Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ekotürk kanalında yayınlanan, sunucu Fatih Ergenekon'un nörobilim alanında doktora yapmış ve yapay zeka ile nörobilim verilerinin işlenmesi konusunda uzmanlaşmış akademisyen Furkan Özçelik ile yaptığı bir röportajdır.
- Röportajda yapay zeka teknolojisinin tıp alanındaki uygulamaları, beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI) ve etik sorunları ele alınmaktadır. Video, yapay zeka'nın teşhis yapma kabiliyetinden başlayarak, robotik ameliyatlar, felçli hastalara yönelik yenilikler, beyin çipleri ve duyguların kontrolü gibi konuları kapsamaktadır. Ayrıca yapay zekanın sosyal medyada psikolojik manipülasyon, politik kampanyalarda kullanımı ve etik sorunları da incelenmektedir.
- Röportajda Chat GPT, Panda modeli, Google'nın Medikal PAL modeli gibi yapay zeka sistemlerinin tıp alanındaki başarıları, Neuralink projesi, "Blindside" teknolojisi gibi felçli hastalara yönelik yenilikler ve Cambridge Analityca vakası gibi politik manipülasyon örnekleri detaylı olarak ele alınmaktadır. Video, yapay zekanın etik sorunları, veri kümesinden öğrenme sürecinde karşılaştığı zorluklar ve bunların zamanla nasıl azaltıldığı konularıyla sonlanmaktadır.
- 00:28Bayram Selamları ve Konuşma Planı
- Ekotürk programında Fatih Ergenekon ve akademisyen Furkan Özçelik, bayram özel bir programda karşılıyor.
- Programda Gazze'deki kardeşler ve Uygur'daki Müslümanlar için dualar diletiliyor.
- Konuşma planı yapay zeka ile tıpta gelişmeler, yapay zeka ile ilgili güncel problemler ve riskler, felsefi problemlere değinmek şeklinde belirleniyor.
- 01:56Tıpta Yapay Zeka Uygulamaları
- Tıpta yapay zeka, hayati bir alanda çalıştığı için çok çeşitli alanlarda uygulamalar sergiliyor.
- Bir aile üç yıldır on yedi doktora görünmüş, çocukları için doğru teşhis alamamış, Chat GPT'ye tetkikleri yüklediklerinde gergin omurilik sendromu teşhisi verilmiş ve nöroloji uzmanı tarafından onaylanmış.
- Nature dergisinde yayınlanan Panda modeli, pankreas kanserinde doktorların ortalama başarısından yüzde otuzdört daha ileri bir başarı sergiliyor.
- 04:06Google'nın Medikal Pal Modeli
- Google, tıp hakkında Medikal Pal (MedPaLM) adında büyük bir dil modeli yayınladı.
- MedPaLM modeli, raporlar, mamografi, radyoloji, dermatoloji görüntüleri ve genom verilerini analiz ederek hastalıklara dair çıkarımlarda bulunuyor.
- Yapılan testlerde, MedPaLM modelinin verdiği cevaplar doktorların cevaplarından daha çok tercih edildi ve Amerika'da Mayo Clinic gibi ünlü kliniklerde erken test aşamasına geçti.
- 06:00Yapay Zeka ve Tıbbi Uygulamalar
- Konuşmacı, 2024 itibariyle yapay zekaya karşı ihtiyatlı yaklaşmak gerektiğini belirtiyor çünkü yapay zeka modellerinde hala hata yapabileceği alanlar var.
- Yapay zeka modelleri daha geliştiğinde asistan model olarak daha uygun olabilir, çünkü doktorlarla hasta görüşmelerinde zaman kısıtlaması nedeniyle verimli bilgi alamıyorlar.
- Yapay zeka modelleri yüzlerce hastanın verisini saniyeler içinde işleyerek doktorlara daha sağlıklı karar verme imkanı sağlayabilir.
- 07:58Robotik Ameliyatlar
- Yapay zeka, özellikle robotik sistemlerle birlikte cerrahi operasyonlarda hata payını azaltabilir.
- Silahlı kuvvetlerde insan müdahalesinin riskli olduğu durumlarda uzaktan robotlar kullanılıyor.
