüyüp, ailesinin okuma ve merakını desteklemesiyle ilerlemiştir.
- Atatürk'ün Cumhuriyet'in amacı, herkesin ilgi duyduğu aktivitelere katılmasını ve tutkularının peşinden gitmesini sağlamaktır.
- Konuşmacı meteoroloji okumuş, akış mekaniği konusunda, su dalgaları ve tsunami gibi konularda söz sahibi olan bir bilim insanıdır.
- 41:45Matematik ve Bilim İlişkisi
- Konuşmacı çocukken matematiği iyi bilmediği için matematik gerektiren bir uğraştan uzak durmamıştır.
- Matematiğin doğa bilimlerindeki rolünü fark eden konuşmacı, İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Nazmi Postacıoğlu'dan özel ders almıştır.
- Matematiği iyi bilmediğinizde bile, matematiğin gerekli olduğunu kavrayabilmeniz ve aptal olmadığınız sürece matematikten korkmanın manası yoktur.
- 43:23Mekanik ve Fizik
- Konuşmacı kendisini bir doğa bilimci olarak, fizikçi veya matematikçi olarak değil, fiziksel doğa bilimci olarak görür.
- Mekanik, hareket eden her şeyi (sinek, akışan su, yere düşen bardak, yarış arabası, insanın bacağı) içeren bir disiplindir.
- Mekanik iki şekilde incelenir: hareketleri kuvvetlerden bağımsız olarak inceleyen kinematik ve kuvvetleri de hesaba katan dinamik.
- 45:32Mekanik Alt dalları
- Mekaniğin çeşitli alt dalları vardır: katı mekaniği (beton, silgi gibi katıların deformasyonu), akışkanlar mekaniği (suyun hareketi).
- Atom altı ve atom seviyesine indiğimizde kuantum mekaniği adını alır, ancak kuantum mekaniğinin kuralları klasik mekaniğe uygun değildir.
- Klasik mekanik, uzay gemisi dizaynında yeterli olurken, parçacık hızlandırıcı gibi konularda kuantum mekaniği gerekir.
- 47:34Deprem Dalgalarının Yer Yüzeyine Etkisi
- Depremlerin insan yaşamını doğrudan etkilediği ve binaları salladığı kısım, yer yüzeyinin yere çok yakın olan ilk otuz-kırk metrelik kısmıdır.
- Bir depremin bir binaya veya şehre ne kadar hasar vereceğini anlamak için depremin mekanizması ve dalgaların modellemesi gerekir.
- Önemli olan başka bir faktör, deprem dalgalarının yer yüzeyine ulaşana kadar zemine neler yaptığını anlamaktır.
- 48:16Zemin Etüdü ve Deprem Modellemesi
- Zemin etüdü, inşaat mühendislerinin kullandığı bir terminoloji olup, sondajlarla alınan zemin malzemelerinin görsel olarak incelenmesi ve fiziksel gözlemler yapmasıdır.
- Deprem mühendisliği, depremin kendisini anlamakla kalmayıp, dalgaların oluştuğu yerden insanlara gelene kadarki maceralarının en son kısmını modellemektedir.
- Klasik sismoloji genellikle depremin kendisini anlamaya odaklanırken, deprem mühendisliği dalgaların en son otuz metrelik kısmının modellenmesine önem verir.
- 50:16Zemin Yapısı ve Deprem Hasarı
- Zemin yapısı değiştiğinde (plastik, mermer, kum gibi) deprem dalgalarının sallanma şekli de değişir.
- Uzakdoğu'daki bir depremde zemin sıvılaşması olmuş ve binalar yapısal hasar olsa da, lego blokları gibi devrilmişlerdir.
- Bu tür hasarlar, deprem dalgalarıyla bulunulan yerdeki zemin yapısından kaynaklanır.