- Doktorlar uzaktan robotik kolları yöneterek ameliyat yapabiliyor, bu sistemin adı "da Vinci" olarak belirtiliyor.
- 09:35Beyin-Bilgisayar Arayüzleri ve Nöral Çözümleme
- Konuşmacı nörobilim alanında doktora yapmış ve yapay zeka ile nörobilim verilerinin nasıl işleneceğine dair nöral çözümleme alanında çalışmış.
- Beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI), nöral çözümleme alanının pratik kısmını oluşturuyor.
- MR (magnetik rezonans) aletleri beyin sinyallerini tespit ederek hangi bölgelerin aktive olduğunu gösterebiliyor.
- 10:34Beyin Sinyallerinden Görüntü Üretme
- Yapılan çalışmada insan deneklerine çeşitli görüntüler gösterilerek beyin aktivasyonları MR makineleriyle kaydediliyor.
- Yapay zeka modelleri, sadece beyin sinyallerini kullanarak insanların gördükleri görüntülerin üretimi için metinden resim üretme modellerine benzer yöntemler kullanıyor.
- Çalışmaların başlangıcında silüet şeklinde resimler üretilirken, son aşamalarda gerçeğe yakın, objelerin yerlerini doğru belirleyen resimler üretilebiliyor.
- 12:43Beyin Sinyallerinin Sınırları
- Yapay zeka modellerinden ziyade MR teknolojisinin sınırları, beyin sinyallerinin detaylı okunmasını engelliyor.
- MR'daki sinyal çözünürlüğü sınırlı olduğu için çok ince düşünceleri tespit etmek zor.
- Daha yüksek çözünürlüklü ve az gürültülü sinyaller alabilen teknolojiler geliştirilirse, yapay zeka modelleri daha detaylı beyin sinyallerini analiz edebilir.
- 13:32Yalan Tespiti ve Diğer Teknikler
- MR teknolojisiyle yalan söyleme tespiti yapılabiliyor, ancak korku gibi duygular da benzer beyin tepkileri yaratabildiği için bu durumları ayırt etmek zor olabilir.
- ECoG (ekstrasistematik korsakografya) sistemi, MR'den farklı olarak kafatasına cerrahi müdahale gerektirerek beyin zarına implant yerleştiriliyor.
- ECoG sisteminin MR'den farkı, kafatasından kaynaklanan sinyal düşüşünü yaşamaması olumlu bir yön, ancak sadece belirli bir bölgeden sinyal alabilmesi ve cerrahi müdahale riski dezavantajları olarak belirtiliyor.
- 15:32Beyin-Kas Arayüzü Çalışmaları
- San Francisco Üniversitesi'nde felç geçiren ve konuşma yetisini kaybeden bir denek üzerinde beyin-kas arayüzü çalışması yapılmıştır.
- Denekte beyindeki belirli bir bölgeye yerleştirilen bir implant, beyin sinyallerini alarak bir dijital avatar üzerinden konuşmayı simüle etmektedir.
- Eğitim süreci sonunda denek yaklaşık dakikada seksen kelimeye kadar konuşma yapabilmekte ve mimiklerini taklit ettirmektedir.
- 17:17Neuralink ve Beyin-Kas Arayüzü Teknolojisi
- Beyin-kas arayüzü alanında Neuralink, Black Rock, Syncrom ve Precision gibi şirketler yarış halinde olup, ilk kullanıcının kullanabileceği BCA uygulamasını geliştirmektedir.
- Neuralink, Ocak ayında ilk insan deneyini gerçekleştirmiş ve Arbo adında 29 yaşındaki erken dönem felç geçiren bir hastayı denek olarak kullanmıştır.
- Arbo, beyin sinyalleriyle satranç oynama gibi karmaşık işlemleri yapabilmek için Ocak-Mart ayları arasında eğitim sürecinden geçmiştir.
- 19:34Beyin-Kas Arayüzünün Potansiyeli
- Beyin-kas arayüzü teknolojisi sayesinde felçli hastalar beyin gücüyle yazma gibi karmaşık işlemleri gerçekleştirebilir.
- Arbo, beyin gücüyle bir tweet attıktan sonra Twitter'ın denetim ekibi tarafından fake hesap açıldığı düşünülmüş ve hesap suspend edilmiştir.
- Elon Musk, görme engellilerin görmesini sağlayacak bir sistem üzerinde çalıştığını belirtmiş, doğuştan görme engellilerin bile tekrar görme yeteneğini kazanabileceğine dair iddia yapmıştır.
- 22:30Görme Algısı ve Beyin
- Görme aslında göz değil, beyinde oluşan sinyallerin oluşturduğu algı ile ilgilidir.
- Rüya gördüğümüzde veya gözümüzü kapatarak bir şey hayal ederken, beyimizdeki görme bölgeleri aktive olmaktadır.
- Görme, sadece mekanik bir eylem değil, beynimizde oluşan sinyallerin tamamı olarak tanımlanmalıdır.
- 23:40Beyin Çipleri ve Duygusal Etkileşim
- Sosyal platformlarda görülen beyne çip takarak insanları yönlendirme veya belirli duyguları aşılama teknolojileri gerçekten mümkün görünüyor.
- Duygusal durumlar beyindeki birçok aktivasyonla yakın ilişkili olup, özellikle ilkel beyin ve amigdala bölgesindeki uyarım duyguları etkileyebilir.
- Nörotropik ilaçlar gibi kimyasal uyarımın yanı sıra, elektriksel uyarım da yapılabilmekte olup, Parkinson hastalarında implant ile dopamin uyarımı artırılarak titreme durumu giderilebilmektedir.
- 26:26Beyin-Bilgisayar Arayüzlerinin Hukuki ve Felsefi Sorunları
- Beyin görüntüleme ve beyin-bilgisayar arayüzleri ile ilgili felsefi ve hukuki tartışmalar, bilinç ve özgür iradeye dair bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır.
- Bionik protez kol gibi mekanik aletlerle yapılan suçlarda suçlu kim olduğu kolay anlaşılırken, beyin-bilgisayar arayüzlerinde virüs gibi bir sorun oluştuğunda suçlu kim olduğu belirlenmesi zorlaşmaktadır.
- Otonom araçlarda yaşanan kazalarda faillik problemi (aracı, yapay zeka sistemi, yazılımı yazan kişi) ve vagon ikilemi (hangi kararı vermesi gerektiği) gibi etik sorunlar ortaya çıkmaktadır.
- 32:54Vagon İkilemi ve Felsefi Sorunlar
- Vagon ikilemi senaryosunda bir trenin düz gittiği yolda beş kişiyi, levyeyi çekildiğinde bir kişiyi öldüreceği durumda, levyeyi çekip çekmemek sorusu ele alınır.
- Bazı insanlar "beş kişi öleceğine bir kişi ölsün" diyerek levyeyi çekmeyi tercih ederken, benzer bir durumda (hastanede beş hasta için bir sağlıklı kişiden organ nakli yapma) genellikle hayır derler.
- Felsefi olarak bu konuda farklı incelemeler yapılmış olsa da, herhangi bir kesin sonuç bulunmamıştır.
- 34:53Yapay Zekada Psikolojik Manipülasyonlar
- Günümüzde insanlar akıllı telefonlarını kontrol etmek için açsa da, sosyal medya uygulamalarından çıkamayıp ekran sürelerini artırmaktadır.
- Beynimiz dışarıya açık bir organ olduğundan, algılar ve görüntüler bizi belirli konulara karşı radikal veya soğuk hale getirebilir.
- Yapay zeka, "soft hack" (yumuşak hack) olarak adlandırılan bir yöntemle, beynimize doğrudan çip takmadan göz ve kulak yoluyla verilen girdilerle kararlarımızı etkileyebilir.
- 36:35Öneri Sistemleri ve Psikolojik Manipülasyon
- Sosyal medya ve dizi-film platformlarındaki öneri sistemleri yapay zeka ile çalışır ve kullanıcı davranışlarına göre kişisel profiller oluşturur.
- Bu sistemler, kullanıcıların daha fazla vakit geçirmesini sağlayarak şirketlerin ekonomik kazancını artırmayı amaçlar.
- Beynimizdeki dopaminerjik sistem (zevk aldığımız ilkel beynin bir kısmı) bu manipülasyonlara neden olur; keyif aldığımız içerikler dopamin salgılattığımız için aynı içerikleri tekrar aramaya başlarız.
- 39:18Politik Manipülasyon
- Psikolojik manipülasyon daha çok bireysel bir sorun iken, politik manipülasyon kitlelerin hareketini etkileyen daha geniş çaplı bir durumdur.
- Amerika'da 2016 başkanlık seçimlerinde Cambridge Analityca vakası, verilerin satılması ve seçmenlerin manipüle edilmesiyle ilgili tartışmalara ve "The Great Hack" adlı belgeselleere yol açmıştır.
- 39:57Sosyal Medyada Politik Manipülasyon
- Facebook'un 87 milyon kullanıcının verisinin yapay zeka modelleriyle işlenerek Ted Cruz ve Donald Trump'ın seçim kampanyalarında kullanıldığı görülmüştür.
- Sosyal medya platformları, kullanıcıların düşüncelerini tespit ederek herkese kendi düşüncesine yakın bir politik kişi profili göstermekte, böylece seçmeni etkilemektedir.
- Echo chambering (eko odası) olarak adlandırılan bu durum, kullanıcıları benzer düşüncelere sahip kişilerle bir araya getirerek psikolojik olarak herkesin aynı şekilde düşündüğünü hissettirmekte ve kısırlaştırma yaratmaktadır.
- 42:45Deepfake Teknolojisi ve Riskleri
- Deepfake, siyasi propagandalarda çok kullanılan bir teknolojidir ve bu teknoloji sayesinde bir kişinin görüntüsü ve sesi taklit edilerek dudak okuması gibi manipülasyonlar yapılabilmektedir.
- Deepfake, hukuki delil olarak kullanılan görüntü kayıtlarını sahte hale getirerek, uzmanların bile gerçek ve sahte içeriği ayırmakta zorlanmasına neden olmaktadır.
- Sosyal medyada paylaşılan sıradan bir video sahte olduğu açıklanınca, insan gözüyle gerçek ve sahte arasındaki farkın ayırt edilmesinin oldukça zor olduğu ortaya çıkmıştır.
- 45:21Deepfake'in Pratikteki Tehlikeleri
- Uzaktan çalışma ve online toplantıların yaygınlaşmasıyla birlikte, deepfake teknolojisiyle ilgili gerçekçi hikayeler ortaya çıkmaktadır.
- Güney Amerika'da bir iş adamının, sahte deepfake videosu aracılığıyla para aktarımı yapması istendiği ve sonrasında suçlandığı bir olay rapor edilmiştir.
- Online görüşmelerde yapay zeka kullanılarak soruların yazılı olarak aktarılarak cevaplanması da mümkün hale gelmiştir, bu durum özellikle yetkili kişilerde maddi ve manevi zararlara yol açabilir.
- 48:33Yapay Zeka Modellerinin Yanlış Öğrenme Sorunu
- Yapay zeka modelleri veriden öğrenen sistemlerdir ve veri kümesi dikkatli hazırlanmazsa yanlış bilgileri de öğrenmeyi başarabilirler.
- Sosyal medya platformlarından diyalogları çeken yapay zeka modelleri, ırkçı veya radikal görüşlere sahip kişileri taklit edebilir.
- İlk çıkan GPT-3 modelinde ırkçılık ve islamofobik durumlar görülmüştü, ancak ChatGPT'de bu durum insan müdahaleleriyle azaltıldı.
- 50:25Yapay Zekanın Etik Sorunları
- Yapay zeka modelleri etik sorunlara yol açabilmekte, örneğin bir akademisyen GPT'nin islamofobik tavırlarını araştırmıştır.
- Yapay zeka şirketleri etik problemlerden korkar haldeler çünkü bunların hukuki çıkarımları oldukça fazladır.
- İlk başlarda görüntü işlemede siyahi insanları hayvan olarak sınıflandıran modeller vardı, bu sorun çözüldükten sonra ters durumlar oluşmaya başladı.